Ανεκπλήρωτοι πόθοι

2. Εθνική Βιβλιογραφία. Δεν υπάρχει. Το εγχείρημα που ξεκίνησε ο Φίλιππος Ηλιού αφορά τον 19ο αιώνα, οι λοιπές προσπάθειες είναι σκόρπιες και ασύνδετες, η δε Βιβλιονέτ δεν έχει σχέση με επιστημονική βιβλιογράφηση. 

3. Εθνικό Διαδικτυακό Αρχείο. Δεν υπάρχει. Μόνο ξένες υπηρεσίες καταγράφουν, πολύ ατελώς, τους ελληνόγλωσσους και ελληνόθεμους ιστότοπους. Αυτό σημαίνει ότι η ιστορική μνήμη του 21ου αιώνα βρίσκεται κυριολεκτικά στον αέρα, σημαντικά τεκμήρια διαγράφονται ή απειλούνται με εξαφάνιση ανά πάσα στιγμή.

4. Θησαυρός Δημοτικών Τραγουδιών. Διακόσια χρόνια μετά τον Φοριέλ, όπως υπογράμμιζε πρόσφατα ο καθηγητής Σηφάκης, μια βάση δεδομένων που θα περιλάβει επιτέλους τα δεκάδες χιλιάδες άσματα και παραλλαγές και τη σωζόμενη μουσική τους δεν υφίσταται. Σε αντίθεση με όσα έχουν επιτύχει για τη δική τους κληρονομιά τόσες και τόσες άλλες χώρες.

5. Εκδοση, εκτέλεση και δισκογράφηση των έργων της ελληνικής λόγιας μουσικής. Εδώ κι αν υπάρχει έλλειμμα... Για κάποιους λόγους, οι ελληνικές ορχήστρες δεν καταδέχονται τους Ελληνες συνθέτες, σπανίως τους παίζουν και ακόμη σπανιότερα τους δισκογραφούν. Ακόμα και τον Σκαλκώτα, έπρεπε να βρεθεί η Εθνική Ορχήστρα της Ισλανδίας (!) για να ηχογραφήσει μερικά έργα του. 

6. Απαντα Νεοελλήνων συγγραφέων. Πλην ολίγων εξαιρέσεων -του Παπαδιαμάντη του Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλου λ.χ. ή των Κρητών της Αναγέννησης που επιμελήθηκε ο Στ. Αλεξίου-, συγκεντρωτική, επιστημονικά καταρτισμένη και υπομνηματισμένη έκδοση των περισσότερων κορυφαίων μας συγγραφέων, από τους Διαφωτιστές ως τον Παπαρρηγόπουλο και από τον Παλαμά ως τον Καζαντζάκη, δεν υφίσταται. Πάμπολλα έργα, αλληλογρα­φίες και αρχεία παραμένουν ανέκδοτα, αθησαύριστα ή κινδυνεύουν να χαθούν. Ενα παράδειγμα μόνο: Είκοσι επτά χρόνια μετά τον θάνατο του Ρίτσου, δεκάδες ποιητικές του συλλογές παραμένουν ανέκδοτες.

 7. Μεταφράσεις Νεοελλήνων συγγραφέων στις σημαντικότερες ξένες γλώσσες. Τα πιο πολλά σημαδιακά έργα της λογοτεχνίας μας, ο Σολωμός λ.χ., είτε παραμένουν αμετάφραστα, είτε έχουν μεν μεταφραστεί αλλά ανεπαρκώς, είτε έχουν εξαντληθεί από καιρό και δεν διατίθενται στο εμπόριο. Αντ’ αυτών, το ΕΚΕΒΙ, όσο υπήρχε, σπαταλούσε αφειδώς εκατομμύρια στις διεθνείς εκθέσεις. 11.000.000 ευρώ μάς κόστισε μόνο εκείνη της Φρανκφούρτης του 2001.

8. Μεταφράσεις ξένων κλασικών στη γλώσσα μας. Οσο κι αν έχουν γίνει μεγάλες πρόοδοι τις τελευταίες δεκαετίες, η λίστα εδώ παραμένει τεράστια. Για να δει κανείς ποια κορυφαία έργα της Δυτικής φιλοσοφίας δεν έχουν ποτέ μεταφραστεί στα νέα ελληνικά, έλεγε ο Παναγιώτης Κονδύλης, αρκεί να πάρει κανείς μια όποια Ιστορία της Φιλοσοφίας και να αρχίσει να υπογραμμίζει τους τίτλους σε κάθε σελίδα.

Κάποια -λίγα...- από αυτά που θα μπορούσαμε να αποκτήσουμε (οι προηγμένες χώρες της Ευρώπης τα έχουν ήδη από τον 19ο αιώνα) αν χαλαλίζαμε κλάσμα μόνο του ποσού που ακούγεται ότι κόστισαν τα μεγαλοφάνταστα σχέδια του Ρέντσο Πιάνο στον φαληρικό όρμο (600 εκατ. ευρώ, λένε). Ισως αυτό είναι όμως και το πρόβλημα με την πραγματική παιδεία εντέλει. Δεν κόβει κορδέλες, δεν γιορτάζει εγκαίνια. Στοιχίζει λίγο, κι έτσι ούτε τους χορηγούς μας ούτε τους πολιτικούς μας πολυσυγκινεί.