Πώς η κρίση θα μας κάνει πιο δυνατούς

Είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω με πολλούς φίλους και γνωστούς και ως είθισται οι κουβέντες θα έπρεπε να ήταν πολύ χαλαρές. Βλέπετε, με 40 βαθμούς θερμοκρασία μέσα στον Αύγουστο, οι σοβαρές συζητήσεις λογικά θα ήταν εκτός προγράμματος. Λογικά δεν θα είχαμε και ειδήσεις. Κι όμως, θέματα όπως η Υγεία, τα Ελληνοτουρκικά, το οικονομικό, ο τουρισμός, η έναρξη της σχολικής χρονιάς, η επιβίωση κάθε επαγγελματία κυριαρχούσαν σε όλες τις συζητήσεις και παντού όλοι οι συνομιλητές μου διακατέχονταν από έναν έντονο προβληματισμό και ανασφάλεια.

Ολοι συμφωνούσαν ότι θα έχουμε έναν πολύ δύσκολο χειμώνα. Ολοι περιμέναν μια μαγική συνταγή. Ολοι ήταν ήδη κουρασμένοι, σίγουρα ψυχικά, αλλά και σωματικά. Το 2020, κατέληγαν, ξεκίνησε τόσο καλά. Και πού είμαστε σήμερα. Αγορές και κλάδοι υπέστησαν μεγάλη ζημία και η ανασφάλεια που νιώθει ο καθένας βαραίνει την ψυχή και τις πλάτες του. Η τέχνη, βάλσαμο της ψυχής, σιγά-σιγά έκανε αισθητή την παρουσία της και θεατρικές και μουσικές παραστάσεις που έλαβαν χώρα -πάντα με αυστηρά υγειονομικά κριτήρια- αποτέλεσαν μια όαση στις δύσκολες στιγμές που ζούμε και μας θύμισαν ότι «η σωτηρία της ψυχής είναι πολύ μεγάλο πράγμα».

Πρόσφατα παρακολούθησα μια εξαιρετική θεατρική παράσταση , το αριστούργημα του Μπέκετ «Περιμένοντας τον Γκοντό», ένα έργο που πρωτοανέβηκε στη Γαλλία το 1953. Ολη η έννοια του έργου έγκειται στη λέξη «περιμένοντας». Σημασία δεν έχει ποιον περιμένουν οι πρωταγωνιστές αλλά το ότι περιμένουν. Κάθε θεατής δίνει τη δική του ερμηνεία στο «περιμένοντας».

Για άλλους αφορά την αποφοίτηση από το σχολείο και την εισαγωγή σε μια σχολή, για άλλους μια καλή δουλειά, για άλλους τη δημιουργία μιας εξαιρετικής οικογένειας. Για άλλους, όπως ο μεγάλος Καβάφης που στο «Περιμένοντας τους Βαρβάρους», αναρωτιέται: «Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι; / Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα / Γιατί νύχτωσε κ’ οι βάρβαροι δεν ήλθαν / Και μερικοί έφθασαν απ’ τα σύνορα / και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν / Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους / Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις».

Οι πιο μεγάλοι σε ηλικία -όπως και εγώ- γαλουχηθήκαμε με την έννοια της υπομονής. Ελεγε ο Πλάτωνας ότι το θεμέλιο της σοφίας είναι η υπομονή. Το να μπορείς να βρίσκεις τον χρόνο να σκεφτείς και να ξανασκεφτείς -με λίγα λόγια να φιλοσοφήσεις- είναι μία αρετή. Από μικροί μάθαμε ότι η ζωή είναι μαραθώνιος και ότι το timing είναι πολύ σημαντικό. Μας λέγανε ενδεικτικά ότι όποιος βιάζεται σκοντάφτει. Στα δε τετράδιά μας στο σχολείο κυριαρχούσε η φράση ότι τον βράχο δεν τον σπάει του σφυριού η δύναμη, αλλά του κύματος η υπομονή.

Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Το γοργόν και χάριν έχει. Ο χρόνος είναι χρήμα, λένε οι πολλοί. Αλλοι λένε ότι σημασία δεν έχει η διαδρομή αλλά η κατάληξη. Η ανυπομονησία έχει αντικαταστήσει την υπομονή. Η τεχνολογία καλπάζει και όλοι θέλουμε τα πάντα πιο γρήγορα και αν γίνεται τώρα. Θέλουμε να πετύχουμε τους στόχους μας όσο πιο γρήγορα γίνεται και ξεχνάμε ότι τα πιο σημαντικά πράγματα στη ζωή μας θέλουν χρόνο. Διαβάζω με ενδιαφέρον για τις δίαιτες-εξπρές που σε 3 εβδομάδες χάνει κάποιος 20 κιλά, για τις μεθόδους εκμάθησης ξένης γλώσσας που σε 15 μέρες μιλάει κάποιος άριστα τη γλώσσα, για τους τρόπους που κάποιος μπορεί άμεσα να αποκτήσει εκατομμύρια likes και followers .Η ταχύτητα θεωρείται πλέον αρετή. Οι επιχειρήσεις πλέον αναφέρονται σε τρίμηνα, εξάμηνα και ετήσια πλάνα. Στη δεκαετία του ’80 τα δεκαετή πλάνα είχαν μεγάλη πέραση.

