Οι αγορές θα ανέβουν, εκτός αν πέσουν

Στην αντίθετη περίπτωση, οι αγορές πέφτουν ξαφνικά ανεξαρτήτως του αν εκείνη την εποχή οι ειδικοί τις χαρακτηρίζουν φούσκες ή όχι. Με λίγα λόγια, οι αγορές κινούνται πάνω - κάτω ανεξαρτήτως των εκτιμήσεων των ειδικών. Κάποιοι βεβαίως προβλέπουν σωστά τι θα συμβεί. Είναι αυτοί που επί χρόνια λένε ότι οι αγορές είναι φούσκα και ότι θα σκάσουν και πράγματι «δικαιώνονται» μετά από χρόνια.

Ωστόσο η αλήθεια είναι ότι όχι μόνο δεν προέβλεψαν σωστά, αλλά όσοι τους πίστεψαν έχασαν την άνοδο που μεσολάβησε. Η αντίθετη περίπτωση είναι πιο σπάνια τις τελευταίες δεκαετίες. Οι αγορές που χαρακτηρίζονταν φούσκες εδώ και χρόνια συνέχισαν να ανεβαίνουν προσφέροντας κέρδη στους επενδυτές. Αιτία, η υπερβολική ρευστότητα, δηλαδή το άπειρο χρήμα που δεν έχει πού να τοποθετηθεί και τοποθετείται σε μετοχές, κρυπτονομίσματα, πολύτιμα μέταλλα και σε πλήθος επενδυτικών προϊόντων.

Τι συμβαίνει λοιπόν τώρα με τα κρυπτονομίσματα και τι θα συμβεί με τις μετοχές; Μακάρι να ’ξερα.

Αυτό που ξέρουμε είναι ότι τα κρυπτονομίσματα δεν έχουν καμία πραγματική αξία. Δεν αντικατοπτρίζουν την αξία εργοστασίων, προϊόντων, υπηρεσιών, παραγωγής. Δεν συνδέονται με κάποια πολύτιμα μέταλλα ή με γη, δεν αντιπροσωπεύουν καν κομματάκια κερδοφορίας εταιρειών, όπως οι μετοχές. Δεν έχουν απόδοση, όπως τα νομίσματα που έχουν επιτόκιο, η αξία τους δεν συνδέεται με μια σταθερά αυξανόμενη αγοραστική δύναμη, όπως συμβαίνει κατά καιρούς με διάφορα νομίσματα.

Τα κρυπτονομίσματα είναι αυθύπαρκτα και δεν υπακούνε στους κανόνες της οικονομίας, ούτε της λογικής. Κατά συνέπεια, είναι υπερτιμημένα από τη στιγμή της δημιουργίας τους. Ενα bitcoin που αξίζει 1 δολάριο είναι εξίσου υπερτιμημένο με ένα bitcoin που αξίζει 1.000 δολάρια ή 100.000 δολάρια. Και αντίστοιχα ένα bitcoin που αξίζει 100.000 δολάρια μπορεί εξίσου εύκολα να θεωρηθεί ευκαιρία όσο ένα bitcoin που αξίζει 1 δολάριο. Δεν υπάρχει ακριβό ή φθηνό bitcoin.

Το ίδιο ισχύει για όλα τα κρυπτονομίσματα, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν έχουν ούτως ή άλλως εσωτερική αξία. Η αξία τους είναι ότι ικανοποιούν την απληστία, τη διάθεση για τζόγο, την επαναστατικότητα και το μίσος για το «κατεστημένο» και το «σύστημα» και -για ορισμένους- τη λατρεία της τεχνολογίας, την ελπίδα για ένα διαφορετικό μέλλον. Η τιμή τους καθορίζεται αποκλειστικά και μόνο από την προσδοκία ότι θα βρεθεί κάποιος άλλος να τα αγοράσει αύριο ακριβότερα απ’ όσο τα αγοράζουμε σήμερα. Αυτή είναι η μοναδική κινητήριος δύναμη των ανοδικών διακυμάνσεων των κρυπτονομισμάτων. Ούτε καν η σπανιότητα του bitcoin μπορεί με βεβαιότητα να θεωρηθεί ασφαλής αξία διότι υπάρχουν πια χιλιάδες κρυπτονομίσματα να διαλέξει ο φέρελπις επενδυτής, συνεπώς μπορεί το bitcoin να είναι σπάνιο, αλλά δεν χρειάζεται να πάρεις bitcoin, παίρνεις κάτι άλλο κοψοχρονιά.

