Διδάγματα από την τραγωδία των Καννών

Μακριά από τις εύκολες ερμηνείες και τα -μάλλον καφενειακού επιπέδου- επιδερμικά επιχειρήματα για τους «κακούς» ξένους και το παιχνίδι που παίχθηκε στις πλάτες της Ελλάδας, έχω την αίσθηση ότι τα όσα έγιναν όλη εκείνη την κρίσιμη περίοδο είναι τόσο πολυσήμαντα που δεν χωρούν σε απλοϊκές θεωρίες συνωμοσίας με τις οποίες επιχειρείται να αποδοθούν οι πρόσφατες αποκαλύψεις σε μεθοδευμένη παρέμβαση στην προεκλογική περίοδο.

Μπορεί τα επίμαχα γεγονότα να μην είναι γνωστά σε όλες τους τις διαστάσεις, καθώς είναι πολύ νωπά και οι πρωταγωνιστές τους εξακολουθούν να βρίσκονται στην σκηνή, αλλά αυτό δεν θεωρώ ότι εμποδίζει την ψύχραιμη προσέγγισή τους που μπορεί να αποδειχθεί διδακτικά χρήσιμη για το προσεχές μέλλον και τις αποφάσεις που θα κληθούν να λάβουν οι πολιτικές δυνάμεις και πριν από όλους, ίσως, όλοι εμείς που τους επιλέγουμε και τους αναθέτουμε ρόλους με την ψήφο μας.    

Με αυτό το πρίσμα, λοιπόν, το πρώτο και βασικό συμπέρασμα, κατά την άποψή του, που αναμφίβολα προκύπτει από την απλή και μόνο παράθεση των γεγονότων είναι η παντελής έλλειψη σχεδίου δράσης από την ελληνική πλευρά, η οποία παρακολουθούσε τις εξελίξεις με όρους επικράτησης στο εσωτερικό παιχνίδι εξουσίας που παιζόταν στην Αθήνα και φαινόταν να αδιαφορεί πλήρως για τις συνέπειες που είχαν στον διεθνή περίγυρο τα όσα διαμείβονταν στην ελληνική πρωτεύουσα.

Πως αλλιώς, άλλωστε, μπορεί να ερμηνεύσει κανείς την αψυχολόγητη απόφαση για να διεξαχθεί δημοψήφισμα για την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας. Πολύ περισσότερο που το ακριβές ερώτημα στο οποίο θα καλείτο ο ελληνικός λαός να απαντήσει δεν κατέστη ποτέ σαφές ποιο ακριβώς θα ήταν. Η συμφωνία για το γενναιόδωρο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους που είχε ληφθεί τις αμέσως προηγούμενες μέρες; Ή η ίδια συμμετοχή της Ελλάδας στην ευρωζώνη;
Το ακόμη χειρότερο, όμως, στην ανερμάτιστη αυτή πρωτοβουλία, που ακόμη σήμερα δεν έχει διευκρινιστεί από ποιους αποφασίστηκε, είναι ότι -ούτε τότε, ούτε ακόμη και σήμερα- δεν αποσαφηνίστηκε ποια ήταν η επιδίωξη των εμπνευστών του. Όπως και που θα μπορούσε να οδηγήσει μια αρνητική απάντηση που θα έδιναν, πλειοψηφικά, οι Έλληνες πολίτες, όπως σφόδρα μπορούσε να πιθανολογήσει κάποιος από τα όσα είχαν προηγηθεί όταν επί της ουσίας καταλύθηκε το κράτος από τις ακραίες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά τις παρελάσεις για την 28η Οκτωβρίου που έγιναν μόλις λίγες ώρες μετά την απόφαση των Ευρωπαίων εταίρων για το «κούρεμα». 

Δυστυχώς, πολλοί από όσους τώρα χύνουν δήθεν κροκοδείλια δάκρυα για την «πραξικοπηματική ανατροπή» της κυβέρνησης Παπανδρέου, τότε ήταν στους δρόμους και ζητούσαν από τους πολίτες να πουν «Όχι» στην «ξενοκίνητη κατοχική κυβέρνηση». Και βεβαίως στηλίτευαν την απόφαση για το δημοψήφισμα ως απόπειρα να παρατείνει η τότε κυβέρνηση την παραμονή της στην εξουσία.

