Μακρόν εναντίον των Νεο-οθωμανών

Μας είναι συμπαθής, διότι εκτός του ότι κυβερνά μια χώρα με την οποία ανέκαθεν είχαμε σχέσεις πολιτιστικής, ας πούμε, συγγένειας και φιλίας, είναι ο μόνος που υψώνει φωνή και ανάστημα απέναντι στον παραδοσιακό μας εχθρό.
Αυτή τη στιγμή ο Εμανουέλ Μακρόν είναι persona non grata για το καθεστώς Ερντογάν. Δεν ενοχλούν μόνο οι δηλώσεις του, που και αυτές αναστατώνουν τον ευερέθιστο ηγεμόνα της γειτονικής χώρας, αλλά κυρίως ότι στα επίμαχα σημεία του πολεμικού χάρτη που έχει απλωθεί η Τουρκία στη λεκάνη της Μεσογείου τον βρίσκουν μπροστά τους φάντη μπαστούνι. Ή μάλλον ως... στρατάρχη!
Στην Αθήνα και στη Λευκωσία η δυναμική παρουσία του γαλλικού στόλου στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, σε συνδυασμό με κοινές ασκήσεις και από αέρος είναι καλοδεχούμενη και ανακουφιστική εξέλιξη. Δίνει μια αίσθηση ασφάλειας, αλλά και μια απάντηση επιτέλους στο πάγιο παράπονο ότι οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί μας, γενικά «οι μεγάλες δυνάμεις», είναι μαζί μας μόνο στα λόγια, ποτέ έμπρακτα.
Ετσι, λοιπόν, αποκτούν αμέσως επιπρόσθετη αξία οι πρόσφατες δηλώσεις του Γάλλου προέδρου ότι ο στρατηγικός στόχος της Ευρώπης στην Ανατολική Μεσόγειο είναι αυτός που κατοχυρώνει τα ευρωπαϊκά κυριαρχικά της δικαιώματα και τη σταθερότητα στην περιοχή.
Αρεσε δε πάρα πολύ και η περαιτέρω επεξήγηση της δήλωσής του, ότι «αναφέρομαι σε κυριαρχικά δικαιώματα στη Μεσόγειο επειδή θέλω τα λόγια μου να είναι συνεπή με τις πράξεις», όπως και το κλείσιμο-καρφί της δήλωσης ότι «οι Τούρκοι προτιμούν τα λόγια που δεν συνοδεύονται από πράξεις».
Αυτά τα είπε ο Εμανουέλ Μακρόν σε συνέντευξη Τύπου πριν από περίπου 10 μέρες στις Βρυξέλλες, όταν κάλεσε την Ε.Ε. να δείξει «έμπρακτη αλληλεγγύη» σε Ελλάδα και Κύπρο στη διένεξη με την Τουρκία για τα χωρικά ύδατα και τις πηγές φυσικού αερίου και επίσης όταν, παρά τις αντιρρήσεις από άλλους εταίρους, επέμεινε στην επιβολή μέτρων (εμπάργκο) στην Τουρκία.
Φιλοξενώντας δε στις 20 Αυγούστου στη θερινή προεδρική κατοικία στη Γαλλία την καγκελάριο της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ, ο Μακρόν πέτυχε τη συγκατάθεσή της στη ρητή καταδίκη της Αγκυρας, και μάλιστα με σαφή αναφορά στον «σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου», αλλά και στην ανάγκη αποκλιμάκωσης της έντασης.

Διαχρονικά συμφέροντα

Τις θέσεις Μακρόν απηχεί σε πρόσφατο άρθρο της για το Atlantic Council (αμερικανικό think tank στην Ουάσινγκτον για διεθνείς υποθέσεις) η Ναταλί Λουαζό, πρώην υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που εξέφρασε την ανησυχία της για «τις περιπετειώδεις ενέργειες της Τουρκίας στη λεκάνη της Μεσογείου», και ιδιαίτερα στη Λιβύη, όπου, ως γνωστόν, τα γαλλικά συμφέροντα είναι μεγάλα και διαχρονικά. Ακόμα, αναφέρθηκε και στον «νεο-οθωμανισμό της Τουρκίας του Ερντογάν» στις διεθνείς σχέσεις και όμοια με τον Μακρόν προειδοποίησε για τον κίνδυνο «επέκτασης της ισλαμιστικής Μουσουλμανικής Αδελφότητας» στην Ευρώπη.
Το παιχνίδι στην περιοχή είναι πολύπλοκο, αλλά η ανέλιξη, ας πούμε, του Μακρόν σε δυνατό παίκτη σε τούτη τη γεωστρατηγική σκακιέρα είναι πια αδιαμφισβήτητη, αν και ο μηχανισμός της αμερικανικής πολιτικής θεωρεί ότι τον πρώτο λόγο εκεί εξακολουθούν να έχουν οι ΗΠΑ. Τηρουμένων των αναλογιών, και με πολλές διαφοροποιήσεις, υπάρχουν αναλυτές που τον αποκαλούν «σύγχρονο Λόρενς της Αραβίας» επειδή κέρδισε σε πολλές μάχες τους Τούρκους - ασχέτως εάν εκείνος ήταν Αγγλος και είχε αναπτύξει μια πολιτισμική συγγένεια-συμπάθεια με τον αραβικό κόσμο! Η ουσία είναι ότι το πεδίο φαίνεται να άνοιξε διάπλατα για τον Γάλλο πρόεδρο από τη στιγμή που με την αλλόκοτη πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ στην περιοχή οι ΗΠΑ, με την αποχώρησή τους από τη Συρία και την αποδυνάμωση των σχέσεών τους με την Τουρκία, έχασαν επιρροή και λιγόστεψαν παρουσία.
Η απόφαση του Μακρόν να συμμετάσχει η Γαλλία σε κοινή στρατιωτική άσκηση με την Ελλάδα, την Κύπρο και την Ιταλία στην Ανατολική Μεσόγειο, την ίδια στιγμή που η Αγκυρα κρατούσε το σεισμογραφικό «Oruc Reis» σε ελληνικά χωρικά ύδατα απειλώντας έναρξη γεωτρήσεων, φαίνεται πως ήταν μετρημένη και με σκοπό.
«Δεν έστειλα αρμάδα», ήταν η απάντηση-προειδοποίηση που έστειλε προς την Τουρκία όταν αυτή αντέδρασε στις κοινές ασκήσεις. Ταυτόχρονα, ζήτησε και πάλι από τους εταίρους να ετοιμαστούν για εμπάργκο κατά της Αγκυρας, κάτι που έχει αρχίσει να γίνεται αποδεκτό, έστω και με επιφυλάξεις, ακόμα και από τους πιο μετριοπαθείς της Ε.Ε.
«Η Γερμανία και οι άλλοι εταίροι έχουν αρχίσει να συμφωνούν μαζί μας ότι η ατζέντα (τακτική) της Τουρκίας σήμερα είναι προβληματική. Πριν από έξι μήνες έλεγαν ότι μόνο η Γαλλία φωνάζει και επικρίνει την Αγκυρα. Τώρα, όλοι αναγνωρίζουν ότι αυτή είναι το πρόβλημα».

