Παγώνουν όλα λόγω πολέμου

Μεταξύ των αποφάσεων που παγώνουν είναι αυτές της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τη νομισματική πολιτική. Σύμφωνα με τον διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος, Γιάννη Στουρνάρα, δεν πρέπει η ΕΚΤ να διακόψει αυτή τη στιγμή το πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων των αδύναμων χωρών της, όπως της Ιταλίας, ούτε να αυστηροποιήσει τη νομισματική πολιτική με κανέναν τρόπο μέχρι να φανεί αν ο πόλεμος θα είναι ένα τοπικό και σύντομης διάρκειας γεγονός ή αν θα έχει μεγάλη διάρκεια και θα επεκταθεί στη Μέση Ανατολή γενικότερα.

Ο διοικητής υποστηρίζει ότι οι επιπτώσεις από αυτό τον πόλεμο είναι άγνωστες, συνεπώς και η ΕΚΤ δεν μπορεί να παίρνει σημαντικές αποφάσεις χωρίς να τις λάβει υπόψη της. Και εφόσον δεν γνωρίζουμε ακόμη τι θα γίνει, θα πρέπει όλες οι αποφάσεις να αναβληθούν και να μην υπάρξει περαιτέρω σφίξιμο της νομισματικής πολιτικής. Φυσικά δεν συμφωνούν όλοι οι κεντρικοί διοικητές μαζί του και ορισμένοι από τους «ιέρακες», δηλαδή τους περί τη Γερμανία διοικητές, επιμένουν να σταματήσει τώρα η επαναγορά ομολόγων ώστε να πιεστούν οι κυβερνήσεις για περισσότερη δημοσιονομική προσαρμογή.

Σε κάθε περίπτωση, τα πάντα πλέον εξαρτώνται από την εξέλιξη αυτού του πολέμου και τις διαστάσεις που θα πάρει. Αν περιοριστεί σε τοπικό επίπεδο και είναι περιορισμένης διάρκειας, το πρόβλημα που θα υπάρξει θα είναι κυρίως πίεση από το Μεταναστευτικό. Αν όμως επεκταθεί με συμμετοχή και άλλων χωρών, π.χ., του Λιβάνου, του Ιράν, της Τουρκίας, της Σαουδικής Αραβίας, της Συρίας κ.ά., η ανάφλεξη της Μέσης Ανατολής εμπλέκει αναγκαστικά το σύνολο των χωρών, δηλαδή ΗΠΑ, Ρωσία, Ευρωπαϊκή Ενωση - και ίσως και Κίνα. Κανείς δεν θα μείνει εκτός και οι επιπτώσεις όχι μόνο στην παγκόσμια οικονομία αλλά και σε όλες τις κοινωνίες θα είναι τεράστιες.

Οι πρώτες ενδείξεις δεν είναι καθόλου καθησυχαστικές. Το Ιράν υποστηρίζει ότι δεν είχε γνώση της επίθεσης της Χαμάς, αλλά πανηγυρίζει για το πλήγμα που δέχθηκε το Ισραήλ. Οι ΗΠΑ στέλνουν όχι μόνο ένα, αλλά δύο αεροπλανοφόρα στην περιοχή και έχουν έτοιμη ειδική ομάδα καταδρομέων για να επιχειρήσουν απελευθέρωση των ομήρων που κρατάει η Χαμάς. Ο Ερντογάν επιτίθεται φραστικά στις ΗΠΑ και αναρωτιέται γιατί στέλνουν αεροπλανοφόρα για τη στήριξη του Ισραήλ. Η Χεζμπολάχ επιτίθεται από τον Λίβανο στο Ισραήλ, ενώ έχουν ξεκινήσει επιθέσεις με ρουκέτες και από συριακά εδάφη. Το Ισραήλ βομβαρδίζει τα αεροδρόμια Δαμασκού και Χαλεπιού.

