Νίκος Φελέκης

Αν υπάρχει ένα θεατρικό έργο που να ταιριάζει απόλυτα στην ελληνική Κεντροαριστερά είναι το «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Σάμιουελ Μπέκετ. Σύμφωνα με την υπόθεση, δύο κουρελήδες, ο Βλαντιμίρ κι ο Εστραγκόν, συζητάνε, κάτω από ένα δέντρο, για διάφορα θέματα και ανακαλύπτουν ότι περιμένουν έναν άνδρα που ονομάζεται Γκοντό. Οσο περιμένουν, εμφανίζονται άλλοι δύο, ο Πότζο και ο Λάκι: ο πρώτος πηγαίνει στην αγορά για να πουλήσει τον δεύτερο, που είναι δούλος του. Οσο οι Πότζο, Εστραγκόν και Βλαντιμίρ συζητάνε, ο Λάκι τούς διασκεδάζει. Στη συνέχεια εμφανίζεται ένα αγόρι που λέει στον Βλαντιμίρ ότι ο Γκοντό δεν θα ’ρθει σήμερα, αλλά αύριο. Τελικά, η αυλαία του πρώτου μέρους πέφτει χωρίς να έχει εμφανιστεί ο Γκοντό.

Αντικαταστήστε τα ονόματα του έργου με τους αρχηγούς και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, του ΠΑΣΟΚ, της Νέας Αριστεράς (Κασσελάκης, Ανδρουλάκης, Χαρίτσης, Κόκκαλης, Γεροβασίλη, Πολάκης, Γερουλάνος, Καστανίδης και λοιποί), βάλτε και το όνομα του Αλέξη Τσίπρα -ή όποιου άλλου εσείς θέλετε στη θέση του Γκοντό- και η παράσταση είναι έτοιμη. Καλύτερη και από του Μπέκετ. Α, μην το ξεχάσουμε: ο Γκοντό που δεν εμφανίζεται ποτέ, μπορεί να είναι κάποιος σωτήρας ή ακόμα και ο ίδιος ο Θεός, όπως φανερώνει η παραφθορά του ονόματος στα αγγλικά (Godot, από το God = Θεός).

Δυστυχώς, για την ελληνική Κεντροαριστερά, είναι ισχυρή η πιθανότητα η κατάληξη των συζητήσεων για την αναδιοργάνωση της Προοδευτικής Παράταξης να είναι ίδια με του Γκοντό του Μπέκετ. Και ποια είναι αυτή; Στο δεύτερο μέρος, το επόμενο βράδυ, ο Βλαντιμίρ κι ο Εστραγκόν συναντιούνται ξανά κοντά στο δέντρο περιμένοντας τον Γκοντό. Εμφανίζονται ξανά ο Λάκι και ο Πότζο, μόνο που αυτή τη φορά ο πρώτος είναι μουγγός και ο δεύτερος τυφλός. Ο Πότζο δεν θυμάται τη συζήτηση με τους δύο άνδρες το προηγούμενο βράδυ, φεύγει μαζί με τον Λάκι, και οι δύο άνδρες συνεχίζουν να περιμένουν. Το αγόρι ξανάρχεται για να πει ότι ο Γκοντό δεν θα ’ρθει, αλλά επιμένει ότι δεν μίλησε χθες με τον Βλαντιμίρ. Οι δύο άνδρες αποφασίζουν να αυτοκτονήσουν, προσπαθώντας να κρεμαστούν από το δέντρο, αλλά αποτυγχάνουν, γιατί σαν σχοινί έχουν μόνο τη ζώνη του ενός. Αποφασίζουν να φύγουν, αλλά η αυλαία πέφτει και κανείς από τους δύο δεν έχει φύγει από τη θέση του.

