Αλλάξτε τη λογική των capital controls

Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη σοβαρά προβλήματα στις συναλλαγές της χώρας, τα οποία προκαλούν την ύφεση της οικονομίας και τη δυσπραγία των εμπορικών επιχειρήσεων και εμποδίζουν την εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό. Για παράδειγμα, οι εξαγωγικές και οι εισαγωγικές επιχειρήσεις, φοβούμενες τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων, κρατάνε τα λεφτά τους σε τράπεζες του εξωτερικού και δεν τα φέρνουν στις ελληνικές. Πολλοί μικροεισαγωγείς προσπαθούν να ανακαλύψουν παράπλευρες διόδους για να αποφύγουν τα capital controls, με αποτέλεσμα να ενισχύεται το λαθρεμπόριο, ενώ οι ελληνικές επιχειρήσεις είναι αναγκασμένες να πληρώνουν προκαταβολικά με μετρητά ολόκληρη την παραγγελία για τις εισαγωγές τους. Αυτές οι δυσκολίες δημιουργούν ύφεση και προβλήματα ρευστότητας. Για να αντιμετωπιστούν, η Τράπεζα της Ελλάδος μπορεί να απλουστεύσει τις διαδικασίες ορίζοντας το εξής απλό: απαγορεύονται όλες οι επενδυτικές κινήσεις κεφαλαίων προς το εξωτερικό και επιτρέπονται όλες οι υπόλοιπες κινήσεις κεφαλαίων. Τι σημαίνει αυτό; Οτι απαγορεύεται οι Ελληνες και οι εγχώριες επιχειρήσεις να βγάλουν λεφτά από την Ελλάδα στο εξωτερικό για οποιαδήποτε επενδυτική κίνηση, δηλαδή να γίνονται μεταφορές χρημάτων για κατάθεση στο εξωτερικό, για αγορά ακινήτων, επιχειρήσεων, μετοχών, ομολόγων, επενδυτικών προϊόντων κ.λπ. Αντίθετα, να επιτρέπονται όλες οι εξαγωγές χρημάτων για αγορά προϊόντων, υπηρεσιών και πληρωμή υποχρεώσεων. Αυτή η γενική διατύπωση διορθώνει άμεσα την κατάσταση, αφού θα πραγματοποιούνται χωρίς προβλήματα οι επιχειρηματικές δραστηριότητες. Ετσι, οι επιχειρήσεις θα μπορούν να συναλλάσσονται χωρίς να κρατάνε τα χρήματά τους στο εξωτερικό και οι απαιτήσεις των ξένων προμηθευτών θα εκλογικευτούν αφού θα έχουν αρθεί οι περιορισμοί που τις μεγέθυναν.

Οσον αφορά στα cash controls, αυτά αποτρέπουν τους καταθέτες από το να σηκώνουν μετρητά και να τα αποθησαυρίζουν στα σεντούκια και παράλληλα εμποδίζουν τις συναλλαγές με μετρητά και περιορίζουν την παραοικονομία και τη φοροδιαφυγή. Πολλές συναλλαγές που γίνονταν με μετρητά και δεν δηλώνονταν στην Εφορία γίνονται πλέον μέσω κάρτας ή ηλεκτρονικής πληρωμής, άρα μπορούν να ελεγχθούν. Αν σκεφτεί κανείς ότι η παραοικονομία στην Ελλάδα ανέρχεται κατ’ ελάχιστον στο 30% του ΑΕΠ, αντιλαμβάνεται πόσο αναγκαίος είναι ο περιορισμός της και πόσο μπορεί να διευκολύνει τη σύλληψη της φοροδιαφυγής. Κι εδώ όμως η αρχική ρύθμιση είχε αδυναμίες που πρέπει να διορθωθούν. Η απαγόρευση ανάληψης μετρητών λειτουργεί ανασταλτικά όσον αφορά την επιστροφή καταθέσεων στις τράπεζες. Αν, όμως, δεν επιστρέψουν οι καταθέσεις, δεν θα ξεκινήσουν οι χρηματοδοτήσεις από το τραπεζικό σύστημα. Για να επιστρέψουν οι καταθέσεις θα πρέπει ο καταθέτης να γνωρίζει ότι μπορεί, αν θέλει, να σηκώσει τα λεφτά του χωρίς περιορισμούς. Μια λύση είναι να επιτραπεί η ανάληψη μετρητών με ένα όριο σχετικά υψηλό, π.χ. 20.000 ευρώ, από το γκισέ της τράπεζας αλλά με άμεση ενημέρωση της Εφορίας. Την πρόταση αυτή την έχει καταθέσει δημοσίως και ο πρόεδρος της Eurobank Νίκος Καραμούζης σε πρόσφατη ομιλία του. Παράλληλα, όμως, θα πρέπει να ενισχυθεί η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της παραοικονομίας. Καθώς οι τράπεζες έχουν υποχρεωθεί να διαθέτουν δωρεάν σε όλες τις επιχειρήσεις τα μηχανάκια συναλλαγών με κάρτες και καθώς ο αριθμός των επιχειρήσεων που δέχονται κάρτες αυξάνεται ραγδαία, υπάρχει πλέον η δυνατότητα να περιοριστούν ακόμη περισσότερο οι αναλήψεις μετρητών από τα ΑΤΜ.

Τα 420 ευρώ μετρητά την εβδομάδα είναι πάρα πολλά λεφτά αφού αντιστοιχούν σε 1.680 ευρώ τον μήνα, τη στιγμή που ο μέσος μισθός σήμερα είναι χαμηλότερος από αυτό το ποσό. Κάθε ζευγάρι, δε, έχει δυνατότητα ανάληψης 3.360 ευρώ τον μήνα, ποσό που ξεπερνά τις ανάγκες του σε μετρητά. Ο καθένας μπορεί να πληρώνει σχεδόν όλες τις συναλλαγές του με την κάρτα αναλήψεων, έτσι τα μετρητά χρειάζονται τελικά ή για πολύ μικρές συναλλαγές, π.χ. στο περίπτερο, ή για μαύρες αδήλωτες πληρωμές που καταλήγουν σε φοροδιαφυγή και σε άλλες παράνομες δραστηριότητες. Ο περιορισμός λοιπόν της ανάληψης μετρητών από το ΑΤΜ, για παράδειγμα, σε 200 ή και 100 ευρώ την εβδομάδα, δεν εμποδίζει καμία νόμιμη συναλλαγή παρά μόνο τις παρανομίες. 

Οι αλλαγές αυτές, οι οποίες μπορούν να πραγματοποιηθούν χωρίς δημοσιονομικό κόστος, θα διευκολύνουν τη λειτουργία της οικονομίας και των επιχειρήσεων, θα περιορίσουν τους υφεσιακούς παράγοντες και θα συμβάλουν στον περιορισμό της παραοικονομίας και της φοροδιαφυγής.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η Τράπεζα της Ελλάδος εξετάζει και νέες παρεμβάσεις στους περιορισμούς της κίνησης κεφαλαίων, με στόχο τη διευκόλυνση των εμπορικών συναλλαγών, ενώ το υπουργείο Οικονομικών βλέπει θετικά την περαιτέρω ανάπτυξη των συναλλαγών με κάρτες και τον περιορισμό των αντίστοιχων με μετρητά. Αυτές είναι προτάσεις που θα διευκολύνουν και τις δύο πλευρές.