Ιωάννα Καλαντζάκου - Τσατσαρώνη

Σημειώνω το τελευταίο γιατί υπάρχουν τομείς όπου η ψηφιακή δραστηριότητα δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη ζωντανή επαφή. Η εκπαίδευση είναι το προφανέστερο και καίριο παράδειγμα, καθώς η κοινωνικοποίηση μαθητών και σπουδαστών είναι μία βασική της παράμετρος, που δεν αναπληρώνεται από την τηλεκπαίδευση. Το ίδιο συμβαίνει και με την επαφή στους επαγγελματικούς χώρους, την ανταλλαγή απόψεων και τη διαφωνία την ώρα της «δράσης» - ακόμη και με το εμπόριο και τις υπηρεσίες, όπου οι ψηφιακές παραγγελίες και το click away δεν μπορούν, όπως διαπιστώσαμε, να ικανοποιήσουν πλήρως τις επιθυμίες καταναλωτών και συναλλασσομένων.

Τα παραπάνω, όμως, δεν ανατρέπουν ούτε στο ελάχιστο τα ψηφιακά οφέλη που ανακαλύψαμε. Τη δυνατότητα να εκδίδουμε πιστοποιητικά, να συντάσσουμε εξουσιοδοτήσεις και υπεύθυνες δηλώσεις, αλλά και να υποβάλλουμε αιτήσεις και συνοδευτικά έγγραφα, να κάνουμε πληρωμές και τραπεζικές συναλλαγές χωρίς να ταλαιπωρούμαστε σε μετακινήσεις και ουρές, χωρίς να χρειάζεται να λείψουμε από την εργασία μας για να προλάβουμε το ωράριο λειτουργίας των υπηρεσιών. Τη δυνατότητα πολλών εργαζομένων να εκτελούν μεγάλο μέρος των καθηκόντων τους από τον οικιακό τους χώρο, εξοικονομώντας πολύτιμο χρόνο για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Η ψηφιοποίηση αναδείχθηκε σε πολλούς τομείς ως τεράστια πρόοδος - και η εμπειρία αυτή θα μας συνοδεύσει στη μετά την πανδημία εποχή όχι πλέον ως αναγκαστική επιλογή, αλλά ως πολύτιμη λύση ανάπτυξης της οικονομίας και βελτίωσης της καθημερινότητάς μας.

Η «Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού», που έχει εκπονήσει η κυβέρνηση, στοχεύει ακριβώς στην εκμετάλλευση όλων των ψηφιακών ωφελημάτων, θέτοντας ταυτόχρονα τις βάσεις για την αξιοποίηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης που προορίζονται για τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Τόσο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης όσο και ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης δεν κουράζονται να υπογραμμίζουν τη σημασία της, καθώς στη «Βίβλο» περιέχεται όχι μόνο η ψηφιακή στρατηγική της χώρας, αλλά και χρονοδιαγράμματα 400 και πλέον συγκεκριμένων έργων, χάρη στα οποία η Ελλάδα προσδοκά όχι μόνο να καλύψει τις απώλειες της κρίσης, αλλά και να οδεύσει στο μέλλον.

Ειδικά στη Δικαιοσύνη, που ταλανίζεται από καθυστερήσεις και σώρευση εκκρεμών υποθέσεων, ο ψηφιακός μετασχηματισμός μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμος όχι μόνο από πλευράς επιτάχυνσης, αλλά και από πλευράς ποιοτικής βελτίωσης. Η ανάπτυξη των ψηφιακών καταθέσεων δικογράφων, αιτήσεων και δικαιολογητικών («σχετικών», όπως λέγεται στην τρέχουσα δικαστηριακή γλώσσα) εγγράφων θα μειώσει τις ουρές, τις μετακινήσεις και την ταλαιπωρία. Η δυνατότητα τηλε-ακροάσεων -σε όσες δικαστικές διαδικασίες αρμόζει- θα περιορίσει την απώλεια χρόνου δικαστών, δικηγόρων και διαδίκων. Και η ανάπτυξη των ψηφιακών βάσεων δεδομένων θα αποφέρει ευθέως ανάλογη βελτίωση της ποιότητας των αποφάσεων. Το ίδιο μπορεί να επιτευχθεί στο σύνολο της Δημόσιας Διοίκησης.

Στο σημείο αυτό χρειάζεται, ωστόσο, μια επισήμανση. Η ψηφιοποίηση πρέπει να στοχεύει στην εξυπηρέτηση του πολίτη και στη βελτίωση του χρόνου και της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών. Ηχεί αυτονόητο, δεν είναι όμως τόσο - για τον απλό λόγο ότι η ψηφιοποίηση δεν αρκεί για να το επιτύχει. Στόχος δεν είναι να διεξάγονται ψηφιακά όλες οι συχνά περιττές γραφειοκρατικές διαδικασίες που γίνονταν «έγχαρτα», αλλά να μελετηθούν «από μηδενική βάση» και οι εξ αυτών περιττές να καταργηθούν. Να μειωθούν τα χωρίς λόγο ζητούμενα πιστοποιητικά, οι δηλώσεις και οι βεβαιώσεις. Να καταργηθούν ή να ενοποιηθούν αλληλο-επικαλυπτόμενοι νόμοι και διαδικασίες. Και εκεί όπου η «ζωντανή επαφή» κρίνεται απαραίτητη, να διευκολυνθεί και να ενισχυθεί.

Για να επανέλθω σε ένα δικαστικό παράδειγμα, δεν είναι λύση να καταργούνται οι «ζωντανές» μαρτυρικές καταθέσεις εκεί όπου ο δικαστής πρέπει να έχει ιδία αντίληψη του ανθρώπου - λύση είναι να καταργούνται εκεί όπου όντως δεν είναι απαραίτητες.

Η ψηφιοποίηση μας παρέχει μια τεράστια ευκαιρία για ένα άλμα προόδου. Και, ακριβώς για να την εκμεταλλευτούμε στην πληρότητά της, πρέπει να τη δούμε ως ευκαιρία απλούστευσης και εκλογίκευσης. Στόχος δεν είναι η ψηφιοποίηση της γραφειοκρατίας, αλλά η ψηφιοποίηση χωρίς γραφειοκρατία!