Hλιάνα Φωκιανάκη

Ένας εκ των υπευθύνων αποφάνθηκε ο εισαγγελέας, ήταν ο Γιώργος Λούκος, ο επί δεκαετίας Διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών. Εχθές το υπουργείο ανακοίνωσε την καθαίρεση του κ. Λούκου από την θέση του Διευθυντή. Δίκαιο θα πουν κάποιοι. Προφανώς ναι, τυπικά ο κ. Λούκος έβαλε την υπογραφή του για αυτές τις δαπάνες. Για του λόγου το αληθές, αυτό που συνέβη αν κάποιος διαβάσει λίγο πιο αναλυτικά το ρεπορτάζ είναι πως προμηθευτές κατ' ουσίαν πληρώθηκαν δύο φορές από το Φεστιβάλ. Δηλαδή συνέβη το εξής, οι προμηθευτές αυτοί, χρησιμοποιούσαν τις επικείμενες πληρωμές του Φεστιβάλ ως «ενέχυρο» για τραπεζικές διευκολύνσεις. Το Φεστιβάλ αντί να πληρώσει απευθείας τις τράπεζες στις οποίες χρωστούσαν αυτές οι εταιρείες, πλήρωσε τις εταιρείες, οι οποίες με την σειρά τους δεν πλήρωσαν τις τράπεζες και έτσι το Φεστιβάλ αναγκάστηκε να ξαναπληρώσει τις αμοιβές αυτές.

Δεν αμφισβητεί κανείς πως όλα αυτά είναι αξιόποινες πράξεις. Αναρωτιέται όμως, γιατί βάζει την υπογραφή του ο διευθυντής ενός Φεστιβάλ σε όλες αυτές τις οικονομικές συναλλαγές, αναρωτιέται αν θα έπρεπε το υπουργείο Πολιτισμού να σκεφτεί με αφορμή αυτή την υπόθεση, ότι πρέπει επιτέλους να αλλάξουν οι δομές σε όλους -μα όλους- τους οργανισμούς. Και να υπάρχουν οικονομικοί διευθυντές για τα οικονομικά και κυρίως λογιστικά θέματα και να μην επιβαρύνουν τον καλλιτεχνικό διευθυντή ενός τόσο μεγάλου οργανισμού, και άλλων παρόμοιων οργανισμών, με τέτοιου είδους αρμοδιότητες.

Άνθρωποι σαν τον Γιώργο Λούκο – ο οποίος θυμίζουμε ότι δουλεύει αμισθί στο Φεστιβάλ μια δεκαετία τώρα- θα έπρεπε να ασχολούνται αποκλειστικά και μόνο με το καλλιτεχνικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ. Και να μην τους απασχολούν τα οικονομικά θέματα και το να μπαίνουν δεκάδες τζίφρες σε εκατοντάδες ντάνες από χαρτιά που πηγαίνουν από το ένα υπουργείο στο άλλο. Θα έπρεπε να είναι απολύτως συγκεντρωμένοι σε αυτά για τα οποία έχουν γνώση όπερ το καλλιτεχνικό σκέλος της διοίκησης, για να διαμορφώνουν ένα πρόγραμμα το οποίο θα προσφέρει πολιτιστικά στο ελληνικό κοινό όντας φυσικά προσαρμοσμένοι σε έναν ετήσιο προϋπολογισμό που βγάζει ένας οικονομικός διευθυντής (ένας οικονομικός διευθυντής με βαθιές γνώσεις και εκτίμηση στον πολιτισμό, όπως όλοι οι οικονομικοί διευθυντές που εργάζονται σε θέατρα, όπερες και φεστιβάλ σε όλη την Ευρώπη).

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών δεν θα έπρεπε να είναι υπεύθυνος και αρμόδιος για τις καθαρά τυπικές οικονομικές διαδικασίες. Κυρίως για να μην συμβαίνουν αυτά που συμβαίνουν αυτή τη στιγμή στο Φεστιβάλ Αθηνών και στον κ. Λούκο προσωπικά. Ο οποίος πήρε έναν θεσμό που είχε καταντήσει απαξιωμένος, ανάξιος λόγου, ομφαλοσκοπικός, επαρχιακός και «παλιακός» και τον μετέτρεψε σε ένα από τα πιο δυναμικά Φεστιβάλ της Ευρώπης, με παρουσίες από όλο τον κόσμο, από καλλιτέχνες οι οποίοι δέχτηκαν να συμμετέχουν μόνο και μόνο γιατί ο Γιώργος Λούκος τους το ζήτησε. Και για να μιλάμε και για την ταμπακιέρα, έναν θεσμό που λόγω του θέρους, γέμιζε θέατρα, έφερνε χρήματα, έδινε αίγλη, εντυπωσίαζε τους τουρίστες που συνέρρεαν στο Ηρώδειο και την Πειραιώς 260 για να δουν και αυτοί νέους Έλληνες δημιουργούς (καθώς ο κ. Λούκος, προέβλεψε και υποτίτλους σε ελληνικά έργα για τους ξένους επισκέπτες).