Τα κρυπτονομίσματα είναι το παιχνίδι μιας κλειστής κοινότητας που ξαφνικά βγήκε στην επιφάνεια και προσελκύει εκατομμύρια επενδυτές από όλο τον κόσμο. Ο αριθμός των ανθρώπων που γράφονται στις πλατφόρμες επενδύσεων σε κρυποτονομίσματα πολλαπλασιάζεται και αυτό ίσως είναι ένα πραγματικό κριτήριο για το μέλλον τους. Αυτό δίνει υπόσταση στην πρόβλεψη ορισμένων ότι οι τιμές τους όχι μόνο θα ανακάμψουν αλλά θα πολλαπλασιαστούν.

Αξίζει να έχει κανείς κρυπτονομίσματα; Αναμφίβολα ναι, κατά τη γνώμη μου. Αρκεί να έχει τοποθετήσει σε αυτά ένα ποσό που να μην τον νοιάζει να το χάσει. Διότι μπορεί να το χάσει ανά πάσα στιγμή χωρίς καμία αιτία, με οποιαδήποτε αφορμή. Μόνο αν τα δει κάποιος ως τζόγο μπορεί να τα κατανοήσει, προς το παρόν. Αν τελικά τα κρυπτονομίσματα αποκτήσουν αγοραστική δύναμη σχετικά σταθερή, αν γίνουν αποδεκτά ως μέσο συναλλαγής σε όλες τις δραστηριότητες, αν αλλάξουν κάποια χαρακτηριστικά τους ίσως γίνουν επένδυση. Προς το παρόν είναι ένας τζόγος στον οποίο όποιος κάνει κέφι και έχει λεφτά που δεν τα χρειάζεται, πρέπει να συμμετάσχει - για να μαθαίνει και για να συμπλέει με την εποχή του. Αύριο λοιπόν ίσως τα κρυποτονομσίματα ξεκινήσουν μια τρελή ανοδική πορεία, ίσως ξεκινήσουν μια τρελή πτωτική πορεία, κανείς δεν ξέρει.

Οπως κανείς δεν ξέρει αν θα είναι το συγκεκριμένο κρυπτονόμισμα το bitcoin που θα ανέβει ή θα είναι άλλα, πιο «οικολογικά» δηλαδή κρυπτονομίσματα η παραγωγή των οποίων δεν απαιτεί μεγάλη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, όπως το Cardano (Ada), αφού η κοινότητα των μοντέρνων επενδυτών έχει έντονες οικολογικές ανησυχίες. Δεν έχει σημασία τι θα κάνει κανείς στον κόσμο των κρυπτονομισμάτων αρκεί να συμμετέχει, αν συμμετέχει, με λεφτά που δεν θα του λείψουν. Και ίσως γίνει πλούσιος, ίσως όχι. Αυτό που κρύβει πραγματικούς κινδύνους όμως δεν είναι η συμπεριφορά των κρυπτονομισμάτων, αλλά των αγορών.

Με βάση τα θεμελιώδη δεδομένα τους, δηλαδή τις πραγματικές αξίες στις οποίες εδράζονται, οι τιμές πολλών μετοχών είναι φούσκες. Και μπορεί να σκάσουν. Αν σκάσουν αυτές, μετατρέπονται σε πραγματικές ζημίες, σε απώλειες θέσεων εργασίας, σε οικονομικές καταστροφές. Σε αντίθεση με τα κρυπτονομίσματα, οι τιμές των μετοχών αναλύονται και προσδιορίζεται η υπερτίμησή τους ή η υποτίμησή τους με βάση τις εσωτερικές τους αξίες.

Αυτό που δεν προβλέπεται είναι η στάση των επενδυτών απέναντί τους, οι συμπεριφορές των αγορών. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν θα πέσουν ή αν θα ανέβουν οι μετοχές τις επόμενες ημέρες. Αυτό που έχει φανεί είναι ότι οι αγορές, ίσως λόγω των αυτόματων συναλλαγών μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών, εκδηλώνουν πολύ γρήγορες και πολύ μεγάλες διακυμάνσεις σε σχέση με το παρελθόν. Μιλάμε για τις διεθνείς αγορές όπου παίζουν βασικά οι αλγόριθμοι και όχι οι μικροεπενδυτές.

Το Ελληνικό Χρηματιστήριο είναι άλλου παπά ευαγγέλιο, όπως και η χώρα εξάλλου. Εδώ μπορεί να δούμε να επαναλαμβάνεται το 1999 φέτος ή του χρόνου, μπορεί και όχι. Σε κάθε περίπτωση τα χρηματιστήρια, τα κρυπτονομίσματα, οι επενδύσεις γενικώς είναι μια χαρά απασχόληση για όσους έχουν λεφτά να χάσουν ελπίζοντας ότι θα γίνουν πλούσιοι. Οσοι όμως δεν θέλουν να χάσουν, εννοείται ότι δεν πρέπει να παίζουν.