Ελλάδα και Τουρκία: Ασφάλιση φυσικών καταστροφών

Στη Σμύρνη οι πολιτικοί που εμφανίστηκαν δεν ανέφεραν κάτι για την αποκατάσταση των ζημιών διότι αυτό είναι αρμοδιότητα του κρατικού ασφαλιστικού οργανισμού Turkish Catastrophe Insurance Pool (TCIP), ο οποίος ιδρύθηκε το 2000, αμέσως μετά τον σεισμό του Μαρμαρά το καλοκαίρι του 1999 (τον Σεπτέμβριο του 1999 έγινε ο μεγάλος σεισμός της Πάρνηθας).  Σύμφωνα με τα στοιχεία του TCIP, στην περιοχή της Σμύρνης υπάρχουν 1.120.000 κατοικίες, εκ των οποίων έχουν ασφαλιστεί στον TCIP οι 635.680 (το 57%). Στη ζώνη του Αιγαίου υπάρχουν 2,6 εκατομμύρια κατοικίες, εκ των οποίων έχουν ασφαλιστεί τα 1,4 εκατομμύρια (το 54%).

Επομένως, το συμπέρασμα είναι ότι στη Σμύρνη οι μισές ζημιές σε κτίρια θα πληρωθούν άμεσα από τον κρατικό ασφαλιστικό οργανισμό, ο οποίος διαθέτει αποθεματικά  4,5 δισ. δολαρίων, και έτσι δεν θα επιβαρυνθεί ο κρατικός προϋπολογισμός.  Και βέβαια, στους επόμενους μήνες θα σπεύσουν να σφαλιστούν και όσοι δεν το έχουν ήδη κάνει. Αυτή είναι η κλασική λειτουργία των ασφαλιστικών μηχανισμών.

Παρόμοιο ασφαλιστικό μηχανισμό για τις φυσικές καταστροφές διαθέτει και η Ρουμανία. Ενώ για τις υπόλοιπες βαλκανικές χώρες υπάρχει ένα διαθέσιμο reinsurance facility της Παγκόσμιας Τράπεζας. Οι βασικοί στόχοι αυτών των ασφαλιστικών οργανισμών για τις φυσικές καταστροφές είναι τρεις. Πρώτον, να εξασφαλιστούν αμέσως οι πόροι για τις αποζημιώσεις ώστε να ξεκινήσει τάχιστα η ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων περιουσιών και να ενισχυθεί η οικονομική δραστηριότητα. Δεύτερον,  να περιοριστεί η επιβάρυνση της εγχώριας οικονομίας σε ένα μικρό ποσοστό των ζημιών (πρόκειται για την «ιδία κράτηση ζημιών» των τοπικών ασφαλιστικών εταιρειών). Και τρίτον, και κυριότερο, να μεταβιβαστεί το μεγαλύτερο ποσοστό των ζημιών στη διεθνή αντασφαλιστική αγορά, απαλλάσσοντας την εγχώρια οικονομία (καθώς και τον κρατικό προϋπολογισμό) από μια αιφνίδια και καταστροφική οικονομική επιβάρυνση.   

Και το εύλογο ερώτημα είναι γιατί η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα των Βαλκανίων που δεν έχει δημιουργήσει έναν ασφαλιστικό οργανισμό για τις φυσικές καταστροφές, παρότι αντιμετωπίζει τον μεγαλύτερο σεισμικό κίνδυνο στην Ευρώπη. Ο σεισμός της Πάρνηθας το 1999 προκάλεσε ζημιές 4,5 δισ. ευρώ, τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη στα τελευταία 30 χρόνια.  

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι η ίδια με την απάντηση στο ερώτημα γιατί δεν μπορεί να γίνει καμία σοβαρή μεταρρύθμιση σε κανέναν τομέα στη χώρα αυτή: διότι το πολιτικό σύστημα δεν έχει την επάρκεια να αξιολογήσει και να σταθμίσει τα πραγματικά προβλήματα της χώρας και να σχεδιάσει τις λύσεις τους.

Το 1998 η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ, Κώστας Λαλιώτης και Χρίστος Βερελής, ανέθεσε στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και στην Εθνική Ασφαλιστική την εκπόνηση ενός συστήματος ασφάλισης φυσικών καταστροφών για τη χώρα. Η πρόταση που υιοθέτησαν οι δύο υπουργοί προέβλεπε τη δημιουργία ενός κρατικού ασφαλιστικού φορέα, ο οποίος σε συνεργασία με την ιδιωτική ασφαλιστική αγορά θα αναλάμβαναν να μεγιστοποιήσουν την ασφαλιστική κάλυψη των 7,5 εκατομμυρίων κατοικιών της χώρας. Το σχετικό νομοσχέδιο πέρασε από τη νομοπαρασκευαστική επιτροπή της Βουλής, αλλά ένας ανασχηματισμός της κυβέρνησης ακύρωσε την ψήφισή του.

Τον ίδιο ακριβώς ασφαλιστικό μηχανισμό που είχε προταθεί για την Ελλάδα υιοθέτησε η κυβέρνηση της Τουρκίας το 2000, το ίδιο εσχάτως και η Ρουμανία. Εάν είχε προχωρήσει η λειτουργία του ασφαλιστικού οργανισμού για τις φυσικές καταστροφές, η χώρα θα διέθετε σήμερα αποθεματικά της τάξης των 1,5-2 δισ. ευρώ και  τουλάχιστον άλλα τόσα κεφάλαια σε αντασφαλιστικές καλύψεις. Το αποτέλεσμα θα ήταν ότι χωρίς καμία επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού θα μπορούσαν να είχαν πληρωθεί αμέσως οι ζημιές σε κατοικίες από φωτιές, πλημμύρες και σεισμούς που συνέβησαν την τελευταία εικοσαετία. Και το κυριότερο, όταν επαναληφθεί ένας σεισμός σαν αυτόν της Πάρνηθας, η χώρα θα διαθέτει περίπου 4 δισ. ευρώ για αποζημιώσεις (αποθεματικά και αντασφαλιστικές καλύψεις), χωρίς καμία ανάγκη κρατικής βοήθειας.

Κάποιος κυνικός θα έλεγε ότι ποτέ δεν είναι αργά να αρχίσουμε πάλι από την αρχή την προσπάθεια για τη δημιουργία ενός σύγχρονου ασφαλιστικού οργανισμού φυσικών καταστροφών, διότι η προϊούσα καταστροφή του περιβάλλοντος έχει ήδη αυξήσει τη συχνότητα και την ένταση τέτοιων ζημιών.
Ενα ακόμα νέο από την Τουρκία είναι εξίσου εντυπωσιακό. Ο κρατικός ασφαλιστικός οργανισμός TCIP  θα επεκτείνει τις ασφαλιστικές του εργασίες και στην κάλυψη των κινδύνων περιουσίας και αστικών ευθυνών των δύο σταθμών παραγωγής πυρηνικής ενέργειας στο Ακούγιου και στη Σινώπη. Η ασφαλιστική κάλυψη θα είναι 700 εκατ. ευρώ για την κάθε περιοχή.

Τέλος, εφέτος η κυβέρνηση της Τουρκίας συγχώνευσε 6 κρατικές ασφαλιστικές εταιρείες και δημιούργησε τη μεγαλύτερη ασφαλιστική εταιρεία στη χώρα. Στην Ελλάδα η αντίστοιχη, η Εθνική Ασφαλιστική, προέκυψε το 1997 από συγχωνεύσεις και εξαγορές 5 ασφαλιστικών εταίρων,  αλλά τα τελευταία τρία χρόνια επιδιώκεται η πάση θυσία πώλησή της.