Πριν από δύο χρόνια έγραφα ότι χρειαζόμαστε καταρχάς ως χώρα ένα όραμα για το πού θέλουμε να βρίσκεται η χώρα μας σε 1, σε 3, σε 5, αλλά και σε 50 χρόνια. Σήμερα προσθέτω πού θέλουμε η χώρα μας να βρίσκεται σε 6 μήνες. Πρέπει να δούμε το φως στο τούνελ. Χρειαζόμαστε τους καλύτερους ανθρώπους που θα βάλουν πλάτη και θα εφαρμόσουν πιστά ένα πρόγραμμα στις βασικές γραμμές του οποίου όλοι θα συμφωνήσουν. Ολοι λέμε ότι θέλουμε δουλειές - αλλά για τα «δικά μας παιδιά». Ολοι θέλουμε αξιοκρατία, φτάνει να μη μας επηρεάζει. Χρειαζόμαστε και πρέπει να απαιτούμε ως πολίτες τα αυτονόητα. Υγεία, Παιδεία, ασφάλεια, Δικαιοσύνη, σταθερότητα.
Πολλοί με κατηγορούν για ρομαντικό και μου λένε «καλά όλα αυτά, αλλά εδώ είναι Ελλάδα. Δεν γίνονται αυτά». Θα διαφωνήσω. Ακουσα με μεγάλο ενδιαφέρον την Πέμπτη στο Ζάππειο την τεκμηριωμένη πρόταση για την Υγεία της προέδρου του ΚΙΝ.ΑΛ. Φώφης Γεννηματά στην εκδήλωση για τα 46 χρόνια του ΠΑΣΟΚ. Ενα σχέδιο με 11 άξονες και πάνω από 100 προτάσεις. Ενα νέο ΕΣΥ για το 2020 μετά το τόσο πρωτοποριακό ΕΣΥ του 1983 που εμπνεύστηκε και υλοποίησε ο αείμνηστος πατέρας της Γιώργος Γεννηματάς. Απαραίτητη προϋπόθεση-στόχος του νέου ΕΣΥ είναι να αυξηθεί η συμμετοχή της Υγείας από 4,5% στο 6% του ΑΕΠ.

Ειλικρινά ελπίζω πολλές από αυτές τις εξαιρετικές προτάσεις να υιοθετηθούν από την κυβέρνηση για το καλό όλων των πολιτών. Δυσκολεύομαι να φανταστώ ποιος θα μπορούσε να έχει αντίρρηση. Η επιτροπή που ασχολείται με το πρόγραμμα Πισσαρίδη είμαι σίγουρος ότι θα ενσωματώσει στην τελική της εισήγηση πολλές από αυτές τις προτάσεις.

Λίγο πριν μας αποχαιρετήσει το φετινό καλοκαίρι, εμείς αλήθεια τι περιμένουμε ως χώρα; Εχουμε υπομονή και αντοχές να περιμένουμε; Περιμένουμε να αφήσουμε πίσω μας την τόσο επώδυνη σε όλα τα επίπεδα τραυματική εμπειρία του κορωνοϊού και των συνεπειών του σε παγκόσμιο, εθνικό, αλλά και ατομικό επίπεδο.
Οι επιστήμονες δειλά-δειλά μιλάνε για εμβόλιο ως το τέλος του έτους. Περιμένουμε επίσης οι άξιοι επιστήμονες να προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν ότι δεν θα ξαναμπούμε σε τέτοια περιπέτεια ξανά. Περιμένουμε να ξεπεραστούν τα προβλήματά μας με τους γείτονες και να ανακάμψει η ελληνική οικονομία πολύ σύντομα. Περιμένουμε η μεγάλη αυτή κρίση να μας κάνει πιο δυνατούς ως κοινωνία και ως άτομα.

Είναι γεγονός ότι όλοι μας -μεγάλοι ή μικροί- θέλουμε όλα τα καλά νέα ει δυνατόν σήμερα. Αντε, το πολύ, αύριο. Δυστυχώς κάτι τέτοιο θα πάρει χρόνο. Ας έχουμε την υπομονή, την επιμονή και το θάρρος να περιμένουμε. Ας βοηθήσουμε όλοι ενεργά για να πάει η Ελλάδα μας μπροστά.