Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος;

Ενας Γάλλος πολιτικός του περασμένου αιώνα έλεγε πως «όταν βρομάει μπαρούτι, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να επιστρέψουμε στις βασικές μας αρχές». Στη δική μας περίπτωση, ωστόσο, τίθεται το εξής ερώτημα: πού να επιστρέψουμε;

Οταν κανένας πολιτικός λόγος δεν είναι αρκετά ουσιαστικός και αξιόπιστος ώστε να ωθήσει τον κόσμο, όταν κανένα σλόγκαν, καμία επικοινωνιακή καμπάνια δεν γίνεται όραμα και δεν βρίσκει αποδοχή στις συνειδήσεις, όταν το τοπίο γίνεται θολό και δαιδαλώδες σαν ταινία του Αγγελόπουλου δίχως τέλος, τότε καλό είναι να επιστρέφεις στα θεμέλια που στηρίζουν ακόμα την ταυτότητά σου, δηλαδή τον πολιτισμό. Ο πολιτισμός δεν είναι χόμπι, ούτε πολυτέλεια.

Οταν σκληραίνουν τα πράγματα, η πολιτισμική μας κληρονομιά είναι το ύστατο όπλο για να ακουστεί η φωνή μας προς τα έξω. Σε αυτή τη δύσκολη περίοδο που διανύει η Ελλάδα, δε, ίσως να είναι και ευκαιρία για να μας υπενθυμίσει ότι δεν εξυπακούεται πως είμαστε παιδιά του ονείρου, του Οδυσσέα, του Αριστοτέλη και του Μεγάλου Αλεξάνδρου μόνο και μόνο επειδή ζούμε στην ίδια χώρα και μιλάμε (σχεδόν) την ίδια γλώσσα.

Τι έχουμε επινοήσει και πόσο έχουμε ταυτιστεί με τον τρόπο σκέψης και το διανοητικό ήθος που τους έκανε να αντισταθούν στον χρόνο και να πρωταγωνιστούν στα μήκη και τα πλάτη της Γης χιλιάδες χρόνια μετά;

Πρέπει να το παλέψουμε κι εμείς για να φανούμε αντάξιοί τους. Πώς να μην αισθανθείς μικρός και συνάμα περήφανος όταν βλέπεις ένα ολόκληρο Μουσείο του Λούβρου να ασπάζεται τον Μεγαλέξανδρο και το Βασίλειο της Μακεδονίας; Κάτω από τη γυάλινη σύγχρονη πυραμίδα που χτίστηκε επί προεδρίας Μιτεράν βρίσκονται 668 μοναδικά ελληνικά έργα που απεικονίζουν την καθημερινότητα της μακεδονικής κοινωνίας πριν από χιλιάδες χρόνια, τις θρησκευτικές δοξασίες τους, τον τρόπο που αντιμετώπιζαν τη ζωή και τον θάνατο, τις καλλιτεχνικές ανησυχίες τους και, πάνω απ’ όλα, το βλέμμα τους απέναντι σε αυτό που θεωρούσαν καλό καγαθό, ορατό και αόρατο, σκόπιμο και ασήμαντο.

Δεν είναι μόνο ευρήματα και εκθέματα που παρατίθενται έτσι απλά στον επισκέπτη. Εδώ συμβαίνει μια πραγματική επανένωση που εξελίσσεται σε εκπληκτική χρονολογική προσέγγιση, αφού εκτίθενται ευρήματα από τη Σίνδο, τη Βεργίνα, τη Μένδη, το Αρχοντικό, την Αγία Παρασκευή, την Αίνεια. Πρόκειται για ευρήματα που κάποια χέρια σμίλεψαν με όλο τους το μεράκι, όπως ένα αριστουργηματικό στεφάνι βελανιδιάς, για να μπορούμε σήμερα εμείς να είμαστε περήφανοι για την καταγωγή μας, τα οποία μας υπενθυμίζουν τη μεγαλοφυΐα των αρχαίων ημών προγόνων.

Οι αρχαίοι Ελληνες χρησιμοποιούσαν την ύλη για να αποτυπώσουν τα ευγενικά τους συναισθήματα, σκάλιζαν και ζωγράφιζαν στα μάρμαρα για να εκφράσουν το αόρατο που καθόριζε τη ζωή τους. Ο Μέγας Αλέξανδρος δεν κατέκτησε τον κόσμο για να αυξήσει τις αποδοχές του.

Ο μεγαλύτερος στρατηγός όλων των εποχών ήξερε τα όριά του, γι’ αυτό και θέλησε να τα ξεπεράσει. Οι αρχαίοι Ελληνες, και στην προκειμένη περίπτωση οι Μακεδόνες, όταν δημιουργούσαν όλη αυτή την τέχνη, δεν γνώριζαν ότι οι μεταγενέστεροι θα την προσκυνούσαν. Τιμούσαν τη δημιουργία και το μυστήριο της ζωής εμπνεόμενοι από την κάθε στιγμή της ύπαρξής τους. Εκεί είναι το μυστικό. Αυτό σημαίνει να σκέφτεσαι ελληνικά. Και έχουμε πολύ δρόμο ακόμα μπροστά μας για να τους φτάσουμε. Αν τους φτάσουμε.

Η έκθεση «Αρχαία Μακεδονία: Στο Βασίλειο του Μεγάλου Αλεξάνδρου», την οποία διοργανώνει το Μουσείο του Λούβρου σε συνεργασία με το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, θα διαρκέσει μέχρι τις 16 Ιανουαρίου του 2012.