Προς το παρόν οι ΗΠΑ δεν έχουν ζητήσει συμμετοχή των άλλων νατοϊκών χωρών στην αποστολή δυνάμεων προς το Ισραήλ, αλλά δεν αποκλείεται αυτό να συμβεί σύντομα, συνεπώς ολόκληρη η Ευρώπη θα εμπλακεί και στρατιωτικά αν επεκταθεί η κρίση.

Ο δε Νετανιάχου έχει δηλώσει ότι θα αλλάξει το καθεστώς στη Μέση Ανατολή και ότι ο πόλεμος θα έχει διάρκεια. Παράλληλα, το Ισραήλ πραγματοποιεί τη μεγαλύτερη επιστράτευση εφέδρων καλώντας και Ισραηλινούς που ζουν εκτός της χώρας.

Ολα αυτά είναι εξαιρετικά ανησυχητικά και οι εξελίξεις πάρα πολύ επικίνδυνες για όλους. Αν η κατάσταση εξελιχθεί άσχημα, οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία θα είναι τεράστιες - αφενός λόγω των μεταναστευτικών κυμάτων, αφετέρου λόγω της ενεργειακής κρίσης αλλά και της μείωσης του διεθνούς εμπορίου.

Η άνοδος των τιμών των μετοχών στα διεθνή χρηματιστήρια τις τελευταίες ημέρες παρουσιάζεται από τους αναλυτές ως τάση των επενδυτών να εξασφαλιστούν σε... ασφαλή καταφύγια. Ομως σε ποιες συνθήκες είναι ασφαλή καταφύγια οι μετοχές; Στην περίπτωση ενός τοπικού πολέμου με μικρή διάρκεια ίσως, αλλά σε αυτή την περίπτωση δεν χρειάζονται ασφαλή καταφύγια. Στην περίπτωση μιας γενικευμένης σύρραξης δεν θα μπορούν να θεωρηθούν για μεγάλο διάστημα ασφαλή καταφύγια οι μετοχές.

Οσον αφορά στην Ευρώπη, οι επιπτώσεις θα είναι πολύ βαριές στο σενάριο της μεγάλης σύρραξης, αφού είναι -σύμφωνα με το ΔΝΤ- ο αδύναμος κρίκος της παγκόσμιας οικονομίας. Οι ευρωπαϊκές οικονομίες θα χρειαστούν μεγάλες στηρίξεις για να αντεπεξέλθουν και όλα τα προγράμματα στήριξης που είχαν επιστρατευτεί για την πανδημία θα πρέπει να επανέλθουν. Η Ελλάδα ως συνοριακή χώρα της Ε.Ε. με τη Μέση Ανατολή θα δεχτεί αυξημένη πίεση.

Καταρχήν από το Μεταναστευτικό -το οποίο εκτός της οικονομίας θα προκαλέσει μεγάλη κοινωνική και πολιτική πίεση-, αλλά και από το πλήγμα που θα υποστεί ο τουρισμός, αφού στα μάτια των τουριστών από μακρινές κυρίως χώρες είμαστε πολύ κοντά στο πεδίο της μάχης. Ας μην ξεχνάμε ότι η ελληνική οικονομία στηρίζεται, εκτός από τον τουρισμό, και στις ξένες επενδύσεις, οι οποίες θα διακοπούν στο κακό σενάριο. Οσον αφορά στην εξάρτησή μας από την εισαγόμενη ενέργεια, εκεί το πλήγμα θα είναι πολύ μεγάλο.

Με λίγα λόγια, όλες οι οικονομικές προοπτικές παγκοσμίως εξαρτώνται αυτή τη στιγμή από την εξέλιξη του πολέμου στο Ισραήλ - κι αυτό σημαίνει ότι καμία απόφαση δεν μπορεί να ληφθεί ούτε από τις οικονομικές αρχές, ούτε από τις επιχειρήσεις μέχρι να φανεί πώς εξελίσσεται η κατάσταση.