Φιλελεύθερη Δημοκρατία ή Λαϊκισμός

Και τα τρία οφείλονται στην πάγια απέχθεια του πολιτικού προσωπικού της Μεταπολίτευσης για μακροχρόνιο σχεδιασμό. Δεν εκμεταλλευτήκαμε τον χρόνο και τα ποσά των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων για να δημιουργήσουμε μια νέα οικονομία βασισμένη στα ανταγωνιστικά μας πλεονεκτήματα, και φτάσαμε στο σημείο να εισάγουμε ντομάτες από το Βέλγιο. Κρατικοποιήσαμε το μεγαλύτερο μέρος της οικονομίας και στη συνέχεια αναθέσαμε το management των κρατικών επιχειρήσεων σε άσχετους κομματικούς φίλους, με αποτέλεσμα τη διάλυση των δημόσιων οργανισμών και τον εκμηδενισμό της αξίας τους. Δημιουργήσαμε μία υπερβολική δημόσια διοίκηση στην οποία απασχολούνται εργαζόμενοι με σύμβαση εργασίας που δεν έχει παγκόσμιο προηγούμενο όσον αφορά τις (ελάχιστες) υποχρεώσεις και τα (απίθανα) δικαιώματα.

Και τώρα, τι γίνεται; Υπάρχει ελπίδα για ανασυγκρότηση; Εδώ που έχουν φτάσει τα πράγματα οι πολίτες πρέπει να κλείσουν τα αυτιά τους στη δημαγωγία των πολιτικών κομμάτων και να διαλογιστούν το μέλλον - το δικό τους και των παιδιών τους. Το σύνολο του εκλεκτορικού σώματος πρέπει να ψηφίσει στις επόμενες εκλογές. Δεν υπάρχει πλέον η πολυτέλεια της αδιαφορίας και της αποχής. Και, κυρίως, οι πολίτες δεν πρέπει να επιτρέψουν στα κόμματα να δημιουργήσουν συνθήκες εμφυλίου πολέμου, εξυπηρετώντας αποκλειστικά τις δικές τους κομματικές ανάγκες. Η δικαστική εξουσία, επίσης, πρέπει να αρθεί στο ύψος των κρίσιμων περιστάσεων και να διασφαλίσει τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Οι επιλογές για το μέλλον της χώρας είναι δύο: η στρατηγική του αιώνιου τέλματος και η στρατηγική της ραγδαίας ανάπτυξης. Τμήμα του πληθυσμού προτιμά την πρώτη στρατηγική. Είναι οι οπαδοί της ήσσονος προσπάθειας και του σιτισμού στο κρατικό πρυτανείο, οι αφελείς που γνωρίζουν αλλά προτάσσουν τη διχόνοια, και οι αδιάφοροι που ούτε γνωρίζουν ούτε τους απασχολεί το αύριο. Το τμήμα αυτό του πληθυσμού αντιπροσωπεύεται από την Ακρα Αριστερά και την Ακρα Δεξιά. Συγκροτούν την παράταξη των λαϊκιστών της εποχής της παγκοσμιοποίησης.

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης (η οποία έχει ήδη περάσει στη δεύτερη φάση της, ιδιαίτερα μετά την εκλογή Τραμπ) στην παραδοσιακή αντίθεση ανάμεσα στο κεφάλαιο και στην εργασία έχει προστεθεί η νέα αντιπαράθεση μεταξύ ανοικτών και κλειστών οικονομιών. Οι ανοικτές οικονομίες αυξάνουν την απόσταση ανάμεσα σε αυτούς που λειτουργούν αποτελεσματικά στον ενοποιημένο κόσμο της κυκλοφορίας προσώπων, ιδεών και πληροφοριών και τους «λοιπούς» άλλους, οι οποίοι δεν έχουν το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό κεφάλαιο να ακολουθήσουν και να απολαύσουν τα οφέλη του φιλελεύθερου κοσμοπολιτισμού και περιθωριοποιούνται συνεχώς.

Σήμερα η προσαρμογή στις νέες συνθήκες εκφράζεται από τις δυνάμεις της φιλελεύθερης δημοκρατίας, οι οποίες συμπτύσσονται στην Κεντροδεξιά και στην Κεντροαριστερά. Παραδείγματα αποτελούν η επικράτηση του Μακρόν στη Γαλλία, η μακρόχρονη διακυβέρνηση Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών στη Γερμανία, καθώς και η ώσμωση που παρατηρείται μεταξύ της Ν.Δ. και του ΚΙΝ.ΑΛ. στην Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, βρίσκονται οι δυνάμεις του λαϊκισμού που συνασπίζουν όσους αποζητούν την προστασία από ένα απειλητικό περιβάλλον ανταγωνισμού στο κλείσιμο, υλικό και πνευματικό, των συνόρων και εκπροσωπούνται από την Ακροδεξιά και την Ακροαριστερά. Παραδείγματα αποτελούν η εκλογή Τραμπ στην Αμερική, η συμμαχία Λεπέν - Μελανσόν στη Γαλλία, καθώς και η σύμπραξη ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝ.ΕΛ. στην Ελλάδα.

Με βάση την ανάλυση αυτή, η συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝ.ΕΛ. δεν είναι ένα παράξενο ή πρόσκαιρο φαινόμενο, αλλά έχει τις ρίζες του στις σημερινές πολιτικές πραγματικότητες. Επομένως, η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛ. χρήζει πολιτικής ερμηνείας και αντιμετώπισης. Οι πολιτικές τους θέσεις και δράσεις χρειάζονται πολιτική αντιπαράθεση και στον τομέα αυτό οι σύγχρονες θέσεις της φιλελεύθερης δημοκρατίας πρέπει να εξειδικευτούν και να εκλαϊκευτούν για να αποκτήσουν ευρεία πολιτική αποδοχή.

Η μια επιλογή λοιπόν είναι αυτή του συνασπισμού των ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛ., που ουσιαστικά αναπαράγει όλες τις παθογένειες του πολιτικού συστήματος της Μεταπολίτευσης και θα οδηγήσει τη χώρα σε ένα αιώνιο τέλμα μέσα από το εργαλείο της εξοντωτικής φορολογίας για τη δημιουργία των εγκληματικών πλεονασμάτων που διανέμουν επιδόματα και διευρύνουν τη φτώχεια. Η άλλη επιλογή που έχουν οι πολίτες είναι η αναπτυξιακή στρατηγική των φιλελεύθερων δημοκρατικών δυνάμεων, κυρίως της Ν.Δ και του ΚΙΝ.ΑΛ. Η στρατηγική αυτή έχει ως κεντρικό δόγμα τη ραγδαία οικονομική ανάπτυξη που θα βασίζεται σε μεγάλες επενδύσεις στους τομείς των «διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών», που θα χρηματοδοτηθούν με μέρος των ετήσιων πλεονασμάτων (που έχει ήδη συμφωνήσει η τρέχουσα διακυβέρνηση μέχρι το 2060) σε συνδυασμό με τη σημαντική μείωση των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών.

* Kαθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς