«Όχι άλλα πε(ι)ράματα. Μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις»

Ήταν φαίνεται απαραίτητο να συμβούν αιματηρά γεγονότα των οποίων την αληθινή εξέλιξη δεν θα τη μάθουμε ποτέ. Ήταν μάλλον αναγκαίο μια ολόκληρη κοινωνία μεροληπτικά να εικάζει αντί να έχει αντικειμενική πρόσβαση στην τεκμηριωμένη πραγματική διάσταση των διαδραματισθέντων και ήταν σίγουρα άβολο μια ολόκληρη κοινωνία να αποδεχθεί ως αληθινές, συλλογικά ανομολόγητες και ασφυκτικές αλήθειες.

Η εικόνα είναι αδιαμφησβήτητη, ατράνταχτη και πασίδηλη! Η ενίσχυση της αξιοπιστίας και η εμπέδωση της διαφάνειας δεν είναι πρόβλημα αλλά η μόνη εφικτή λύση. Για μια ευνομούμενη πολιτεία αποτελεί κορυφαίο υπαρξιακό απαιτούμενο η άμεση διακρίβωση και διαπίστωση της σύννομης λειτουργίας της.

Ο Ευρωπαίος και ο Αμερικάνος αστυνομικός αρχίζει τη περιπολία του, τοποθετώντας τη κάμερα σώματος στη στολή του. Τα δεδομένα που θα συλλεχθούν κατά τη διάρκεια της βάρδιας του, και εφόσον αποτελούν αποδείξεις τέλεσης αδικημάτων, αποθηκεύονται με ασφάλεια σε ένα ψηφιακό σύστημα διαχείρισης αποδεικτικών στοιχείων, διατηρώντας ανέπαφη την αλυσίδα τους από τη σύλληψη μέχρι το δικαστήριο. Αυτά θα αποτελέσουν τα πειστήρια που θα αξιολογηθούν και θα οδηγήσουν στη δικαστική εκτίμησή τους.

Η εικόνα και ο ήχος δίνουν την ευκαιρία να γίνουν αντιληπτές οι ιδιαίτερες συνθήκες που αντιμετώπισε ο αστυνομικός στο πεδίο της αστυνομικής δράσης. Πώς και γιατί, πήρε τις όποιες αποφάσεις; Τι διαμείφθηκε την ώρα της επιχείρησης; Πόσο ψύχραιμα έδρασε; Τι άλλα περιθώρια είχε;

Στη χώρα μας, η πρεμιέρα για τις αστυνομικές κάμερες , έγινε πριν ένα περίπου χρόνο, όταν έκαναν την εμφάνιση τους σε κοντάρι που κρατούσε άνδρας των ΜΑΤ κατά την εξέλιξη πορείας. Έκτοτε, υπάρχει αποσπασματική χρήση ενσωματωμένων καμερών από τις ομάδες ΔΙΑΣ και ΟΠΚΕ. Σήμερα η ΕΛ.ΑΣ διαθέτει 40 κάμερες και με έναν τέτοιο αριθμό αφενός δεν είναι εφικτός ο σχεδιασμός μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής και αφετέρου είναι αδύνατο να εξαχθούν ασφαλή και ουσιαστικά συμπεράσματα από την εφαρμογή τους. Το στοίχημα, παραμένει και αφορά τον εφοδιασμό στον βασικό επιχειρησιακό εξοπλισμό όλων των αστυνομικών δυνάμεων.

Είναι γεγονός ότι για χρόνια αλλά και σήμερα εκφράζονται σοβαρές και ηχηρές επιφυλάξεις για τυχόν παραβίαση της ιδιωτικής ζωής από μια πιθανή ανεξέλεγκτη χρήση των καμερών. Κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί ενστάσεις για την ορθή χρήση των καμερών σε ότι αφορά τη διαφύλαξη των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των πολιτών αλλά και των ίδιων των χρηστών-αστυνομικών. Το ισχύον όμως νομοθετικό πλαίσιο δίνει σαφείς απαντήσεις αφού οι προϋποθέσεις χρήσης είναι ρητές χωρίς τη δυνατότητα παρερμηνειών.

