Υπέρβαση εαυτού για την αγάπη του άλλου

Και παρ΄ότι αυτή η γνώση είναι η μόνη βεβαιότητα στον ωκεανό της άγνοιας στον οποίο πλέουμε, είναι και η μόνη με την οποία δεν μπορούμε να συμβιβαστούμε. Ο φόβος του θανάτου είναι η μητέρα όλων των φόβων. Ο θάνατος αντίκειται στη βασική μας διάθεση, στην επιθυμία για ζωή, στο ένστικτο της αυτοσυντήρησης.

Είναι ενάντιος στην ύπαρξή μας. Οι κινήσεις μας είναι προσπάθειες απομάκρυνσης από τον θάνατο: Διασκεδάζουμε, πλουτίζουμε, ασφαλιζόμαστε, κυνηγάμε την γνώση του κόσμου και του ανθρώπου, θέλοντας να τραβηχτούμε μακρυά από τη σκιά του θανάτου. Ακόμη κι όταν επιλέγουμε επικίνδυνες συμπεριφορές που προσκαλούν τον θάνατο, το κάνουμε περισσότερο για να τον ξορκίσουμε, να διώξουμε το φόβο του. Να πιστέψουμε πως τον αψηφούμε.

Λατρεύουμε τη ζωή. Ακόμη και πίσω από το «Ελευθερία ή Θάνατος» κρύβεται η λατρεία της ζωής: Ξέρουμε ότι η ζωή, η ελεύθερη ζωή, είναι πολύτιμη ευτυχία. Διακινδυνεύουμε να τη χάσουμε. Όχι από περιφρόνηση. Αλλά από λατρεία στην ίδια την ελεύθερη ζωή και στο μοναδικό δώρο που δίνεται μια φορά στον καθένα: τη δυνατότητα να τη ζήσουμε. Για να μη σπαταλήσουμε αυτήν την ευκαιρία, ρισκάρουμε τη ζωή μας, όταν δεν είναι ελεύθερη. Όχι από συμφιλίωση με το φόβο του θανάτου.

Αυτόν τον προαιώνιο φόβο τον απομακρύνει η θρησκευτική πίστη. Ιδίως η χριστιανική πίστη με την υπόσχεση αώνιας ζωής. Εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια δισεκατομμύρια άνθρωποι απαλύνουν τα βάσανα και τις δυσκολίες τους με την μεταφυσική πίστη στο χριστιανικό Θεό. Προσεύχονται, κοινωνούν και η πίστη τούς δυναμώνει.

Τα τελευταία χρόνια δεχόμαστε έναν ιδεολογικό βομβαρδισμό, που μας καλεί να σεβαστούμε τη διαφορετικότητα και τον αυτοπροσδιορισμό κάθε κοινωνικής παραδοξότητας. Δηλητηριώδεις χαρακτηρισμοί, «ρατσιστής», «ξενοφοβικός», «ομοφοβικός» αποδίδονται ακρίτως και αδιακρίτως από τους εισαγγελείς της πολιτικής ορθότητας.

Τα μέτρα περιορισμού είναι σωστά και πρέπει να εφαρμόζονται απαρέγκλιτα, όπως αποδεικνύει και η αποτελεσματικότητά τους. Χωρίς αστερίσκους. Ανεξάρτητα όμως από το εάν και «πόσο» πιστεύει ο καθένας, έχουμε όλοι μια κοινωνική υποχρεώση: Να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε πόσο βαρύ είναι αυτό που επιβάλλεται σήμερα στους πιστούς.

Ιδίως τη Μεγάλη Εβδομάδα και την Κυριακή του Πάσχα, η οποία συμβολίζει τη νίκη επί του θανάτου και του προαιώνιου φόβου. Ας σκεφτούμε ότι άνθρωποι οι οποίοι στις σκοτεινές ώρες της ζωής τους στρέφονταν στην εκκλησία και στη θεία κοινωνία, πρέπει τώρα -σε αυτές τις συνθήκες πρωτοφανούς πίεσης- να μη πάνε στην εκκλησία, να μη κοινωνήσουν. Να μη κάνουν αυτό ακριβώς που νιώθουν, ξέρουν, πιστεύουν, ότι θα τους βοηθούσε. Θα έδιωχνε τον φόβο. Θα τους έσωζε, αυτήν ακριβώς τη στιγμή της απελπισίας.

Ας προσπαθήσουμε να νιώσουμε το συναίσθημά τους. Μοντέρνοι, ορθολογιστές και διαφωτισμένοι, άθεοι, υλιστές και αγνωστικιστές ας πάψουν για λίγο να χλευάζουν τους πιστούς και ας αφουγκραστούν το συναίσθημα τους. Ας νιώσουν πόσο υπερβαίνουν τους εαυτούς τους, για να κάνουν αυτό που πρέπει. Που δεν είναι παρά η πεμπτουσία της πίστης τους και η διαχρονική προτροπή της: Aγαπάτε αλλήλους.

Ο Γιώργος Ν. Πολίτης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.