Μιχάλης Στούκας

Όπως διαβάσαμε, πολλοί αναγνώστες του protothema.gr έμειναν περισσότερο στο αν η κυρία πήρε τη σειρά του νεαρού ή αν του είπε κάτι που τον ενόχλησε και όχι στο γεγονός ότι η συγκεκριμένη κυρία σώθηκε από θαύμα μετά το σπρώξιμο του νεαρού. Δυστυχώς ανάλογα σχόλια με προσβλητικούς χαρακτηρισμούς για ανθρώπους σχετικά μεγάλης ηλικίας έχουμε διαβάσει και σε άλλα άρθρα του protothema.gr.

Άτομα, προφανώς νεαρής ηλικίας, δεν διστάζουν να χαρακτηρίζουν «γέρους» ανθρώπους 50 ετών και χρησιμοποιούν μια σειρά ακόμα από καθόλου κολακευτικά επίθετα. Αν ζούσαμε το 1920 οι χαρακτηρισμοί αυτοί θα ήταν κατά την άποψή μας πάντα, απαράδεκτοι μεν, αλλά όντως θα αναφέρονταν σε ηλικιωμένους ανθρώπους. Οι βελτιώσεις στην υγιεινή τη διατροφή, τη στέγαση και φυσικά την ιατρική, τη βιολογία, και άλλες επιστήμες οδήγησαν στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής στην Ελλάδα: από τα 36 χρόνια τον 19ο αιώνα, στα 45 έτη το χρονικό διάστημα 1920-24 και στα 65 έτη, το διάστημα 1955-1959 (τα στοιχεία προέρχονται από μελέτη του Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας κυρίου Βύρωνα Κοτζαμάνη).

Το 2024 εκτιμάται ότι στη χώρα μας το προσδόκιμο ζωής φτάνει τα 80,6 χρόνια (78,3 για τους άνδρες και 83,3 χρόνια για τις γυναίκες), λίγο πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ένας άλλος λόγος που συντέλεσε σημαντικά στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής είναι η θεαματική μείωση της βρεφικής θνησιμότητας (η αναλογία των θανάτων βρεφών ηλικίας κάτω του ενός έτους, στο σύνολο του αριθμού γεννήσεων ζώντων). Στη χώρα μας το 2024 είναι 3,1 τοις χιλίοις. Να σημειώσουμε ότι το χαμηλότερο ιστορικό ποσοστό σημειώθηκε το 2008 με 2,7 θανάτους βρεφών ανά 1.000 γεννήσεις. Η οικονομική κρίση είχε, ανάμεσα σε όλα τα άλλα σαν επακόλουθο, και την αύξηση του ποσοστού της βρεφικής θνησιμότητας στο 3,4 το 2016. Τα τελευταία χρόνια η κατάσταση βελτιώνεται. Αν σκεφτούμε πάντως ότι το 1957 σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. η βρεφική θνησιμότητα ήταν 44,1(!) τοις χιλίοις, δηλαδή 4-5 βρέφη στα 100 που γεννιούνταν, πέθαιναν πριν συμπληρώσουν το πρώτο έτος της ηλικίας τους, από ασθένειες που σήμερα αντιμετωπίζονται ακόμα και με ένα σιρόπι, σαφώς η πρόοδος είναι τεράστια. Για την αύξηση και του ποσοστού της βρεφικής θνησιμότητας στα χρόνια της οικονομικής κρίσης που έχει περάσει μάλλον «στα ψιλά», σαφώς και υπάρχουν ευθύνες, οι οποίες όμως πιθανότατα δεν θα αποδοθούν ποτέ και πουθενά.

