Γρηγόρης Λέων

Σύμφωνα με αυτήν, η υπέρβαση των θανάτων (excessmortality) που διαπιστώνεται σε πολλές χώρες στην εποχή τουκορωνοϊού, δεν αποτυπώνεται στους επίσημα καταγεγραμμένους από λοίμωξη COVID-19 θανάτους.

Πράγματι από τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής προκύπτει σαφώς ότι στη χώρα μας στο δεύτερο κύμα της πανδημίας έχουμε από την 45η εβδομάδα, δηλαδή από τις αρχές Νοεμβρίου, μέχρι μέσα Δεκεμβρίου (49η εβδομάδα) διψήφια αύξηση των θανάτων σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Μάλιστα το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης διαπιστώνεται την 47η εβδομάδα και είναι 42,1% σε σύγκριση με την ίδια εβδομάδα του προηγούμενου έτους. Αυτή η χρονική περίοδος είναι ακριβώς η περίοδος που εξελίχθηκε και κορυφώθηκε το δεύτερο κύμα στην Ελλάδα που προκάλεσε και τους περισσότερους καταγεγραμμένους θανάτους από COVID-19. Συνεπώς την περίοδο που καταγράφηκαν οι περισσότεροι θάνατοι από COVID-19 φαίνεται ότι υπάρχει η μεγαλύτερη υπέρβαση θανάτων τόσο σε απόλυτα νούμερα όσο και ποσοστιαία σε σχέση με το 2019.

Το ίδιο καταγράφεται και στην Ισπανία και στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου η υπέρβαση θανάτων είναι 25% και 35% αντίστοιχα, ενώ σε άλλες χώρες η «ψαλίδα» ανοίγει πολύ περισσότερο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Περού, όπου καταγράφεται υπέρβαση των θανάτων σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά κατά 74%,ποσοστό αύξησης το οποίο δεν εξηγείται με βάση τις καταγεγραμμένες από λοίμωξη COVID-19 απώλειες.

Αντίστοιχη «διαφωνία» παρατηρήθηκε στη Ρωσία, όπου ενώ η επίσημη καταγραφή των θανάτων από κορωνοϊό κατέγραφε μέχρι τον Δεκέμβριο του 2020 55.827 θανάτους, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός δήλωσε ότι ο κορωνοϊός έχει στερήσει τη ζωή σε σύνολο 186.000 Ρώσων.

Την ίδια ώρα, λόγω των περιοριστικών μέτρων και των μέτρων ατομικής προστασίας σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν περιοριστεί άλλοι παράγοντες υπερβολικών θανάτων, όπως τα τροχαία και η γρίπη.

Αυτό μας οδηγεί στην υπόθεση ότι παγκοσμίως ο αριθμός των θανάτων από κορωνοϊό (άμεσων και έμμεσων) είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που καταγράφεται επισήμως, κυρίως επειδή ως θάνατοι από κορωνοϊό καταγράφονται μόνο τα επιβεβαιωμένα κρούσματα και όχι οι μη διαγνωσθέντες που νοσούν και καταλήγουν στο σπίτι.

Άλλες πιθανές εξηγήσεις είναι η αδυναμία πρόσβασης των ασθενών στα επιβαρυμένα λόγω πανδημίας συστήματα υγείας, ο φόβος αναζήτησης ιατρικών υπηρεσιών που –ειδικά στο πρώτο lockdown- κράτησε στο σπίτι ακόμη και επείγοντα περιστατικά που είχαν ανάγκη για άμεση νοσοκομειακή φροντίδα (π.χ. οξέα καρδιαγγειακά συμβάματα), η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, η χρήση ναρκωτικών ουσιών για τη διαχείριση των επιπτώσεων της κρίσης, καθώς και οι αυτοκτονίες.

Ως πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρείας από την αρχή της πανδημίας είχα προτείνει τη διεξαγωγή τουλάχιστον ενός αντιγονικούrapidtest σε όλους τους θανόντες στο σπίτι. Αυτό θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε μείωση της παρατηρούμενης «ασυμφωνίας» και θα μας έδινε καλύτερη εικόνα για το πραγματικό κόστος της πανδημίας σε ανθρώπινες ζωές.

Το βέβαιο είναι πως όσο τα διαγνωστικά εργαλεία και η μαζικότητα των ελέγχων θα αυξάνονται, τόσο περισσότερο θα γεφυρώνεται το χάσμα μεταξύ των επίσημων θανάτων από κορωνοϊό και του excess mortality, καθώς οι κρυφοί θάνατοι της πανδημίας θα αρχίσουν να έρχονται στο φως.

Δρ Γρηγόρης Λέων, Ιατροδικαστής, Πρόεδρος Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρείας και Πρόεδρος του ΚΥΑΔΑ