Νίκος Αλιάγας

Σε αντίθεση με τους Αμερικανούς, που συνδέουν όλο τους το είναι με αυτά που έχουν στην κατοχή τους («είσαι αυτό που γράφει ο τραπεζικός σου λογαριασμός») και οι οποίοι όταν πετύχουν κοινωνικά και επαγγελματικά αισθάνονται την ανάγκη να το προβάλλουν με οτιδήποτε μπορεί να συνδέει αυτή τους την καταξίωση (αυτοκίνητο μεγάλου κυβισμού, πολυτελές σπίτι πολλών τετραγωνικών, επώνυμο ρολόι, εντυπωσιακά κοσμήματα κ.λπ.), οι Ευρωπαίοι καλλιεργούν μια μυστικοπάθεια γύρω από την επιτυχία και τον πλούτο γενικότερα. Αλλωστε στη Γαλλία από την Επανάσταση και μετά το γνωστό μότο της μπουρζουαζίας είναι: «όταν έχουμε δεν δείχνουμε, έτσι και όταν δεν έχουμε δεν φαίνεται». Στην παράδοση αυτής της αστικής τάξης η επίδειξη προκαλεί πολλές σκοτούρες, καχυποψίες και φθόνο. Ακόμα περισσότερο σήμερα που η κρίση και το ολοένα αυξανόμενο χάσμα μεταξύ των κοινωνικών τάξεων διχάζουν τόσο την κοινωνία.

Και εκεί που οι Γάλλοι ήλπιζαν πως η αλλαγή της πολιτικής φρουράς με την άφιξη του Φρανσουά Ολάντ και την έξοδο του Νικολά Σαρκοζί θα έδινε μια νέα ώθηση στη χώρα, τώρα αρχίζουν να αναρωτιούνται αν τελικά την πάτησαν και μήπως οι προεκλογικές υποσχέσεις του υποψηφίου, τότε, των Σοσιαλιστών δεν ήταν παρά μόνο ένα προεκλογικό τρικ.

Τι είναι αυτό που κάνει ένα δωδεκάχρονο παιδί που ζει στην Αθήνα, μέσα σε ένα σύγχρονο περιβάλλον, να παρακαλά τους γονείς του όλο τον χειμώνα να του παραγγείλουν φουστανέλα και άρματα για το καλοκαιρινό πανηγύρι του χωριού; Μέσα στο χάος και τον αποπροσανατολισμό που βιώνουμε καιρό τώρα, αισθάνομαι ότι ξαφνικά ξεπετάγεται μια νέα γενιά ανθρώπων που αναζητά κάτι διαφορετικό.

Τα καλοκαίρια παίζαμε τρελό μπάσκετ. Μέχρι να νυχτώσει βγάζαμε το άχτι μας στις μπασκέτες της Τουρλίδας και ονειρευόμασταν πως ήμαστε ο Γκάλης, ο Τζαμπάρ, ο Γιαννάκης… Θέλαμε να γίνουμε ήρωες, να αγγίξουμε τον ουρανό, να βάζουμε καλάθια σαν γίγαντες και ακόμα πιο ψηλοί από εκείνον τον μυθικό Σοβιετικό παίκτη, τον Τσατσένκο με τα δύο μέτρα και είκοσι τρία εκατοστά.

Οταν ήμασταν παιδιά μετρούσαμε τα άστρα στον ουρανό δίχως να ξέρουμε πως δεν μας έφτανε μια ζωή για να τα μετρήσουμε όλα. Πότε χάσαμε την αθανασία του πιτσιρικά μέσα μας; 

Οπου κι αν βρέθηκα και αυτό το καλοκαίρι, όταν ρωτούσα τους ντόπιους για τον φετινό τουρισμό όλοι μου απαντούσαν «χάλια πάμε, 40% λιγότερο κόσμο από πέρυσι την ίδια εποχή».

