Οι μεγάλες προκλήσεις των ευρωεκλογών

Σε λίγες ημέρες καλούμαστε να ψηφίσουμε τους εκπροσώπους μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά η αλήθεια είναι ότι παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των κομματικών επιτελείων, αυτό δεν φαίνεται να απασχολεί ιδιαίτερα την πλειοψηφία των πολιτών. Κάτι που μπορεί να φαίνεται δικαιολογημένο από το γεγονός ότι μόλις πέρυσι έγιναν εθνικές και αυτοδιοικητικές εκλογές, αλλά και ότι σύμφωνα με το κοινό αίσθημα δεν υπάρχει κάποιο σοβαρό διακύβευμα που θα επιδράσει καταλυτικά στη ζωή των πολιτών.

Τι συμβαίνει, όμως, πραγματικά; Είναι σημαντικές αυτές οι εκλογές; Έχουν αξία και εάν ναι ποια; Αποτελούν ευκαιρία για να εμπεδωθεί η πολιτική σταθερότητα όπως αναφέρει η ΝΔ; Είναι ευκαιρία για την αποστολή ενός μηνύματος αποδοκιμασίας της κυβερνητικής πολιτικής όπως ισχυρίζονται τα κόμματα της αντιπολίτευσης;

Η αλήθεια είναι ότι πάντα οι πολίτες ψηφίζουν στις ευρωεκλογές με κριτήρια που αφορούν τα τεκταινόμενα στη χώρα τους. Όπως και ότι αυτές οι εκλογές επειδή δεν καθορίζουν ποιος θα κυβερνήσει αποτελούν μια ευκαιρία για μια πιο χαλαρή ψήφο. Πιο κοντά στην ιδεολογία σου ή στα πραγματικά σου συναισθήματα, πιο εύκολη στο να εκφράσεις μια συμπάθεια σε συγκεκριμένα πρόσωπα. Όλα αυτά ισχύουν.

Αλλά το μεγάλο ζητούμενο παραμένει ότι μετά από δεκαετίες και αφού ξεπεράσαμε τις παιδικές ασθένειες της αμφισβήτησης της σημασίας της ΕΕ (χαρακτηριστική είναι η στροφή πολλών ευρωσκεπτικιστών κομμάτων), η συντριπτική πλειοψηφία δεν γνωρίζει ούτε πως λειτουργούν τα όργανα της ΕΕ, ούτε αισθάνεται ότι οι περισσότερες αποφάσεις είναι δίκαιες και ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα που βιώνουμε.

Οι δε αποφάσεις και τα αντανακλαστικά της ΕΕ σε ζητήματα όπως η ακρίβεια, η αντιμετώπιση των πρόσφατων υγειονομικών, ενεργειακών και οικονομικών κρίσεων, η μετάβαση στην πράσινη οικονομία και οι συνέπειες στην κοινή αγροτική πολιτική, το ζήτημα της μαζικής μετανάστευσης, οι οικονομικές ανισότητες σε επίπεδο κέντρου- περιφέρειας επιτείνουν την αμφισβήτηση για το ρόλο, το χαρακτήρα και την αποστολή της.

Και είναι χαρακτηριστικό ότι τουλάχιστον στο δημόσιο λόγο και στις αναλύσεις των διαμορφωτών της κοινής γνώμης αυτά τα ζητήματα μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα μπροστά για παράδειγμα στην ανάγκη για κοινή εξωτερική πολιτική με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία και τα τραγικά γεγονότα στο Ισραήλ και τη Γάζα.
Ένα πραγματικό ζητούμενο το οποίο οφείλει να αντιμετωπίσει με ενιαία φωνή η ΕΕ εάν θέλει να υπολογίζεται ως ισχυρός και αξιόπιστος εταίρος στη διεθνή κοινότητα, αφού όμως προηγουμένως πείσει τους πολίτες της ότι νοιάζεται και σχεδιάζει τις κατάλληλες πολιτικές που θα διασφαλίσουν την οικονομική και κοινωνική συνοχή της Ένωσης.
Αυτή η διαχρονική διαφορετική ιεράρχηση προτεραιοτήτων επιτείνει φαινόμενα αποστασιοποίησης και απάθειας που φτάνουν στο σημείο να αποκλείουν από την εκλογική διαδικασία σχεδόν το μισό του εκλογικού σώματος. Στις προηγούμενες εκλογές υπήρχε ικανοποίηση που ψήφισε το 50,7% των Ευρωπαίων και υπήρχε αύξηση κατά 8 μονάδες από τις ευρωεκλογές του 2014.

Μια αποστασιοποίηση που όλους τους προβληματίζει σε θεωρητικό επίπεδο, πολλούς όμως τους βολεύει, καθότι δεν αποτυπώνει τους πραγματικούς πολιτικούς συσχετισμούς και διαιωνίζει πλειοψηφίες που δεν ανταποκρίνονται στη ζώσα πραγματικότητα.
Κοινωνίες χωρίς πολίτες που να εμπιστεύονται τους θεσμούς και να λειτουργούν κυνικά με αποκλειστικό κριτήριο το ατομικό και οικογενειακό τους συμφέρον είναι κοινωνίες που βρίσκονται στο κενό. Χωρίς αίσθηση κοινού οράματος, χωρίς αίσθημα του «ανήκειν» σε μια ευρύτερη συλλογικότητα, χωρίς ισχυρούς δεσμούς μεταξύ των πολιτών, η κάθε κοινωνία πορεύεται στον ωκεανό χωρίς πυξίδα και ισχυρό τιμόνι.

Το ζήτημα της εμπιστοσύνης στο ρόλο και την προοπτική της ΕΕ, ο διάλογος και οι λύσεις για τα προβλήματα των πολιτών-όχι των ελίτ και των γραφειοκρατών- και ο βαθμός συμμετοχής στην εκλογική διαδικασία αποτελούν τις πραγματικές προκλήσεις των ευρωεκλογών.
Καλή ψήφο σε όλες και σε όλους!

Ο Γιάννης Ράζος είναι σύμβουλος στρατηγικής επικοινωνίας