Για το κατεστημένο της Τουρκίας ο Μακρόν είναι κάποιος που επιτίθεται στη χώρα λόγω του εμφυλίου στη Λιβύη και στη Συρία, καθώς και για τις γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο από «το καθεστώς της ελληνικής Κύπρου», ενώ την ίδια στιγμή σιωπά (ο Μακρόν) για ανθρώπινα δικαιώματα και παραβιάσεις της διεθνούς νομιμότητας εις βάρος της Τουρκίας.

Ασχημες μνήμες

Η δρ Τζάνα Τζαμπούρ, ερευνήτρια και καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στη Γαλλία και ειδική σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, είπε στην αγγλόφωνη «Sabah» (που πρόσκειται ολωσδιόλου στο καθεστώς) ότι «έχει ξαναζωντανέψει στη μνήμη των Ευρωπαίων η παντοδύναμη Οθωμανική Αυτοκρατορία που κατατρόπωσε ευρωπαϊκές δυνάμεις σε πολλές μάχες σε όλο το φάσμα της Ιστορίας». Αυτό, συνέχισε, φέρνει φόβο στους Ευρωπαίους, ειδικότερα στους Γάλλους, που έχουν ξαναγίνει «πολύ ισλαμοφοβικοί, αλλά και τουρκοφοβικοί» ακριβώς επειδή ο Ερντογάν, λέει, προσωποποιεί την εικόνα «ενός δυνατού και αποφασιστικού μουσουλμάνου ηγέτη».
Και κατά τον Τούρκο δημοσιογράφο Ομέρ Αϊντίν, που έχει τη βάση του το Παρίσι, ο φόβος του Μακρόν ότι η Γαλλία μπορεί να χάσει την επιρροή της στην περιοχή είναι εκείνος που τον έκανε να είναι πιο σκληρός και επιθετικός κατά της Τουρκίας, αλλά και να τάσσεται υπέρ του κουρδικού PKK, «μιας τρομοκρατικής ομάδας».
Για τους επικριτές του Μακρόν -οι περισσότεροι στην Τουρκία- οικονομικά συμφέροντα δεν φαίνεται να είναι ο απώτερος στόχος του Γάλλου προέδρου στην «ηγετική πολιτική» που τώρα ακολουθεί στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και στην Ε.Ε. γενικότερα. Αντίθετα, ακόμα και πολύ έγκυροι Δυτικοί πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν -και συμφωνούν- ότι στο πρόσωπό του η Γαλλία μοιάζει να επανακτά τον ηγετικό ρόλο στην Ε.Ε. που τα τελευταία 10-20 χρόνια είχε χάσει. Σε αυτόν τον ρόλο ασφαλώς και προτάσσεται μια περαιτέρω ανεξαρτητοποίηση της Ευρώπης από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμα και σε θέματα άμυνας και ασφάλειας, εξ ου και τα πρόσφατα σχόλια του Μακρόν για το ΝΑΤΟ, το οποίο χαρακτήρισε «εγκεφαλικά νεκρό», κάτι που έκανε τον Τραμπ να απαντήσει με μια γκριμάτσα απέχθειας και τα λόγια «κακός, προσβλητικός και ασεβής».
Την περασμένη εβδομάδα, σε βασικό τους άρθρο οι «New York Times» για την ελληνοτουρκική διένεξη στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο απέδωσαν τον κύριο διαμεσολαβητικό ρόλο στη Γερμανία και δεν ανέφεραν καθόλου τον Μακρόν, κάτι που επίσης είναι ενδιαφέρον καθώς ο Γάλλος ηγέτης δεν έχει για την Ουάσινγκτον το ειδικό βάρος που έχει η Μέρκελ. Το άρθρο είχε τίτλο «Καινούριο παιχνίδι εξουσίας στη Μεσόγειο» (Game of Thrones συγκεκριμένα), όπου ο ρόλος του Βερολίνου είναι περισσότερο διπλωματικός και καθόλου... στρατιωτικός.
Γενικά, η Ουάσινγκτον δεν θεωρεί ότι η Γαλλία (του Μακρόν ή και οποιουδήποτε άλλου) είναι ικανή να παίξει το δικό της παιχνίδι, ακόμα και αν ο τωρινός ένοικος του Λευκού Οίκου έχει αφήσει το πεδίο σε άλλους...