Δεν ξέρω αν ο Ανδρουλάκης, ο Κασσελάκης ή κάποιος άλλος σύντροφος «της Αριστεράς και της προόδου» θα προσπαθήσει να αυτοκτονήσει όταν καταλάβει ότι Γκοντό γι’ αυτούς δεν υπάρχει και ούτε θα έρθει, σίγουρα όμως ο ένας, ο Ανδρουλάκης, δεν ακούει τη βουή των επερχόμενων γεγονότων που είναι η αποδιάλυση του ΠΑΣΟΚ, και ο άλλος δεν βλέπει ότι οι πρωταγωνιστές για την πολιτική αλλαγή που ευαγγελίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να είναι ο Τάιλερ, η Φάρλι, ο Λιάγκας και οι αποδέλοιποι της παρέας του. Δυστυχώς και για τους δύο ισχύει μια άλλη ρήση του Μπέκετ: Τίποτα δεν είναι πιο πραγματικό από το τίποτα. Και όσο οι βουλευτές, τα στελέχη, τα μέλη των κομμάτων τους δεν κατανοούν το «τίποτα» του σχεδίου των ηγεσιών τους για το μέλλον της χώρας και των πολιτών τους, η Κεντροαριστερά στην Ελλάδα θα κινείται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, μεταξύ γέλωτος και θρήνου για τον χαμένο... θυρωρό του Μαξίμου. Και το κυριότερο: Κασσελάκης και Ανδρουλάκης θα παραμείνουν, όπως και στο τέλος του θεατρικού έργου, στη θέση τους.

Δύσκολο πρότζεκτ

Ας δούμε τώρα πώς ακριβώς έχουν τα πράγματα στην πραγματικότητα, όπως αυτή διαμορφώνεται μετά το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. Και αν οι αντιφρονούντες σε ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ θα καταφέρουν, μαζί με τη Νέα Αριστερά, να βρουν τον... Γκοντό που ψάχνουν προκειμένου η πληθυντική Κεντροαριστερά να ξαναγίνει κυβερνώσα παράταξη. Το πρότζεκτ είναι δύσκολο και πιθανότατα δεν θα βγει σε πέρας. Τα πράγματα, ίσως με κάποιες οριακές βελτιώσεις, θα παραμείνουν ως έχουν. Ούτε ο Ανδρουλάκης πρόκειται να ακούσει τα περί αλλαγής ηγεσίας που του λένε ο Νίκος Παπανδρέου, ο Παύλος Γερουλάνος, ο Μανώλης Χριστοδουλάκης, η Νάντια Γιαννακοπούλου, ο Χάρης Καστανίδης, ο Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος και ενδεχομένως ο Χάρης Δούκας, ο οποίος, σύμφωνα με όσα δηλώνει στην «Καθημερινή», εφόσον χρειαστεί θα διεκδικήσει την αρχηγία, παραμένοντας όμως δήμαρχος για να μην κατηγορηθεί ότι εγκαταλείπει την Αθήνα.

Ούτε ο Κασσελάκης βλέπει με καλό μάτι τις διακηρύξεις των Διονύση Τεμπονέρα, Χρήστου Σπίρτζη, Γιώργου Βασιλειάδη, Ολγας Γεροβασίλη, Θανάση Θεοχαρόπουλου, Κώστα Ζαχαριάδη για συναίρεση με το ΠΑΣΟΚ, τη Νέα Αριστερά και τον Κόσμο του Πέτρου Κόκκαλη. Και οι δύο αρχηγοί θα προσπαθήσουν να στείλουν... το τενεκεδάκι παρακάτω και με σύμμαχο τα «μπάνια του λαού» να δώσουν ραντεβού για τον Σεπτέμβριο. Ειδικά ο Κασσελάκης, εκτός από τους kasselistas, θα έχει και σύμμαχο τον Νίκο Παππά και κάποιους νεοπροεδρικούς, όπως η Ρένα Δούρου και ο Πάνος Ρήγας, για να σταματήσει ο Τσίπρας να εκλαμβάνεται ως ο... Γκοντό της Κεντροαριστεράς.