Επανερχόμαστε στο θέμα του σημερινού άρθρου, μετά τη μακροσκελή αλλά άκρως ενδιαφέρουσα θεωρούμε, παρένθεση. Πιστεύουμε πως είναι απαράδεκτο να χρησιμοποιούνται προσβλητικοί και μειωτικοί χαρακτηρισμοί για άτομα οποιασδήποτε ηλικίας. Ο κάθε άνθρωπος ανεξαρτήτως ηλικίας, δεν μπορεί να υβρίζεται. Αυτό αφορά και τους ηλικιωμένους που ακούν ή διαβάζουν ακόμα και χυδαιότητες, αλλά και τα νέα παιδιά που δέχονται ανάλογους χαρακτηρισμούς από μεγαλύτερους. Δυστυχώς δεν είναι μόνο κάποια μειράκια (ανάγωγοι και κακομαθημένοι νεαροί) που μιλούν υβριστικά για ανθρώπους μέσης ή και μεγάλης ηλικίας, αλλά και άτομα 25-30 ετών, που θεωρητικά τουλάχιστον, θα έπρεπε να είναι πιο ώριμα και πιο προσεκτικά. Αν συγκρίνουμε αυτά που γίνονται τώρα «εκεί έξω» που λένε και γράφουν αρκετές και αρκετοί, λες και είναι ισοβίτισσες και ισοβίτες, με ό, τι γινόταν πριν από 30 χρόνια νομίζουμε ότι η κατάσταση έχει γίνει πολύ χειρότερη. Κανένας σεβασμός. Πολύ συχνά βλέπουμε διάφορα γεγονότα με άσχημη κατάληξη τα οποία ξεκινούν από το τίποτα. Επανερχόμενοι στο συμβάν του Μενιδίου, ακόμα κι αν η 72χρονη πήρε τη σειρά του νεαρού (μας έχει τύχει δεκάδες φορές, πολύ σπάνια έχουμε αντιδράσει με ένα «στη σειρά σας παρακαλώ»), ακόμα κι αν του είπε και μια άσχημη κουβέντα, η ενέργεια του 18χρονου ήταν απαράδεκτη. Για μία στιγμή εκνευρισμού, ίσως περάσει μερικά χρόνια στη φυλακή. Για το τίποτα, κυριολεκτικά. Και ήταν τυχερή η κυρία αλλά και ο νεαρός που δεν είχε τραγική κατάληξη το γεγονός…

Ο πολυσυζητημένος «αντιρατσιστικός νόμος» (πρόκειται για τον Νόμο 4285/2014) στο πρώτο άρθρο του, με τίτλο «Δημόσια υποκίνηση βίας ή μίσους» αναφέρει ότι όποιος δημόσια, προφορικά, δια του Τύπου, του διαδικτύου κ.λπ. διεγείρει ή προτρέπει σε πράξεις ή ενέργειες που μπορούν να προκαλέσουν διακρίσεις, μίσος ή βία κατά προσώπου ή ομάδας προσώπων, που προσδιορίζονται με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, τις γενεαλογικές καταβολές, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, τον σεξουαλικό προσανατολισμό( φανταζόμαστε ότι δεν αφορά μόνο τους ομοφυλόφιλους, αλλά και τους ετεροφυλόφιλους που θίγονται…), την ταυτότητα φύλου ή την αναπηρία, κατά τρόπο που εκθέτει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη ή ενέχει απειλή για τη ζωή, την ελευθερία ή τη σωματική ακεραιότητα των παραπάνω, τιμωρείται με φυλάκιση τριών μηνών έως τριών ετών και χρηματική ποινή 5.000-20.000€. Θεωρούμε απαραίτητο να προστεθεί και κάτι ακόμα στα παραπάνω: η ηλικία. Ο ηλικιακός ρατσισμός από νεότερους σε μεγαλύτερους κυρίως, ξεπερνά κάθε όριο. Δεν μπορούμε να διδάξουμε κάποιον ή κάποια να παραχωρεί τη σειρά του σε μεγαλύτερους ή μεγαλύτερες, ούτε τις θέσεις τους στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Ή το «έχεις» ή όχι, αυτό. Μπορούμε όμως να υποδείξουμε στους νεότερους ότι θα πρέπει με κάποιον τρόπο να σέβονται τους μεγαλύτερους. Εδώ δεν μπαίνει θέμα ηλικίας. Γνωρίζουμε ανθρώπους ηλικίας 80+ αεικίνητους και άλλους/ες 50 ετών σε τραγική κατάσταση.

