Η πραγματική εικόνα

Υπάρχουν μερικά πολύ σημαντικά δεδομένα που δεν έχουν αξιολογηθεί αντικειμενικά από τους εταίρους μας και από τις αγορές και τα οποία αλλάζουν την εικόνα της ελληνικής οικονομίας.
Καταρχάς, το πρωτογενές έλλειμμα του Δημοσίου (δηλαδή το έλλειμμα χωρίς τις δαπάνες για τόκους) μειώθηκε από 24 δισ. ευρώ, που ήταν στο τέλος του 2009, σε 4 δισ. ευρώ στο τέλος του 2011 και θα κλείσει στα 2 δισ. ευρώ στο τέλος του 2012. Η «κτηνώδης» αυτή μείωση -η οποία προκάλεσε και την ύφεση της οικονομίας- είναι πρωτοφανής διεθνώς και δεν επιτρέπεται να αξιολογείται ως μέτρια επίδοση.

Εδώ πρέπει να εξηγηθεί ότι τα 11,5 δισ. ευρώ που θα κόψει η κυβέρνηση από τις δαπάνες δεν είναι για τον περιορισμό του ελλείμματος, αλλά για τη δημιουργία πλεονάσματος ύψους 9 δισ. ευρώ στο τέλος του 2014. Αν επιτευχθεί η παράταση κατά δύο χρόνια, η επίπτωση της μείωσης αυτών των δαπανών επιμερίζεται σε τέσσερα χρόνια αντί για δύο και η ύφεση περιορίζεται.

Δεύτερον, ένα σημείο που δεν έχει αξιολογηθεί σωστά από τις αγορές είναι ότι σήμερα το ελληνικό χρέος που αντιστοιχεί στα ομόλογα που βρίσκονται στα χέρια των αγορών είναι μόνο 60 δισ. ευρώ. Τα υπόλοιπα βρίσκονται στα ταμεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και στα ίδια τα κράτη της Ε.Ε. Με λίγα λόγια, αυτό σημαίνει ότι οι αγορές δεν μπορούν να μας πτωχεύσουν. Σημαίνει επίσης ότι, αν πτωχεύσουμε, η πτώχευση θα έχει προέλθει από τις απαιτήσεις της ΕΚΤ ή των ευρωπαϊκών κρατών. Και αυτό αποκλείεται.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν πρόκειται ποτέ να πτωχεύσουν μια χώρα-μέλος της ΟΝΕ. Κατά πάσα πιθανότητα, θα πραγματοποιήσουν ένα νέο «κούρεμα», όπως έγινε με το PSI που «κουρεύτηκαν» τα ομόλογα που κατείχε ο ιδιωτικός τομέας (private sector), ενώ τώρα θα «κουρευτούν» τα ομόλογα που κατέχει ο κρατικός τομέας (official sector) και το «κούρεμα» αυτό θα λέγεται OSI. Αν δεν γίνει αυτό, θα γίνουν άλλες διακρατικές συμφωνίες μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών και της Ελλάδας ή με την ΕΚΤ, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα μας αναγκάσουν οι εταίροι σε πτώχευση. Αν γινόταν κάτι τέτοιο, τόσο οι οικονομικές όσο και οι πολιτικές ζημίες για την Ευρωπαϊκή Ενωση θα ήταν μη υπολογίσιμες.

Το τρίτο σημείο είναι ότι η ανακεφαλαίωση των τραπεζών μέσω του ταμείου της Ε.Ε. χωρίς επιβάρυνση του δημοσίου χρέους είναι κάτι που κατά πάσα πιθανότητα είναι αναγκασμένοι να δεχτούν οι Ευρωπαίοι, αφού οι αποφάσεις του Eurogroup πρέπει να ισχύουν για όλες τις χώρες της Ε.Ε. Και αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες θα ενισχυθούν με κεφάλαια χωρίς να επιβαρυνθούν το δημόσιο χρέος και ο ελληνικός λαός.

Υπό αυτές τις συνθήκες, ποια θα είναι η πραγματική εικόνα της ελληνικής οικονομίας στο τέλος του 2012; Πρόκειται για μια οικονομία που βρίσκεται ασφαλώς σε παρατεταμένη ύφεση, η οποία όμως έχει ήδη μειώσει σημαντικά το μισθολογικό κόστος της, έχει μειώσει το ελεύθερο στις αγορές «επικίνδυνο χρέος» σε επίπεδο χαμηλότερο από το 50% του ΑΕΠ, είναι έτοιμη να ρυθμίσει το υπόλοιπο χρέος της, έχει εξυγιάνει και έχει ενισχύσει με κεφάλαια τις τράπεζές της, παρουσιάζει πλεόνασμα αντί για έλλειμμα, όλες οι αξίες της έχουν υποτιμηθεί σημαντικά (το Χρηματιστήριο, οι τιμές των επιχειρήσεων, οι τιμές της γης, οι μισθοί και οι συντάξεις), διαθέτει μορφωμένο και φθηνό εργατικό δυναμικό, υπολείπεται σε υποδομές και επενδύσεις και είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Με λίγα λόγια, η Ελλάδα θα είναι το 2013 μια υγιής (όσον αφορά στους αριθμούς) οικονομία.