Δεν γνωρίζω τον κ. Λούκο προσωπικά, δεν είχαμε ποτέ ούτε μια χειραψία και δεν μεροληπτώ. Όμως, εκτιμώ βαθύτατα την προσφορά του στον ελληνικό πολιτισμό και στην αθηναϊκή πολιτιστική σκηνή. Διότι πέραν του να φέρει ονόματα όπως η Ισαμπέλα Ροσελίνι, η Φιόνα Σο, η Πίνα Μπάους, ο Μπαρίσνικοφ, Γουίλιαμ Νταφόε, ο Μπόμπ Γουίλσον, ο Οστερμάγιερ, οι Ρίμινι Πρότοκολ, η Σιλβί Γκιλέμ, η Φαιρούζ και εκατοντάδες άλλους διεθνώς καταξιωμένους καλλιτέχνες -που κάθε σκηνή του κόσμου παρακαλάει να την επισκεφτούν κι ας μη γελιόμασταν ούτε οι μισοί δεν θα είχαν έρθει άνευ Λούκου στο τιμόνι καθώς τους πληρώναμε και λιγότερα από άλλα μεγάλα θέατρα- έκανε και επί δέκα χρόνια το ακατόρθωτο (ξανατονίζω αμισθί): Αρνιόταν ρουσφέτια σε υπουργούς πρωτύτερων κυβερνήσεων που ζητούσαν ο τάδε ή ο δείνα να είναι μέρος του προγράμματος, περιόρισε στο μίνιμουμ τις ανούσιες κοσμικές παραστάσεις που «έκαιγαν» με φλας τα σκαλιά του Ηρωδείου, εμπιστεύτηκε νέους Έλληνες δημιουργούς δίνοντας τους το πρώτο τους βήμα -και δικαιώθηκε-, έβγαλε τις «αράχνες» από την Επίδαυρο και επιτέλους είδαμε σύγχρονες παραστάσεις άνευ χιτώνων, στον ιερό αυτό χώρο (κάτι που θα έκανε νομίζω τον Αριστοφάνη και τον Αισχύλο να χειροκροτούν με μανία, διότι και αυτοί πρωτοπόροι ήταν). 

Πέρσι, στην παράσταση του Έκτορα Λυγίζου «Προμηθέας Δεσμώτης» στην Επίδαυρο, ένα ηλικιωμένο ζευγάρι από την Μεγάλη Βρετανία που καθόταν πίσω μου, μου αποκάλυψε ότι ερχόταν τόσα χρόνια για να δει παραστάσεις, χωρίς να καταλαβαίνει την γλώσσα, αλλά μαγευόταν παρ' όλα αυτά. «Φέτος είχε υπότιτλους και πλέον νιώσαμε την συγκίνηση που πρέπει να νιώθετε εσείς οι Έλληνες» μου είπαν. Του Γιώργου Λούκου προσφορά είναι αυτή η άνευ όρων προώθηση του πολιτισμού μας.

Ο διευθυντής του Φεστιβάλ, εδώ και μια δεκαετία μας έβγαζε ασπροπρόσωπους, έβαλε την Αθήνα και το Φεστιβάλ στον χάρτη. Και τώρα καρατομείται για μια υπογραφή που έβαλε για να πληρωθούν κάποιοι άνθρωποι. Φαντάζομαι δεν είχε με τίποτε άλλο να ασχοληθεί, είχε άπλετο χρόνο να σκαλίσει την οικονομική διαδικασία και τις αποδείξεις, τα τιμολόγια, τα δεκάδες χαρτάκια και τις επιστολές πρωτοκόλλου, οπότε γνώριζε καλά τι χρωστούσαν αυτοί οι κύριοι και που.

Τι να πει κανείς. Ο Γιώργος Λούκος θα επιστρέψει εκεί που ανήκει, στην Όπερα της Λυών, όπου παραμένει τόσα χρόνια διευθυντής και εμείς επειδή κάποιοι το αποφασίζουν, θα επιστρέψουμε στην μιζέρια μας, το Φεστιβάλ φέτος θα υποφέρει οικτρά -ποιος να προλάβει να κάνει πρόγραμμα και τι πρόγραμμα θα είναι αυτό- και υποψιάζομαι ότι ο αντικαταστάτης του δεν θα προέλθει από έναν διεθνή διαφανή διαγωνισμό, αλλά θα είναι ένα από τα εκλεκτά πολιτιστικά προσφιλή πρόσωπα της νέας κυβέρνησης. Αμφιβάλλω όμως ότι υπάρχει αντάξιος σε όραμα και καλλιτεχνική πρωτοπορία αντικαταστάτης του Λούκου αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα. Γιατί δυστυχώς υπάρχουν κάποιοι που είναι αναντικατάστατοι.