Από την άλλη, βεβαίως, δεν είναι εύκολο να ξεχαστούν και τα ανεύθυνα παιχνίδια που έκανε η τότε αξιωματική αντιπολίτευση και η ηγεσία της που σήμερα παριστάνει την συνεπή ευρωπαϊκή δύναμη και κατηγορεί τους τωρινούς αντιπάλους της ότι υπονομεύουν την προοπτική της χώρας. Οι απόψεις που φέρεται να είχε για τον σημερινό πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά η καγκελάριος Μέρκελ αρκούν, νομίζω, για να χαρακτηρίσουν τη στάση που τηρούσε τότε και, όπως αποδείχθηκε, είχε ως μοναδικό κίνητρο την αναρρίχηση στην εξουσία.

Κακά τα ψέματα, ακόμη και αν το όνομα του Λουκά Παπαδήμου το έριξε πρώτος στο τραπέζι ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, τον τεχνοκράτη πρώην αντιπρόεδρο της ΕΚΤ ανέδειξε στην πρωθυπουργία  η αδυναμία των δύο βασικών πολιτικών δυνάμεων της εποχής να συμφωνήσουν σε συγκυβέρνηση, κάτι, άλλωστε, που είχε επιχειρηθεί πέντε μήνες νωρίτερα, τον Ιούνιο του 2011, και είχε προσκρούσει στην άρνηση του κ. Σαμαρά.

Εξάλλου, ακόμη και μετά τις Κάννες, ο κ. Σαμαράς μπήκε με… μισό πόδι στην κυβέρνηση Παπαδήμου, βάζοντας μόνον υπουργούς – τοποτηρητές, κάτι που είχε αρνηθεί να δεχθεί νωρίτερα ο Απόστολος Κακλαμάνης, ο οποίος είχε συζητήσει με τον πρόεδρο της ΝΔ το σχηματισμό μιας κανονικής συγκυβέρνησης. Και όλα αυτά επειδή προφανής επιδίωξη του τότε αρχηγού της αξιαματικής αντιπολίτευσης ήταν να έχει για λογαριασμό του ολόκληρη την κυβερνητική εξουσία.

Τα έφερε, όμως, έτσι η ψήφος του λαού ώστε εκείνο που αρνιόταν ο κ. Σαμαράς στους αντιπάλους του, να το κάνουν οι τελευταίοι όταν αντιστράφηκαν οι όροι και πήρε εκείνος την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Χρειάστηκε, βεβαίως, να πάμε για δεύτερη φορά στις κάλπες και έγινε, πλέον, σαφές –πολύ πριν από τις τωρινές αποκαλύψεις στον διεθνή Τύπο- ότι η τρίτη θα ήταν και η… φαρμακερή, αφού τα σενάρια για την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ και ουσιαστικά από την ίδια την Ευρώπη ήταν σε πλήρη εξέλιξη.

Όλα αυτά, πλέον, αποτελούν, ίσως, ιστορία. Μια ιστορία, ωστόσο, όχι και τόσο μακρινή. Γι΄ αυτό και πιστεύω ότι θα ήταν ιδιαιτέρως αποδοτικό για όλους μας –πολίτες και πολιτική ηγεσία- αν τα μελετούσαμε χωρίς ιδεοληπτικές προκαταλήψεις και με γνώμονα να βγάλουμε τα σωστά διδάγματα για μερικά απλά πράγματα που μπορεί να τα βρούμε και να τα ξαναβρούμε μπροστά μας. Όπως, για παράδειγμα, για το τι σημαίνει δημοψήφισμα, πως παίζεται το παιχνίδι στις διεθνείς σχέσεις των χωρών και πόσο αναγκαία είναι η συνεργασία των εγχώριων πολιτικών δυνάμεων.