Την περασμένη Δευτέρα η συναυλία του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα στο Καλλιμάρμαρο μας θύμισε τη χαμένη μας αθωότητα: εκείνα τα καλοκαίρια στον παππού που μύριζαν γιασεμί και βανίλια και τη γιαγιά να στρώνει στο λιοπύρι της ταράτσας πάνω σε σεντόνια χυλοπίτες, ή το ζεστό ψωμί με σουσάμι στο τραπέζι, τη γλάστρα με τον πλατύφυλλο βασιλικό στην φρεσκοασβεστωμένη δροσερή αυλή κι εμείς να κυνηγάμε νυχτερίδες με κοντά παντελονάκια και υψωμένα καλάμια προς το λυκόφως του ουρανού. Οταν φτάσαμε με τον Λαυρέντη στο Καλλιμάρμαρο ήμασταν σαν τα πιτσιρίκια που δεν πιστεύουν ακόμα ότι θα δουν τον Αϊ-Βασίλη. Ενα απέραντο στάδιο με μια ντουζίνα ανθρώπους να έχει μόλις φτάσει στον χώρο και μια φωνή μέσα μου να λέει «ποια θάλασσα σε ταξιδεύει τώρα»... «Νικολάκη, τα λόγια του “Νότου” τα έμαθες;» με ρωτάει ο Μαχαιρίτσας με το γνωστό πειραχτικό χιούμορ του. «Ασε, προσπαθώ να μην τα ξεχάσω και αρχίσω τα γαλλικά», του απαντώ κλείνοντάς του το μάτι με νόημα.

Σε μια επιστημονική έρευνα που δημοσιεύτηκε προ ημερών ρώτησαν τους κατοίκους επτά ευρωπαϊκών χωρών εάν η κρίση είχε κάποιο αντίκτυπο στη σεξουαλική τους ισορροπία. Πρώτη χώρα με το μεγαλύτερο «άγχος στο κρεβάτι» είναι η Ισπανία, με 34% των ερωτηθέντων να αναγνωρίζει ότι τα προβλήματα της καθημερινότητας και η ψυχολογική πίεση ως προς το μέλλον ήταν καταστρεπτικά συστατικά σχετικά με τη σεξουαλικότητά του. Ακολουθούν οι Ιταλοί με 21%, οι Σουηδοί με 11%, οι Γάλλοι με 10%, οι Αγγλοι και οι Γερμανοί με 9% και τελευταίοι οι Βέλγοι, οι οποίοι μάλλον απολαμβάνουν τον έρωτα μακριά από την κρίση των μεσογειακών λαών.

Δεν υπάρχει χειρότερη κατάρα για μια κοινωνία να βλέπει τα παιδιά της να αλληλοσπαράσσονται. Κατά τη διάρκεια της Ιστορίας η χώρα μας γνώρισε αδυσώπητους εμφύλιους σπαραγμούς που έκαναν δεκαετίες ολόκληρες να καταλαγιάσουν. Αυτή η καταστροφική κληρονομιά μας, να βλέπεις αδέλφια να σκοτώνονται με μίσος κυριευμένα από ανωριμότητα θυμού, με τους τρίτους να κάθονται σταυροπόδι και να μετράνε πόντους, είναι αν μη τι άλλο γνωστή. Γιατί ανέκαθεν στα δύσκολα όλοι οι γύρω κάθονται απλώς και μας παρατηρούν και περιμένουν το λάθος, το μοιραίο παραπάτημα που θα μας βγάλει από το παιχνίδι και θα μας απομονώσει.

Στις 6 Μαΐου 1955 ο Νίκος Καζαντζάκης έδινε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη στη γαλλική ραδιοφωνία όπου μιλούσε για την υπόσταση των Ελλήνων και την έννοια της ελευθερίας.

Εάν υπήρχε έστω η εκδοχή μιας μη τόσο επώδυνης λύσης για το μέλλον είναι σίγουρο ότι θα τη γνωρίζαμε ήδη. Εάν ήμασταν λίγο ρεαλιστές δεν θα είχαμε χάσει τόσο χρόνο με τόσες και τόσες αμπελοφιλοσοφίες και ξεκαθαρίσματα παλιών λογαριασμών. Ισως μάλιστα να είχαμε ήδη διασχίσει και τον μισό δρόμο της ανηφόρας μας. Σε αυτή τη μυστήρια, λοιπόν, περίοδο, όπου καθημερινά η αδυσώπητη προπαγάνδα πλήττει τη χώρα μας στο εξωτερικό, ο δημοσιογράφος Βαγγέλης Δεμίρης εκδίδει σε πολλές γαλλόφωνες χώρες ένα βιβλίο με τίτλο «Η αθέατη όψη της ελληνικής κρίσης», με το οποίο επιχειρεί να αποκρυπτογραφήσει όλα τα παιχνίδια που παίζονται εντός και εκτός Ελλάδας, αλλά και τη συνυπευθυνότητα Αθήνας και Βρυξελλών στη διαχείριση της κρίσης.

