Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Ο Κινέζος πρόεδρος συναντήθηκε στο Παρίσι με τον Γάλλο ομόλογό του Εμανουέλ Μακρόν και την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε μια προσπάθεια αφενός να αποτρέψει την επιβολή ευρωπαϊκών περιορισμών στις κινεζικές εξαγωγές, αλλά και με στόχο να αποθαρρύνει την Ευρώπη από το να ακολουθήσει τις ΗΠΑ στην πορεία οικονομικής αποσύνδεσης από την Κίνα.

Η κινεζική οικονομία καθυστέρησε να βγει από την κρίση της πανδημίας, ενώ αντιμετωπίζει και εσωτερικά προβλήματα, κυρίως λόγω πτώσης της αγοράς ακινήτων. Οι κινεζικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. βαίνουν μειούμενες το 2024.

Ορισμένοι οικονομολόγοι πιθανολογούν ότι η Κίνα οδεύει προς μια μεγάλη κρίση και μάλιστα πολλαπλή, καθώς η αλλαγή των όρων του διεθνούς εμπορίου συμπίπτει με δημογραφικές πιέσεις, λόγω γήρανσης του πληθυσμού και μείωσης του ποσοστού γεννήσεων, οι οποίες δυσκολεύουν την ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς προκειμένου η εσωτερική ζήτηση να απορροφά την παραγωγή και να αντισταθμίσει τη μείωση των εξαγωγών.

Διαβλέπουν, επίσης, αναλογίες με την Ιαπωνία η οποία είχε βασιστεί για πολλά χρόνια στις εξαγωγές και είχε πλεονάσματα, αλλά δεν κατάφερε να αναπτύξει την εσωτερική αγορά και έτσι μπήκε σε στασιμότητα που συνεχίζεται για τρίτη δεκαετία.

Η Κίνα έχει ξεχάσει πλέον τους διψήφιους ρυθμούς ανάπτυξης του παρελθόντος και επιχειρεί να αντιμετωπίσει την κρίση ενισχύοντας τις εξαγωγές προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, όπως ηλεκτρικά οχήματα και τεχνολογίες ανανεώσιμης ενέργειας. Τα κινεζικά προϊόντα αιολικής και ηλιακής ενέργειας είναι αιχμής και πολύ ανταγωνιστικά στη διεθνή αγορά.

Η κατάσταση είναι ακόμα πιο περίπλοκη λόγω της Δυτικής δυσπιστίας απέναντι στη σχέση Κίνας με τη Ρωσία αναφορικά και με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Προ διμήνου η Κομισιόν επέβαλε εμπορικούς περιορισμούς σε κινεζικές εταιρείες με το επιχείρημα ότι προμήθευαν στη Ρωσία τεχνολογικά προϊόντα «διπλής χρήσης», που θα μπορούσαν δηλαδή να χρησιμοποιηθούν και για στρατιωτικούς σκοπούς. Επίσης, η Κομισιόν ξεκίνησε έρευνα για το κατά πόσο τα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα και οι ανεμογεννήτριες επωφελούνται από κρατικές επιδοτήσεις, παραβιάζοντας τους κανόνες ανταγωνισμού.

Τα προβλήματα της Κίνας δημιουργούν ένα νέο περιβάλλον το οποίο υποχρεώνει και τους άλλους παίκτες να προσαρμοστούν ανάλογα. Οι ΗΠΑ ήδη υλοποιούν πρόγραμμα κρατικών επιδοτήσεων 276 δισ. δολαρίων για εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικών οχημάτων, μπαταριών και άλλων τεχνολογιών, προκειμένου να καλύψουν τα κενά με εγχωρίως παραγόμενα προϊόντα. Η Ε.Ε. όχι μόνο δεν ακολουθεί, αλλά αντιθέτως βλέπει πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες να επενδύουν στις ΗΠΑ για να επωφεληθούν από τις επιδοτήσεις.

Είναι επίσης ενδιαφέρον ότι οι κινεζικές επενδύσεις στο Μεξικό έχουν αυξηθεί σημαντικά και η χώρα για πρώτη φορά πέρυσι ξεπέρασε την Κίνα ως η κύρια πηγή εισαγωγών των ΗΠΑ, γεγονός που υποδεικνύει ότι κάποια μεξικανικά προϊόντα που πηγαίνουν στις ΗΠΑ προέρχονται από κινεζικά εργοστάσια ή παράγονται με κινεζικά ενδιάμεσα προϊόντα. Ορισμένοι αναλυτές διαβλέπουν ότι, υπό προϋποθέσεις, κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να γίνει και στη γειτονική μας Τουρκία.

Είναι τεκτονικές και ραγδαίες οι αλλαγές στο διεθνές περιβάλλον, αλλά η Ε.Ε. δεν δείχνει να έχει στρατηγικό σχεδιασμό - ούτε και ενιαία στάση. Είναι ένα μεγάλο ερώτημα εάν μπορεί να διατηρηθεί η συνοχή του πρότζεκτ της ευρωπαϊκής ενοποίησης υπό τέτοιες συνθήκες.