Μας δημιουργεί εντύπωση το γεγονός ότι κάποιοι κυρίως, και κάποιες δευτερευόντως φέρονται και μιλούν σκαιά σε ανθρώπους που θα μπορούσαν να είναι γονείς τους ή παππούδες και γιαγιάδες τους. Αν έβλεπαν κάποιον π.χ. να εξυβρίζει τους γονείς τους, θα τον επικροτούσαν; Σίγουρα όχι. Ας σκεφτούν λίγο αυτό και μάλλον θα είναι πιο προσεκτικοί στο μέλλον.

Βέβαια τα νέα παιδιά διακατέχονται από το «σύνδρομο της αθανασίας». Είμαστε αλώβητοι, δεν «μασάμε», η ζωή είναι μπροστά μας κ.λπ. Ναι, παιδιά, αλλά ούτε αιώνια θα ζήσει κάποιος και, όπως έχουμε ξαναγράψει , κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να συμβεί την επόμενη στιγμή.

Για να μην νομίσουν μερικοί ότι εξιδανικεύουμε το παρελθόν και ζηλεύουμε ή κατηγορούμε το παρόν, πάντοτε υπήρχαν ανεγκέφαλοι που μιλούσαν άσχημα σε μεγάλης ηλικίας άτομα ή τους φέρονταν με απαράδεκτο τρόπο. Σήμερα όμως νομίζουμε ότι η κατάσταση έχει ξεφύγει, όπως και σε άλλους τομείς φυσικά.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου σε μία από τις «ατάκες» του που έμειναν στην ιστορία έκανε λόγο για «περήφανα γηρατειά». Εντάξει, δεν χρειάζεται να φτάνουμε σε φραστικές ακρότητες. Ας αντιμετωπίσουμε όμως και εμείς οι μεγαλύτεροι και πολύ περισσότερο οι νέες και οι νέοι, με περισσότερο σεβασμό και κατανόηση τους συνανθρώπους μας κάποιας ηλικίας (δεν μπορούν να μπουν χρονικά όρια στις λέξεις νέος, μεσήλικας και ηλικιωμένος, νομίζουμε). Σαφώς και ένα άτομο ηλικίας 20 ετών είναι νέο και ένα άτομο 80+ ηλικιωμένο.

Και τα 15χρονα παιδιά ακόμα, να γνωρίζουν ότι ο χρόνος είναι αμείλικτος. Δεν υπολογίζει τίποτα στο πέρασμά του. Μακάρι να είναι καλά και να φτάσουν στην ηλικία αυτών που χλευάζουν σήμερα. Συμβόλαιο με τον Θεό δεν έκανε κανείς. Όλοι μπορούμε ξαφνικά να βρεθούμε σε μια στιγμή αδυναμίας ή δύσκολη κατάσταση.

Αν και με όλα αυτά που βλέπουμε και διαβάζουμε, δεν νομίζουμε ότι η κατάσταση είναι αναστρέψιμη εύκολα, θεωρούμε ότι με αφορμή το συμβάν του Μενιδίου, θα πρέπει κάποια πράγματα να θεσμοθετηθούν. Πριν λίγο καιρό, είδαμε αφίσες σε συρμούς του μετρό στο Παρίσι όπου αναγραφόταν ότι ο «ηλικιακός ρατσισμός» είναι αδίκημα και τιμωρείται. Δεν μπορούμε (;) να φτιάξουμε Rafale και φρεγάτες Belharra. Μπορούμε όμως να ακολουθήσουμε τους φίλους (στις περισσότερες στιγμές της Ιστορίας…) Γάλλους και όχι μόνο αυτούς, σε πράγματα πολύ πιο εύκολα. Όλες και όλοι έχουν δικαίωμα στη ζωή και όλα είναι δανεικά… Κάποια στιγμή θα τα βρούμε μπροστά μας… Και τότε θα φανεί ποιοι είναι οι πραγματικοί και ποιοι οι «τζάμπα» μάγκες της ζωής…