H μάχη της ανακύκλωσης θα κερδηθεί

Αναμφίβολα, η προστασία του περιβάλλοντος από την αλόγιστη ανθρώπινη παρέμβαση αποτελεί όχι απλώς υποχρέωση, αλλά ευθύνη όλων μας. Αυτή την πρόκληση καλείται να διαχειριστεί η κυβέρνηση, προάγοντας την Εθνική Στρατηγική για μια πράσινη οικονομική ανάπτυξη βάσει των δεσμεύσεων της χώρας για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050.

Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, η Ελλάδα τα τελευταία δέκα χρόνια έχει σημειώσει σημαντικά βήματα στην κατεύθυνση του εξορθολογισμού της περιβαλλοντικής και χωροταξικής νομοθεσίας, της ενίσχυσης της διαφάνειας στις διαδικασίες, αλλά και της προώθησης της Εθνικής Στρατηγικής για την κυκλική οικονομία (ΟΟΣΑ, 2020). Ωστόσο, στον τομέα της ανακύκλωσης και της ορθολογικής διαχείρισης αποβλήτων, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί (περιορισμός της χρήσης πλαστικής σακούλας, κλείσιμο των παράνομων χωματερών, λογοδοσία των παραγωγών επικίνδυνων αποβλήτων, αποκεντρωμένο σύστημα διακυβέρνησης και αυτονομία δήμων και περιφερειών κ.ά.), συνεχίζουν να παρατηρούνται ελλείψεις βάσει των απαιτήσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καθιστώντας αναγκαία τη θέσπιση μέτρων.

Προς αυτή την κατεύθυνση, το σχέδιο νόμου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναφορικά με την προώθηση της ανακύκλωσης και την ενσωμάτωση των Οδηγιών 2018/851 και 2018/852 για τα απόβλητα και τα απορρίμματα συσκευασίας επιχειρεί μια ολιστική προσέγγιση αναφορικά με τη διαχείριση της ανακύκλωσης δρώντας σε τρία βασικά επίπεδα:

α) Σε επίπεδο σχεδιασμού και στοχοθεσία: προστασία της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος και της οικονομίας, προσδιορισμός των συνεπειών από τη μη συμμόρφωση με την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία.

β) Σε επίπεδο υλοποίησης: επίτευξη βέλτιστου συντονισμού των ενεργειών μεταξύ των περιφερειών και των διαφόρων επιπέδων διοίκησης, ενίσχυση του ρόλου του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης, δημιουργία δικτύου μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης σύμφωνα με το ισχύον Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων, ευρεία ενημέρωση του κοινού, αξιοποίηση πόρων της Πολιτικής Συνοχής της Ε.Ε.

γ) Σε επίπεδο παρακολούθησης της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας: θέσπιση κανόνων σχετικά με τον υπολογισμό επίτευξης των στόχων, παρακολούθηση των περιβαλλοντικών τάσεων.

Συνοπτικά, μέσω του σχεδίου νόμου για την ανακύκλωση, προωθούνται η ιεράρχηση των αποβλήτων καθώς και η αύξηση της χωριστής συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων, διαμορφώνεται από τους ΟΤΑ μέρος του ενιαίου ανταποδοτικού τέλους ανάλογα με την ποσότητα των απορριπτόμενων αποβλήτων βάσει της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», διευρύνεται η ευθύνη του παραγωγού, μειώνεται ο φόρος προστιθέμενης αξίας που επιβάλλεται σε υπηρεσίες σχετικά με τη διαχείριση απορριμμάτων και την κυκλική οικονομία και δίνονται κίνητρα για τη χρήση ανακυκλώμενων υλικών. Σημειώνεται ότι στο έργο της ανακύκλωσης (συλλογή στην πηγή των οργανικών αστικών αποβλήτων - διαλογή - κομποστοποίηση - επαναχρησιμοποίηση), η Τοπική Αυτοδιοίκηση αναδεικνύεται βασικός πυλώνας τόσο σε επίπεδο υλοποίησης όσο και σε επίπεδο αξιοποίησης των επενδυτικών πακέτων (EU LIFE, ΕΣΠΑ κ.ά.).

Το σχέδιο νόμου για την προώθηση της ανακύκλωσης θέτει τις βάσεις για την εναρμόνιση της χώρας με το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο και εκφράζει την επιλογή της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας για μια εθνική πολιτική που προάγει την οικοδόμηση μιας κυκλικής οικονομίας και ενός πιο πράσινου μέλλοντος για όλους μας αλλά και για τις επόμενες γενιές. Η ανακύκλωση πρέπει να αποτελέσει μέριμνα και πρακτική καθημερινότητας όλων μας, στο πλαίσιο της εδραίωσης μιας ευρύτερης οικολογικής ευαισθησίας, άλλως τα αντιπεριβαλλοντικά αποτυπώματα των οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων στη Γη και το κλίμα θα επιστραφούν, με τη μία ή την άλλη μορφή, σε όλους μας.

Ο Χρήστος Ταραντίλης είναι καθηγητής Διοικητικής Επιστήμης στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και βουλευτής Επικρατείας της ΝΔ.