Γρηγόρης Τζιοβάρας

Η πλειονότητα των σχολείων στα οποία δεν θα ξαναχτυπήσει κουδούνι ήταν σε ορεινά και ημιορεινά χωριά και η επίσημη δικαιολογία για το λουκέτο που μπήκε ήταν «έλλειψη μαθητικού δυναμικού», τρεις λέξεις που ευσχήμως χρησιμοποιήθηκαν για να χρυσωθεί το χάπι της ασυγκράτητης δημογραφικής κατάρρευσης στην οποία πορεύεται η χώρα και της χωρίς ιστορικό προηγούμενο ερημοποίησης που απειλεί το μεγαλύτερο τμήμα της ελληνικής ενδοχώρας.

Για όποιον ενδεχομένως δεν κατάλαβε ποια είναι η Περιφέρεια που περιγράφω, σπεύδω να διευκρινίσω ότι είναι η Ήπειρος, η οποία εδώ και πολλά χρόνια βουλιάζει στη φτώχεια διοικούμενη από την «ενός ανδρός αρχή» που έχει εγκαταστήσει ο… αιώνιος «τοπάρχης» της Αλέξανδρος Καχριμάνης. Ο οποίος για τους μη γνωρίζοντες διατελεί περιφερειάρχης από την εγκαθίδρυση του θεσμού το 2010 και, όντας νωρίτερα αλληλοδιαδόχως δήμαρχος Μετσόβου και νομάρχης Ιωαννίνων, έχει καταφέρει να συγκεντρώσει στα χέρια του εξουσία και δύναμη που κανείς άλλος δεν είχε μετά τον περιώνυμο Αλή Πασά.

Σε αντίθεση, όμως, με τον αλήστου μνήμης Αλή, επί των ημερών του οποίου η Ήπειρος βρισκόταν στο προσκήνιο και «τα Γιάννενα ήταν πρώτα στα άρματα, στα γρόσια και στα γράμματα», στην εποχή του Καχριμάνη το μόνο που την κάνει να ξεχωρίζει είναι οι αποφάσεις του περιφερειάρχη για κάθε είδους απευθείας ρουσφετολογικές αναθέσεις έργων και προμηθειών σε ημέτερους και κάθε λογής κολλητούς. Από δημοσιεύματα, εξάλλου, στον φιλοκυβερνητικό Τύπο έγινε τις προηγούμενες ημέρες ευρύτερα γνωστό αυτό που στην Ήπειρο αποτελεί κοινό μυστικό: ότι, δηλαδή, καμία δουλειά δεν γίνεται αν ο ενδιαφερόμενος δεν περάσει από το γραφείο του περιφερειάρχη.

Υπό αυτή την έννοια, όσοι γνωρίζουν πρόσωπα και καταστάσεις είναι βέβαιο ότι δεν εντυπωσιάστηκαν από το γεγονός ότι χωρίς την παραμικρή συστολή ο σύγχρονος «τοπάρχης» της Ηπείρου έφθασε μέχρι του σημείου να προβλέψει ειδική αυξημένη αμοιβή για κάποιον -του κύκλου του προφανώς- ο οποίος θα έχει ως καθήκον να σβήνει τα φώτα του κτηρίου της Περιφέρειας.

Ανοίγω εδώ μια παρένθεση για να επισημάνω ότι οι οικονομολόγοι της ανάπτυξης όταν ερωτώνται γιατί κάποιες χώρες είναι πλούσιες και κάποιες άλλες φτωχές υποδεικνύουν το συγκριτικό παράδειγμα δύο από τις πλέον πετρελαιοπαραγωγές χώρες του πλανήτη που είναι η Νορβηγία και η Νιγηρία. Ποια είναι η διαφορά που κατατάσσει την μεν πρώτη στις πλούσιες χώρες, τη δε δεύτερη στις πλέον πάμφτωχες; Η απρόσκοπτη λειτουργία των θεσμών και η απουσία κρουσμάτων διαφθοράς, φαινόμενα που στη μια χώρα ισχύουν και στην άλλη όχι, απαντούν οι ειδικοί.