Ειδικότερα η ΕΛ.ΑΣ μπορεί να κάνει χρήση των συστημάτων επιτήρησης για την αποτροπή ,καταστολή και απόδειξη τέλεσης αξιόποινων πράξεων που προβλέπονται στον Ποινικό Κώδικα. Επίσης μπορεί να κάνει χρήση των συστημάτων αυτών για τη διαχείριση της κυκλοφορίας καθώς και τη πρόληψη και διαχείριση των τροχαίων ατυχημάτων.

Κρίσιμο κριτήριο ορθής χρήσης, αποτελεί η μη επίτευξη των παραπάνω με άλλα ηπιότερα αλλά το ίδιο αποτελεσματικά μέσα και εφόσον υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις ότι τελούνται ή πρόκειται να τελεσθούν στον συγκεκριμένο χώρο τα πιο πάνω αδικήματα. Βαρύτητα επίσης δίνεται στην ύπαρξη πραγματικών στοιχείων ή εμπειρικών δεδομένων ή μαρτυρίων ή πληροφορίων ή στατιστικών και η βάσει αυτών πιθανολόγηση εξάπλωσης της εγκληματικότητας και σε άλλο χώρο, και ο βάσει αυτών σχηματισμός εύλογης πεποίθησης ότι απειλούνται σοβαροί κίνδυνοι για τη δημόσια ασφάλεια.

Σε κάθε περίπτωση, τυχόν περιορισμός ατομικών δικαιωμάτων οφείλει να δικαιολογείται από αποχρώντες λόγους δημοσίου συμφέροντος. Ο νομοθέτης με σαφήνεια έχει οριοθετήσει τη χρήση τους εισάγοντας ακόμη και δικαστικές εγγυήσεις στην εκάστοτε απόφαση χρήσης τους. Και βέβαια έχει προβλέψει μια σειρά απαραίτητων τεχνικών και οργανωτικών μέτρων τα οποία πρέπει να τηρούνται ώστε ο πολίτης να έχει τη δυνατότητα ενημέρωσης και άσκησης όλων των νομίμων δικαιωμάτων του.

Οι κάμερες στα χέρια της αστυνομίας αποτελούν την υιοθέτηση ενός καινοτόμου προβλεπτικού μοντέλου αστυνόμευσης(intelligence Led-Policing). Μιας αστυνομίας που δεν αρνείται φοβικά τη τεχνολογία και ταυτόχρονα σέβεται και περιφρουρεί τα δικαιώματα των πολίτων. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο οι δυνάμεις επιβολής του νόμου οφείλουν να ακολουθούν απαρέγκλιτα τις αρχές της νομιμότητας, της διαφάνειας, της ακεραιότητας και της λογοδοσίας.

Στη πραγματικότητα, η αστυνομία επωφελείται από τα καλύτερα δυνατά νομικά και τεχνικά εργαλεία για την εκπλήρωση του καθήκοντός της και ο πολίτης αισθάνεται ασφαλής και όχι αποδεικτικά αδύναμος. Η σχέση μεταξύ αστυνομίας και πολιτών έχει ταλαιπωρηθεί τόσο ώστε να μπορούμε να συμφωνήσουμε πλέον όλοι, ακόμη και οι μοναχικοί καχύποπτοι, ότι απαιτείται ειλικρίνεια, συνεργασία και προσπάθεια στάθμισης συμφερόντων. Στόχος είναι η ασφάλεια δικαίου για όλους. Σκοπός είναι μια κοινωνία συνοχής.

Οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι η εικόνα είναι αδιαμφησβήτητος μάρτυρας. Δημιουργεί εμπιστοσύνη και ενισχύει τη νομιμότητα. Δεν χρειαζόμαστε ούτε επιφυλακτικούς πολίτες αλλά ούτε και φοβισμένους αστυνομικούς. Όσο ο φακός -ανεξάρτητα από τον χειριστή του- θα απαθανατίζει, θα δίνει και αληθινές απαντήσεις, κοινωνικά επιτακτικές και συλλογικά απελευθερωτικές.

Γιώργος Π. Κουντούρης
Δικηγόρος