Ο Τσίπρας βεβαίως δεν ενδιαφέρεται, τουλάχιστον προσώρας, να τεθεί εκ νέου αντιμέτωπος του Κυριάκου Μητσοτάκη για την πρωθυπουργία. Αλλωστε οι τρεις ήττες μπορεί να γίνουν τέσσερις ειδικά αν ο πρωθυπουργός προσφύγει σύντομα σε εκλογές, όπως πιστεύει ο Αλέξης. Ο Τσίπρας έφυγε από αρχηγός με τον ΣΥΡΙΖΑ στο 17,8%. Θα ήταν επιεικώς αβδηρίτης εάν επέστρεφε με τον ΣΥΡΙΖΑ στο 14,9%. Ανόητος δεν είναι, αλλά ετοιμάζει με μεθοδικότητα την επιστροφή του. Στη μετά Μητσοτάκη εποχή όμως. Και με τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ στα... πατώματα. Μέχρι τότε ελπίζει να αποδώσει το rebranding, μέσω του Ινστιτούτου του (και με αρχή το διήμερο διεθνές συνέδριο που ξεκινά αύριο), ενισχύοντας, μεταξύ των προοδευτικών ψηφοφόρων, τη φήμη ότι είναι αυτός... ο Γκοντό της Κεντροαριστεράς. Eτσι είναι αν έτσι νομίζετε, σύντροφε Αλέξη, που θα του έλεγε και ένας συνάδελφος του Μπέκετ, ο Λουίτζι Πιραντέλο. Εξάλλου, για να μπορείς να σηκώνεσαι το πρωί πρέπει να έχεις ένα όνειρο. Και στις μέρες μας τα όνειρα στην Κεντροαριστερά, αρχής γενομένης από το «ελληνικό όνειρο» του Stefanos, περισσεύουν. Και επειδή δεν κοστίζουν ούτε και φορολογούνται, ο ένας μετά τον άλλον μάς τα ανακοινώνουν. Και μάλιστα ως εναλλακτική στρατηγική στην υφιστάμενη καθυστέρηση και διάλυση των κομμάτων!

Τους δείχνει την έξοδο

Στην Κουμουνδούρου το τελευταίο που διατυπώθηκε δημόσια ήταν των Κοτσακά - Τεμπονέρα. Ζητούν να συγκροτηθεί ένα συντονιστικό όργανο στο οποίο η εκπροσώπηση των κομμάτων (ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, Νέα Αριστερά) να είναι αναλογική με τη δύναμη που κατέγραψαν στις πρόσφατες εκλογές και στο οποίο να συμμετέχουν και εκπρόσωποι από τα μαζικά κινήματα και τις τριτοβάθμιες οργανώσεις. Ο Κασσελάκης όχι μόνο απέρριψε την πρόταση, αλλά υπέδειξε στους εμπνευστές της να φύγουν αν δεν τους αρέσει ο ΣΥΡΙΖΑ. Στον Κασσελάκη, στους kasselistas, αλλά και σε αρκετούς από τους αντιφρονούντες (Σπίρτζης, Γεροβασίλη, Βασιλειάδης, Θεοχαρόπουλος) η πρόταση μπορεί να μην άρεσε, όμως άρεσε σε κοινωνικά στελέχη τόσο του ΠΑΣΟΚ όσο και του ΣΥΡΙΖΑ.

Στο παρασκήνιο, μάλιστα, οι ζυμώσεις, που δίνουν και παίρνουν, το πιθανότερο είναι να καταλήξουν και σε ένα κείμενο το οποίο θα ζητά την ανασυγκρότηση του προοδευτικού χώρου και θα το υπογράφουν ο Δημήτρης Βερβεσός από τον ΔΣΑ, ο Γιάννης Χατζηθεοδοσίου από το ΕΕΑ, ο Γιώργος Καββαθάς από το ΕΒΕΑ, ο Δημήτρης Μπράτης από την ΑΔΕΔΥ και σειρά άλλων διακεκριμένων παραγόντων από επιστημονικές, κοινωνικές και επαγγελματικές οργανώσεις με πανελλαδική διάρθρωση και απήχηση και στις οποίες θα ζητηθεί να προστεθούν και εκπρόσωποι από τον χώρο της Αυτοδιοίκησης.

