Η υποτίμηση δεν είναι η λύση για την ανάπτυξη

Και εξηγούμαι:

Η αλλαγή νομίσματος και η υποτίμησή του θα είχαν νόημα αν είχαμε εξαντλήσει όλα τα άλλα περιθώρια ανάπτυξης και ποιότητας. Δεν το έχουμε κάνει όμως. Η Ελλάδα διαθέτει μια τεράστιας δυναμικής εξαγωγική βιομηχανία, που είναι ο τουρισμός. Το επίπεδο των τουριστικών υπηρεσιών έχει πολύ μεγάλα περιθώρια βελτίωσης. Εως τώρα αξιοποιείται μόνο η φυσική ομορφιά και δεν επενδύουμε στο επίπεδο των υπηρεσιών μας, ούτε στις υποδομές μας. Αν επενδύσουμε σε αυτά, οι υψηλές σχετικά τιμές του τουριστικού προϊόντος δικαιολογούνται. Μπορούμε συστηματικά και μονίμως να προσελκύουμε μαζικά υψηλού οικονομικού επιπέδου τουρίστες και να έχουμε πολύ υψηλά έσοδα. Αν υποτιμούσαμε το νόμισμα, θα προσελκύαμε φθηνότερο τουρισμό και τελικά θα χάναμε.

Η αγροτική παραγωγή είναι εξαιρετικά υψηλής ποιότητας. Πάσχει από τυποποίηση και μάρκετινγκ. Η εξαγωγική προσπάθεια είναι πολύ περιορισμένη. Μια συντονισμένη προσπάθεια τυποποίησης, μάρκετινγκ και στήριξης των εξαγωγών θα μπορούσε να φέρει πολύ σημαντικά έσοδα στους κλάδους της αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής και των τροφίμων και ποτών. Μια υποτίμηση θα διευκόλυνε ίσως τώρα τις εξαγωγές αν δεν αναβαθμίζαμε τα προϊόντα μας, αλλά αυτή δεν είναι η σωστή επιλογή. Η σωστή επιλογή είναι η αναβάθμιση των τελικών τυποποιημένων προϊόντων μας και η διευκόλυνση των εξαγωγών μας.

Σε άλλους κλάδους επικρατούν ανάλογες συνθήκες. Μικρή προσπάθεια, χαμηλή παραγωγικότητα, μεγάλα γραφειοκρατικά εμπόδια, σημαντικά γραφειοκρατικά κόστη, τεράστια επιβάρυνση των τιμών των των προϊόντων και υπηρεσιών λόγω γραφειοκρατίας, φόρων, διαφθοράς και έλλειψης οργάνωσης. Μην ξεχνάμε ότι ο Ισπανός ή ο Ιταλός ή ο Γάλλος ανταγωνιστής μας στον τουρισμό, στα τρόφιμα - ποτά και τη μεταποίηση έχει το ίδιο νόμισμα με εμάς. Το ευρώ. Εχουν επίσης υψηλότερους μισθούς και μεροκάματα. Κι όμως, είναι πιο ανταγωνιστικοί από εμάς. Γιατί; Γιατί το δικό μας κόστος ανεβαίνει λόγω «κράτους» και δεν μπορούμε να πουλάμε με αξιώσεις επειδή εμείς δεν έχουμε επενδύσει ούτε στην τυποποίηση, ούτε στις υποδομές, ούτε στο μάρκετινγκ. Σε αυτά πρέπει να επενδύσουμε, και μάλιστα το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνουμε είναι να περιορίσουμε την πολύ επιβαρυντική παρεμβολή του κράτους στις δουλειές μας. Αν το κάνουμε αυτό, θα πετύχουμε μείωση του κόστους μας και αύξηση της ανταγωνιστικότητάς μας. 

Η υποτίμηση του νομίσματός μας (αν είχαμε, π.χ., δραχμή) θα προσέφερε μια προσωρινή λύση εφόσον παραμέναμε σε χαμηλά επίπεδα παραγωγικότητας και ποιότητας και εφόσον δεν αυξάναμε την προσπάθεια και τις επενδύσεις. Θα ήταν μια προσωρινή ανακούφιση, που όμως θα έπρεπε να επαναλαμβάνεται διαρκώς με όλο και λιγότερα αποτελέσματα για να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα - πέραν των γνωστών τεράστιων προβλημάτων που θα δημιουργούσαν η έξοδος από την ΟΝΕ και η δραχμή. Η λογική της δραχμής και των υποτιμήσεων υπάρχει και στέκει οικονομικά. Τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά. Είναι όμως μια λογική ήττας, μια λογική ήσσονος προσπάθειας, μια λογική χαμηλών προσδοκιών και χαμηλών δυνατοτήτων. Δεν μας ωφελεί, μας βλάπτει. Αντίθετα, ο περιορισμός του γραφειοκρατικού κόστους και του κόστους της διαφθοράς που επιβαρύνει τις επιχειρήσεις και τους παραγωγούς, καθώς και η αύξηση της προσπάθειας για καλύτερη ποιότητα, τυποποίηση, μάρκετινγκ και πωλήσεις θα φέρουν πολύ πιο θετικά και μόνιμα αποτελέσματα.

Οσον αφορά στην αξία της προσπάθειας των εξαγωγών και του μάρκετινγκ, έχω να συνεισφέρω ένα μικρό παράδειγμα και μια πληροφορία που όποιος έχει διάθεση μπορεί να την αξιοποιήσει. Πήγα σε ένα λονδρέζικο delicatessen στην πανάκριβη περιοχή Μέιφερ. Διαπίστωσα ότι όλα τα προϊόντα ήταν ιταλικά και ισπανικά. Οταν ρώτησα τον ιδιοκτήτη γιατί δεν έχει ελληνικό λάδι, μου είπε ότι έχει συμφωνία μόνο με Ιταλούς και Ισπανούς. Τον ρώτησα το εξής: αν σου στείλουμε 1.000 μπουκάλια από το καλύτερο ελληνικό λάδι και σου πούμε να βάλεις εσύ τιμή πώλησης και να εισπράξεις όλο το ποσό χωρίς να μας πληρώσεις, θα βάλεις το λάδι μας στο μαγαζί σου; Γέλασε και μου απάντησε: Οχι, διότι θα έχω πρόβλημα με τους Ιταλούς και τους Ισπανούς. Τον ρώτησα: Υπάρχει κάποιος τρόπος να το βάλεις; Και μου είπε: Αν αντί για λάδι μου φέρεις 10-20 ελληνικά προϊόντα υψηλής ποιότητας, τότε μπορώ να φτιάξω Greek Corner, δηλαδή μια γωνία με ράφια που θα έχουν ελληνικά προϊόντα, και αυτό μπορώ να το επιβάλω στον Ιταλό και τον Ισπανό.

Οποιος λοιπόν θέλει να το προσπαθήσει, αυτός είναι ο τρόπος. Να πάρει δηλαδή το βαλιτσάκι του ένας Ελληνας και να πάει να φτιάξει Greek Corners στα αγγλικά delicatessens. Εννοείται ότι ακόμη κι αν περνούσαμε στη δραχμή και κάναμε υποτίμηση, το λάδι μας δεν θα έμπαινε σε αυτό το μαγαζί.