Εάν σήμερα ένας ξένος θελήσει να  κάνει αναζήτηση στο Google για την Ελλάδα, οι πρώτες λέξεις-κλειδιά που εμφανίζονται είναι «holidays weather» και «crisis», τρεις λέξεις που εμπεριέχουν όλα τα συστατικά που επικεντρώνονται στην επικαιρότητα της χώρας μας. Και τη λέξη «crisis» δεν φαίνεται να την αποφεύγουμε για πολύ καιρό ακόμα. Αν ψάξει κανείς λίγο πιο συγκεκριμένα στο Google περί τουρισμού της Ελλάδας, εμφανίζονται τρεις νέες λέξεις: «2012 statistics» και «decline». Δεν χρειάζεται να είσαι οικονομολόγος, ούτε εξειδικευμένος δημοσιογράφος, ούτε τουριστικός πράκτορας για να διαπιστώσεις πως η φετινή τουριστική περίοδος ξεκινάει δύσκολα. Εξηγήσεις; Πολλές. Κατ’ αρχάς η πολιτική αστάθεια των τελευταίων μηνών, όπως και όλα τα περσινά καμώματα, όπως απεργία οδηγών ταξί, ξεναγών, πλοίων, επανειλημμένες διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας κ.ά.

Λίγες ώρες μετά τη βροχή και οι άνθρωποι του δήμου είχαν στήσει κιόλας δεκάδες πλαστικές καρέκλες και τραπεζάκια στην πλατεία Γλυφάδας, ο Νώντας έψηνε κρέατα και διηγιόταν τα ταξίδια του στην Αμερική, πλανόδιοι πωλητές είχαν στήσει τις τέντες και τους πάγκους με τους λουκουμάδες και τους χαλβάδες Φαρσάλων και μια νεαρή Τσιγγάνα προσπαθούσε να μου πουλήσει γαρδένιες.

Πριν από λίγες ημέρες ένας Γάλλος αξιωματούχος από την απερχόμενη ομάδα του Νικολά Σαρκοζί μού πέταξε: «Θα βγείτε... Αργά ή γρήγορα θα βγείτε». Ο ίδιος, που διετέλεσε υπουργός και που υποστήριζε πριν από λίγους μήνες ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι και η Γαλλία θα έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να μείνει η Ελλάδα στο ευρώ, φαίνεται πως άλλαξε γνώμη. Οι τόνοι δεν έχουν μόνο υψωθεί, αλλά έχουν αλλάξει και κατεύθυνση. Και γενικότερα, το τοπίο φαίνεται να μεταμορφώνεται με ραγδαίους ρυθμούς στην Ευρώπη. Ο Σαρκοζί φεύγει, έρχεται ο Ολάντ, η Μέρκελ αποδυναμώνεται πολιτικά μέσα στην ίδια της τη χώρα, οι Ισπανοί έχουν φτάσει στο χείλος του γκρεμού κι εμείς ανεβαίνουμε τον δικό μας Γολγοθά, αδυνατώντας να σχηματίσουμε κυβέρνηση. Πριν από λίγους μήνες εμείς ήμασταν αυτοί που ειρωνευόμασταν τους Βέλγους που είχαν μείνει μετέωροι, δίχως εκτελεστικό όργανο για πολλούς μήνες. «Θα βγείτε», μου είπε, λοιπόν, ο Γάλλος πρώην υπουργός, «και άντε να εξηγήσεις στους Γάλλους φορολογούμενους γιατί πρέπει να πληρώσουν αυτοί 60 δισεκατομμύρια. Και μόνο για αρχή, για τα δικά σας λάθη…».

Εδώ και ενάμιση χρόνο η χώρα μας βρίσκεται στο στόχαστρο των παγκόσμιων αγορών και στο επίκεντρο αμέτρητων συζητήσεων τόσο στην Ευρώπη όσο και σε άλλες ηπείρους του πλανήτη.