Κατ΄ αναλογίαν, λοιπόν, αν όλα αυτά τα χρόνια λειτουργούσαν στην Ήπειρο οι θεσμοί μιας ευνομούμενης Πολιτείας, θα αρκούσε ίσως μόνον ένα μέρος από τον πακτωλό των εκατομμυρίων που έχουν διατεθεί για τις αναρίθμητες αποφάσεις των ρουσφετολογικών απευθείας αναθέσεων του περιφερειάρχη για να επιδοτηθεί η παραμονή κατοίκων στα Τζουμέρκα, στη Μουργκάνα, στην Κόνιτσα, στα Ζαγοροχώρια, στα χωριά της Άρτας και της Πρέβεζας που χρόνο με τον χρόνο τα εγκαταλείπονται από τον πληθυσμό τους και ερημώνουν.

Τον δρόμο, άλλωστε, τον έδειξε η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Σοφία Ζαχαράκη η οποία μόλις χθες ανακοίνωσε οικονομικά κίνητρα -ενίσχυση έως 10.000 ευρώ- για 1.000 ωφελούμενους που θα εγκατασταθούν μόνιμα σε χωριά των τριών ακριτικών δήμων της περιφερειακής ενότητας Έβρου, όπου τα τελευταία χρόνια καταγράφεται δραματική μείωση του πληθυσμού τους, που, όταν δεν μεταναστεύει, συνωστίζεται στην κοντινή μεγάλη πόλη που, εν προκειμένω, είναι η πρωτεύουσα Αλεξανδρούπολη.

Δυστυχώς, το πρόβλημα της ερήμωσης της υπαίθρου και της υδροκεφαλικής συγκέντρωσης των τοπικών πληθυσμών στις κοντινότερες μεγάλες πόλεις δεν περιορίζεται μόνον στις βόρειες περιοχές του Έβρου. Το συναντάμε όλο και πιο έντονο σε ολόκληρη τη χώρα, από την Ήπειρο και τη Θεσσαλία έως τη Μακεδονία, την ορεινή Πελοπόννησο και την ορεινή Κρήτη.

Για οικονομικούς αλλά και κοινωνικούς λόγους, που έχουν σχέση με την δυσκολία για εξεύρεση εργασίας, αλλά και με το ευρύτερο αίσθημα της ανασφάλειας για θέματα Υγείας και Παιδείας, τα χωριά μετατρέπονται σε αραιοκατοικημένους οικισμούς και οι περισσότερες πόλεις σε κωμοπόλεις. Εξαίρεση αποτελούν μόνον τα μεγάλα αστικά κέντρα που γίνονται όλο και μεγαλύτερα, ιδίως όταν διαθέτουν νοσοκομειακές και άλλες υποδομές.

Πρόσφατα έγινε μεγάλο θέμα στα μέσα ενημέρωσης το γεγονός ότι, κόντρα στο ρεύμα, μια πολύτεκνη οικογένεια ανταποκρίθηκε σε αγγελία που εξέδωσαν οι φορείς του χωριού Φουρνά της Ευρυτανίας και η εγκατάστασή της εκεί απέτρεψε το κλείσιμο του σχολείου.

Κάτι αντίστοιχο, αλλά χωρίς την ανάλογη δημοσιότητα, έγινε το ίδιο διάστημα και στην ιστορική Καρύταινα της Αρκαδίας, όπου μετά πολλών (γραφειοκρατικών) βασάνων και κόπων μετακινήθηκε από άλλη περιοχή της χώρας μια οικογένεια κτηνοτρόφων και τα τέσσερα παιδιά της έδωσαν παράταση ζωής στο σχολείο του χωριού που είχε μείνει με μόλις επτά μαθητές.

Η συζήτηση για την λεγόμενη «αποκέντρωση» έχει γίνει πολλές φορές τις τελευταίες δεκαετίες. Πλην, όμως, οι προσπάθειες που έγιναν για να λάβει σάρκα και οστά απεδείχθησαν ατελέσφορες. Την ίδια πιθανότατα κατάληξη θα έχουν και οι πρόσφατες κυβερνητικές εξαγγελίες που περιορίζονται στον Έβρο, ενώ το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα είναι πολύ μεγαλύτερο και αποτελεί υποσύνολο του τεράστιου δημογραφικού ζητήματος το οποίο απειλεί με συρρίκνωση και αφανισμό την εθνική αυθυπαρξία μας.

Αυτό μας αξίζει άραγε;