Η αλήθεια για την εθελοντική αποκάλυψη αδήλωτων εισοδημάτων

Με τις επιστολές αυτές τίθεται στους παραλήπτες ένα σοβαρό δίλημμα που έχει ως γενεσιουργό αιτία τις διατάξεις του Νόμου 4446/2016 περί εθελοντικής αποκάλυψης αδήλωτων εισοδημάτων της περιόδου 2000-2015.

Η διάρκεια ισχύος των ειδικών αυτών διατάξεων είχε ορισθεί κατ' αρχήν μέχρι την 31-5-2017 και ήδη παρατάθηκε για τέσσερις μήνες με καταληκτική ημερομηνία την 30-9-2017. Το δίλημμα μπροστά στο οποίο βρέθηκαν πολλοί φορολογούμενοι, συνίστατο τόσο στο ποσό που θα έπρεπε να δηλώσουν όσο και στις χρονικές περιόδους κατά τις οποίες τα αδήλωτα εισοδήματα θα έπρεπε να επιμερισθούν.

Πολλοί θα προέτρεχαν να πουν ότι το ποσό που πρέπει να δηλωθεί είναι αυτό που γνωρίζουν πολύ καλά οι ελεγχόμενοι εφόσον είχε αποκρυβεί κατά την περίοδο 2000-2015. Όμως αυτή η φαινομενικά προφανής απάντηση δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Αν εξαιρέσει κανείς εκείνους που γνωρίζουν τις εξατομικευμένες περιπτώσεις εισοδημάτων που εισέπραξαν χωρίς να τα υποβάλουν σε φορολόγηση, ένας μεγάλος αριθμός προσώπων έχει μεν συνείδηση του γεγονότος της απόκρυψης εισοδημάτων, χωρίς όμως να μπορεί να την ποσοτικοποιήσει ούτε να την επιμερίσει χρονικά κατ'έτος.

Για τα αδήλωτα ποσά πολλοί από τους παραπάνω φορολογούμενους έχουν ενημερωθεί από τις φορολογικές αρχές πως βρίσκονται ήδη υπό έλεγχο με άρση απορρήτου των τραπεζικών τους λογαριασμών και εφαρμογή της μεθόδου ελέγχου των πρωτογενών καταθέσεών τους. Η τελευταία αυτή υπόμνηση αποτελεί την αφετηρία του δράματος.

Οι παραλήπτες της καλούνται να ελέγξουν τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους ακολουθώντας την τεχνική των ελεγκτών της Αρχής Δημοσίων Εσόδων, προκειμένου να εξακριβώσουν τα ποσά που υπερβαίνουν τα δηλωθέντα εισοδήματά τους. Πρόκειται για διαδικασία προσομοίωσης που κάθε άλλο παρά εύκολη είναι. Όσοι επιχειρούν να ερευνήσουν τις τραπεζικές τους κινήσεις σε βάθος δεκαπενταετίας βρίσκονται αντιμέτωποι με σειρά προβλημάτων και αναπάντητων ερωτηματικών.

Κατ' αρχήν θα πρέπει να συγκεντρωθούν χιλιάδες τραπεζικές εγγραφές προκειμένου ο ενδιαφερόμενος να ανακαλέσει στη μνήμη του την τραπεζική του δραστηριότητα. Στη συνέχεια, θα πρέπει να συγκεντρωθούν τα παραστατικά που αποδεικνύουν την αιτία των πιστώσεων εις τρόπον ώστε να εξαιρεθούν της φορολόγησης τα ποσά των καταθέσεων που δεν αποτελούν αδήλωτο εισόδημα. 

Τέλος, θα πρέπει να εκτιμηθεί κατά πόσο οι αιτιολογίες που συγκεντρώθηκαν θα γίνουν αποδεκτές από τον επερχόμενο έλεγχο. Η αβεβαιότητα αυτή επιτείνεται από την απουσία κανόνων για τον τρόπο ελέγχου των τραπεζικών πιστώσεων με την διαδικασία της "μία προς μία" δικαιολόγησης των πιστώσεων. 

Χιλιάδες μη επιλήψιμες μεταφορές ποσών σε λογαριασμούς καθίστανται τώρα αντικείμενο φορολογικής διερεύνησης. 
Το χρηματικό ποσό που μεταφέρεται από το λογαριασμό των γονέων στο λογαριασμό του παιδιού τους συνιστά γονική παροχή υποκείμενη σε φορολόγηση και απαιτείται μεγάλη προσπάθεια προκειμένου να πεισθούν οι ελέγχοντες πως εντάσσεται στην υποχρέωση διατροφής και επιμέλειας.  

Τα κοινόχρηστα της πολυκατοικίας που συγκεντρώνει ο διαχειριστής στο τραπεζικό του λογαριασμό συνιστούν επίσης ελεγχόμενες συναλλαγές και απαιτείται παροχή τεκμηρίων για την απόδειξή του μη επιλήψιμου χαρακτήρα τους. 

Οι μετέχοντες στο αλήστου μνήμης "πάρτι" του Ελληνικού Χρηματιστηρίου, σχεδόν καθημερινά αγόραζαν και πωλούσαν μετοχές που τώρα εμφανίζονται ως αλλεπάλληλες χρεοπιστώσεις στους λογαριασμούς τους. Τα παραστατικά των συναλλαγών αυτών που θα αποδείκνυαν ότι είναι χρηματιστηριακές και συνεπώς αφορολόγητες δεν είναι συχνά διαθέσιμα. 

Ο κατάλογος των παραδειγμάτων είναι ατέλειωτος και η ταλαιπωρία μνημειώδης. Ο μέσος φορολογούμενος αδυνατεί να ολοκληρώσει την άσκηση της προσομοίωσης και μοιραία αρνείται την υπαγωγή στις διατάξεις του Νόμου που δεν είναι αμνηστευτικός απλά περιορίζει τις προσαυξήσεις των φόρων και εξαλείφει το αξιόποινο. 

Οι μόνοι φορολογούμενοι που έχουν ισχυρό κίνητρο υπαγωγής είναι όσοι έχουν ήδη εντοπισθεί με σοβαρές φορολογικές παραβάσεις όπως η διενέργεια εικονικών συναλλαγών που γνωρίζουν πολύ καλά τα συγκεκριμένα οφέλη από την υπαγωγή τους στο Νόμο. Οι υπόλοιποι μένουν με την ανησυχία που τους προκαλεί η απειλή του επικείμενου ελέγχου και την αβέβαιη έκβαση της εκτίμησης των τραπεζικών συναλλαγών. 

Όσο συνεχίζεται ο έλεγχος των τραπεζικών καταθέσεων σε βάθος δεκαπενταετίας χωρίς την ύπαρξη σαφών και λεπτομερειακών κανόνων για το βάρος απόδειξης και τα απαιτούμενα αποδεικτικά μέσα, τόσο η αβεβαιότητα των πολιτών θα επιτείνεται και θα περιορίζεται η αποτελεσματικότητα της ρύθμισης για τα αδήλωτα εισοδήματα. 

* Ο Γιώργος Μυλωνογιάννης είναι δικηγόρος, εξειδικευμένος στο φορολογικό δίκαιο, στέλεχος του νομικού γραφείου Φορτσάκης, Διακόπουλος, Μυλωνογιάννης και συνεργάτες