Οι τραπεζικές προμήθειες είναι η κορυφή του παγόβουνου

Τον καιρό της «αφθονίας», πριν από την κρίση, οι ελληνικές τράπεζες είχαν από τα υψηλότερα περιθώρια κέρδους στην Ευρωζώνη, ήτοι αναλογικά υψηλότερα επιτόκια. Χορηγούσαν δάνεια αφειδώς, με πλημμελή έλεγχο, αφού το κίνητρο ήταν η αύξηση των εσόδων και των χρηματικών μπόνους των στελεχών και των διοικήσεων σε ένα περιβάλλον όπου δεν υπήρχε ούτε έλεγχος, ούτε αυτοσυγκράτηση, χωρίς ένα θεσμικό πλαίσιο που να παρέχει διαφάνεια και λογοδοσία στο σύστημα.

Τα προβλήματα που γεννήθηκαν τότε σέρνονται μέχρι σήμερα, με τα κόκκινα δάνεια που βαραίνουν τους δανειολήπτες και τη λειτουργία των ίδιων των τραπεζών σε βάρος της οικονομίας.

Υποτίθεται ότι η βασική λειτουργία των τραπεζών είναι η βέλτιστη κατανομή των πόρων. Η δουλειά τους είναι να σταθμίζουν τις πιθανές αποδόσεις και το ρίσκο και να διοχετεύουν ανάλογα τις πιστώσεις. Γι’ αυτό και απολαμβάνουν προνόμια τα οποία ουδείς άλλος κλάδος διαθέτει. Οπως φάνηκε όμως στη διάρκεια της κρίσης, οι τράπεζες δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους. Δεν είχαν υπολογίσει σωστά ούτε τα ρίσκα, ούτε τις συνέπειες.
Η αλήθεια είναι ότι αυτό δεν συνέβη μόνο στην Ελλάδα. Οι τράπεζες σε όλο τον κόσμο βρέθηκαν προ του κινδύνου της κατάρρευσης και επειδή αν αφήνονταν θα κατέρρεαν μαζί τους ολόκληροι κλάδοι και ενδεχομένως ολόκληρες οικονομίες, είχαμε αλλεπάλληλα προγράμματα διάσωσης με κρατικά χρήματα.

Οι κρατικές ενισχύσεις απαγορεύονται διά ροπάλου, όχι όμως για τις τράπεζες. Απαγορευμένη είναι και η συνεννόηση μεταξύ ανταγωνιστών, αλλά για τις τράπεζες επιτρέπεται.

Οι τράπεζες μιλούν για τον ηθικό κίνδυνο των δανειοληπτών και αρνούνται ευνοϊκές ρυθμίσεις δανείων, διότι έτσι υποτίθεται ότι οι δανειολήπτες ενθαρρύνονται να μην πληρώνουν.

Για τον ηθικό κίνδυνο, όμως, των τραπεζών, οι οποίες παίρνουν συστηματικά υπερβολικά ρίσκα επειδή γνωρίζουν ότι στο τέλος θα διασωθούν και δεν θα πληρώσουν τα ίδια τους τα λάθη, δεν ακούμε κουβέντα.
Οι ίδιοι άνθρωποι που έδιναν τα κόκκινα δάνεια, τώρα αναλαμβάνουν να τα εισπράξουν με πώληση σε funds και πλειστηριασμούς. Ασφαλώς με τα ανάλογα μπόνους. Και βέβαια με τις κρατικές εγγυήσεις του σχεδίου «Ηρακλής», που θα μετατρέψει τα κόκκινα δάνεια από «σκουπίδια» που είναι στα αζήτητα, σε χρυσοφόρα ομόλογα τα οποία ήδη προσελκύουν τους ξένους επενδυτές.

Οι τράπεζες και τα στελέχη τους έχουν κακομάθει, γεγονός που φάνηκε και με την κριτική που ασκήθηκε το τελευταίο διάστημα στο σχέδιο «Ηρακλής», για το οποίο ζητούσαν από την κυβέρνηση ακόμα πιο προνομιακούς όρους.
Το επόμενο διάστημα ο ρόλος των τραπεζών θα είναι καθοριστικός. Αφού διασώθηκαν και τώρα ξεφορτώνονται τα κόκκινα δάνεια, εκείνες είναι που θα καθορίσουν ποιες υπερχρεωμένες επιχειρήσεις θα διασωθούν, σε ποιον θα μεταβιβαστούν και ποιοι θα τοποθετηθούν στις διοικήσεις. Με λίγα λόγια, οι τράπεζες θα διαμορφώσουν τον νέο επιχειρηματικό χάρτη. Επιπλέον, οι πωλήσεις των κόκκινων δανείων και οι αναμενόμενοι εκτεταμένοι πλειστηριασμοί θα φέρουν πρωτόγνωρες καταστάσεις στην ελληνική κοινωνία.

Οι εναρμονισμένες τραπεζικές προμήθειες στη λιανική είναι ένα θέμα που ενδιαφέρει το ευρύ κοινό, γίνεται εύκολα κατανοητό και δικαίως προκαλεί πολιτική παρέμβαση.
Ωστόσο, είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.

Αναδεικνύονται νέα ζητήματα που απαιτούν θεσμικές παρεμβάσεις, οι οποίες θα ενισχύσουν τη διαφάνεια, τον κοινωνικό έλεγχο και την αποτελεσματικότητα του τραπεζικού συστήματος προς όφελος της οικονομίας συνολικά.
Ο τραπεζικός κλάδος είναι πολύ κρίσιμος για να αφεθεί στην αυτορρύθμιση και τις κοινωνικές και ηθικές ευαισθησίες των στελεχών του. Δεν είναι αυτή η δουλειά τους. Αυτό είναι δουλειά του κράτους.