Προοπτικές ανάπτυξης

Βάσει αυτής της περιγραφής, αυτά που πρέπει λογικά να συμβούν είναι:
- Πρώτον, να επιστρέψουν σημαντικά ποσά καταθέσεων στο ασφαλές πλέον τραπεζικό σύστημα. Τα ποσά αυτά θα είναι κάποιες δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ που ήδη έχουν αρχίσει να επιστρέφουν.
- Δεύτερον, να ανοίξουν ξανά οι χρηματοδοτήσεις και οι συναλλαγές του διεθνούς τραπεζικού συστήματος με τις ελληνικές τράπεζες και τις επιχειρήσεις, που έχουν διακοπεί τα τελευταία δύο χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι θα αρχίσει ξανά η χρηματοδότηση της οικονομίας και θα αποκατασταθεί η ρευστότητα.
- Τρίτον, να έρθουν ξένες επενδύσεις για να εκμεταλλευτούν το φθηνό κόστος γης, επιχειρήσεων και εργασίας - εφόσον βέβαια έχουν φτιαχτεί οι ανάλογοι φορολογικοί και επενδυτικοί νόμοι.
Το επόμενο βήμα, ύστερα από δύο χρόνια, θα είναι η ελεύθερη πρόσβαση της Ελλάδας στις αγορές χρήματος και η απαγκίστρωσή της από τις χρηματοδοτήσεις της τρόικας.

Θα μου πείτε ότι αυτό είναι ένα υπεραισιόδοξο σενάριο. Ναι, αλλά είναι ρεαλιστικό. Διότι με βάση αυτά τα κριτήρια αξιολογήθηκε ως πτωχευμένη η Ελλάδα και μπλέξαμε σε αυτή την απίστευτη κρίση. Και τώρα οι αριθμοί στους οποίους στηρίζεται η αξιολόγηση έχουν αναμφίβολα βελτιωθεί.

Προσωπικά, πιστεύω την άποψη του Στουρνάρα ότι αν εμείς τώρα παρουσιάσουμε ένα σχέδιο μείωσης του Δημοσίου με κλείσιμο υπηρεσιών και περιστολή των δαπανών μέσω της μείωσης του εφάπαξ και του πλαφόν στις υψηλές συντάξεις, με αποχώρηση λόγω συνταξιοδότησης 30.000 δημοσίων υπαλλήλων τον χρόνο, ενώ οι προσλήψεις θα είναι ένας για κάθε δέκα που φεύγουν, δηλαδή καθαρή μείωση 27.000 δημοσίων υπαλλήλων τον χρόνο, και αν προχωρήσουμε σε κάποιες αποκρατικοποιήσεις, η άποψη των εταίρων για την πορεία της χώρας θα αλλάξει άρδην.
Πιστεύω ότι πράγματι θα δεχτούν την επιμήκυνση κατά ένα ή δύο χρόνια της υποχρέωσης του Δημοσίου να εμφανίσει πρωτογενές πλεόνασμα 9 δισ. στον Προϋπολογισμό -η οποία θεωρείται σχεδόν βέβαιη από το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης- και τη χρηματοδότηση των τραπεζών απευθείας από τον μηχανισμό στήριξης χωρίς να επιβαρυνθεί το δημόσιο χρέος.

Και τα δύο αυτά αναμένεται να επιτευχθούν αμέσως μετά τις αξιολογήσεις της τρόικας.
Ολοι γνωρίζουμε ότι η ευημερία των αριθμών δεν σημαίνει απαραίτητα και ευημερία των ανθρώπων. Ωστόσο, η ευημερία των αριθμών μπορεί να φέρει στη χώρα τα χρήματα αυτά που επενδεδυμένα σωστά στην ανάπτυξη και όχι μόνο στις παροχές και στην κατανάλωση μπορούν να φέρουν ευημερία στους ανθρώπους. Και αυτό πιστεύω ότι θα συμβεί τα επόμενα χρόνια στην ελληνική οικονομία. Οτι δηλαδή η Ελλάδα απέφυγε την πτώχευση, ισορρόπησε σε ικανοποιητικό βαθμό τα βασικά οικονομικά μεγέθη και μπορεί σταδιακά να επανέλθει σε ταχείς ρυθμούς ανάπτυξης και μείωσης της ανεργίας.