Εικάζεται ότι ένας από τους λόγους που ανάγκασαν τον Stefanos Κασσελάκη να βάλει νερό στο κρασί του και να ζητά συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ και μάλιστα, εκτός από τη Βουλή, να επεκταθεί και στις εκλογές στα συνδικάτα, στις ομοσπονδίες και τις τριτοβάθμιες οργανώσεις, ήταν και η «κίνηση των από κάτω» για την οποία τον πληροφόρησαν ο Νίκος Παππάς και η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου. Πάντως, πριν από τις ευρωεκλογές η εντολή της Κουμουνδούρου ήταν η διάσπαση στις κοινωνικές οργανώσεις, τα στελέχη της Κουμουνδούρου να πάρουν δηλαδή διαζύγιο από τα στελέχη της Νέας Αριστεράς αδιαφορώντας για τις -συνδικαλιστικές και πολιτικές- επιπτώσεις που θα έχει στους εργαζομένους και τους επιστήμονες της Κεντροαριστεράς. Τώρα, με την ανώμαλη προσγείωση του ΣΥΡΙΖΑ στο 14,9% τα δεδομένα για την ηγεσία αλλάζουν. Οπως αλλάζουν και εξαιτίας των πιέσεων τόσο των αντιφρονούντων όσο και των συμμάχων του Κασσελάκη.

Σημειώνουμε ότι η χαμηλή πτήση που σημείωσε και το ΠΑΣΟΚ (12,8%) είναι ένας ακόμη πρόσθετος λόγος που κάνει πιο δύσκολα τα πράγματα για τον Κασσελάκη. Τα γλίσχρα ποσοστά των δύο κομμάτων αθροιζόμενα συνεχίζουν να υστερούν έναντι της Ν.Δ., παρότι το κόμμα του Κυριάκου Μητσοτάκη κατέγραψε τη χειρότερη επίδοση σε αριθμό ψήφων που είχε από ιδρύσεώς της η Ν.Δ. Το πρόβλημα για την Κεντροαριστερά είναι ότι η διαφορά ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ είναι μικρή, μόλις 2,1% ή 84.734 ψήφοι. Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να είναι πρώτος, όμως όχι με διαφορά που να εγγυάται τη σίγουρη πρωτοκαθεδρία του στην Κεντροαριστερά. Το ΠΑΣΟΚ ήρθε τρίτο, μπορεί όμως να ελπίζει ότι στις επόμενες εκλογές θα αλλάξει η σειρά κατάταξης εάν το ίδιο εκλέξει νέα ηγεσία ή ο ΣΥΡΙΖΑ οδηγηθεί σε νέα διάσπαση.

Έντονη ρευστότητα

Το θαμπό μέλλον είναι λογικό να ευνοεί σήμερα τη ρευστότητα και να αυξάνει την εσωκομματική νευρικότητα σε Κουμουνδούρου και Χαριλάου Τρικούπη. Εάν ένα από τα δύο κόμματα είχε «καθαρίσει την μπουγάδα» και ήταν δεύτερο με καθαρή διαφορά από το τρίτο και έχοντας μειώσει σημαντικά τη διαφορά από την πρώτη Ν.Δ., ώστε να θεωρηθεί ως δυνάμει κυβερνητική εναλλακτική, τα πράγματα θα ήταν απλά. Το στρατηγικό παιχνίδι θα το είχε κερδίσει ο δεύτερος. Τώρα, με τη διαφορά στο όριο του στατιστικού λάθους, η πιθανότερη εξέλιξη είναι η πόλωση και η σύγκρουση. Ενώ δημοσίως θα ομιλούν για την αναγκαιότητα συνεννόησης, στο παρασκήνιο η απόσταση θα μεγαλώνει. Εξάλλου, Κασσελάκης και Ανδρουλάκης δεν θέλουν να βλέπουν ούτε ζωγραφιστό ο ένας τον άλλον - όχι να καθίσουν και στο ίδιο τραπέζι.

Οι ηγεσίες τόσο του ΣΥΡΙΖΑ όσο και του ΠΑΣΟΚ προκειμένου να καταστείλουν την αμφισβήτησή τους θα επιδιώξουν να οξύνουν την αντιπαράθεση με την κυβέρνηση ώστε η ενδοσκόπηση για τα αίτια της αποτυχίας στις ευρωεκλογές να θεωρηθεί ως εσωστρέφεια. Και φυσικά, επειδή η δεύτερη θέση δίνει «αέρα» εκλογής περισσοτέρων βουλευτών θα αναπτυχθούν επιχειρήματα για την αναγκαιότητα επικράτησης έναντι του άλλου. Τις επόμενες ημέρες και μέχρι τέλος Ιουνίου, οπότε και θα συνέλθουν οι Κεντρικές Επιτροπές του ΣΥΡΙΖΑ, του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Αριστεράς, οι δηλώσεις για την αναδιοργάνωση της Κεντροαριστεράς θα γνωρίσουν άνθηση. Τα μπάνια του λαού θα υγράνουν κάπως τους φλογερούς θούριους και η σύγκρουση θα μετατεθεί για το φθινόπωρο.

Ο Κασσελάκης θα κάνει καταστατικό συνέδριο για να δει αν και πώς μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να γίνει και τυπικά προσωπικό του κόμμα. Ο Ανδρουλάκης θα αναγκαστεί, εκ των πραγμάτων, να τοποθετήσει τη γραμμή άμυνάς του, έναντι των δελφίνων του, έναν χρόνο νωρίτερα, αφού όλοι συμφωνούν ότι ο Νοέμβριος του 2025, που είναι προγραμματισμένο το συνέδριο του κόμματος, είναι πολύ μακριά και μέχρι τότε το ΠΑΣΟΚ θα έχει... σαπίσει αν επιμένει να θεωρεί νίκη το 12,8%. Ο Χαρίτσης θα πρέπει να δει ποιοι άλλοι, προσωπικότητες και συλλογικότητες, εκτός από τα υφιστάμενα μέλη, θα συμμετάσχουν στο ιδρυτικό συνέδριο της Νέας Αριστεράς.

Ποια θα είναι η δομή της, η ηγεσία της, οι προτεραιότητες και ο προσανατολισμός της. Προσώρας, η εκτίμηση της Νέας Αριστεράς για την επόμενη μέρα του προοδευτικού χώρου είναι ότι αυτή «δεν έχει αποκτήσει πολιτικά χαρακτηριστικά, αλλά περιορίζεται στη συζήτηση για τα πρόσωπα και τις εσωκομματικές έριδες». Δεν έχουν αυταπάτες ότι το εγχείρημά τους ηττήθηκε στις ευρωεκλογές, θέλουν να μετέχουν στη συζήτηση για την αλλαγή του πολιτικού χάρτη στη χώρα και θα αναλάβουν «πρωτοβουλίες για κοινωνικά και πολιτικά μέτωπα με ισχυρή τη σφραγίδα της Αριστεράς» και προσδιορίζουν τη συνταγματική αναθεώρηση ως πρώτο σταθμό για τη συνεργασία των προοδευτικών δυνάμεων. Μόνο που η συνεργασία δεν πρόκειται να ευοδωθεί όσο αναζητείται κάποιος σωτήρας, ο οποίος, όπως και ο Γκοντό της εισαγωγής μας, δεν πρόκειται ποτέ να έρθει.

Αναζητούν αφήγημα

Για να υπάρξει αναδιοργάνωση της Κεντροαριστεράς χρειάζεται διαφορετικό εθνικό αφήγημα, άλλο πολιτικό σχέδιο, νέες προτεραιότητες για τη χώρα και οπωσδήποτε κυβερνητική ομάδα με πολιτική εμπειρία και τεχνοκρατική επάρκεια. Μόνο τότε θα εμφανιστεί και ο Γκοντό. Διαφορετικά θα παρελαύνουν κουρελήδες, τυφλοί και κουφοί πολιτικάντηδες που θα διεκδικούν ένα μίζερο μέλλον, όπως μίζερη είναι η ζωή τους, ή διάφοροι στρασάτοι, που νομίζουν ότι οι μεσημεριανές εκπομπές είναι αυτές που διαμορφώνουν τις κοινωνικές συμμαχίες, την πολιτική επικράτηση και την κυβερνητική αλλαγή...