Νίκος Φελέκης

Οι Λατίνοι έλεγαν mors certa, hora incerta, ήγουν ο θάνατος είναι σίγουρος, η ώρα του δεν είναι. Η απλή αυτή αλήθεια ισχύει και για τους Κασσελάκη και Ανδρουλάκη. Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών και η συνακόλουθη αναταραχή σε ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ αναγκάζει, εκ των πραγμάτων, τους δύο αρχηγούς να μάθουν λατινικά. Τα χαμηλά εκλογικά ποσοστά ενισχύουν την αμφισβήτηση των ηγετικών τους ικανοτήτων, ενώ η κατά κοινή ομολογία αδυναμία τους να κερδίσουν τον Κυριάκο Μητσοτάκη θέτει επί τάπητος το θέμα του «θανάτου» τους, της αντικατάστασής τους, δηλαδή, από κάποιον/α που μπορεί να δώσει κυβερνητική προοπτική στα δύο κόμματα.

Το δράμα της Κεντροαριστεράς είναι ότι με τις υφιστάμενες ηγεσίες δεν μπορεί να κερδίσει τη Δεξιά, ενώ το πρόσωπο που θα μπορούσε, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, να την ενώσει είναι ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος όμως δεν σχεδιάζει, τουλάχιστον στο προβλεπτό μέλλον, την επιστροφή του. Το rebranding που επιχειρεί δεν συνδυάζεται και με την επιστροφή σε κάποιο αρχηγικό πόστο. Ο πρώην πρωθυπουργός γνωρίζει ότι για την πλειοψηφία των πολιτών παραμένει ακόμη «τοξικός». Οι δύο συντριπτικές ήττες από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, που τον οδήγησαν και σε παραίτηση από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, είναι ακόμη νωπές. Και σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελε να διακινδυνεύσει μία ακόμη που θα τον έθετε οριστικά εκτός πρωταγωνιστικού ρόλου.

Η ολοκλήρωση του rebranding του Τσίπρα, η ολική του δηλαδή επαναφορά σε πρωταγωνιστικό ρόλο στην πληθυντική Κεντροαριστερά, προβλέπεται για τη μετά Μητσοτάκη εποχή. Αν ο Αλέξης διεκδικούσε να επιστρέψει τώρα θα έκανε εύκολη τη ζωή του Κυριάκου, αφού το επιχείρημα του πρωθυπουργού θα ήταν ένα και μόνο: «Ελληνικέ λαέ, η εναλλακτική σε μένα είναι ο Τσίπρας, αυτό θέλετε;». Και το επιχείρημά του, η αλήθεια είναι, θα είχε σημαντικές πιθανότητες ευδοκίμησης. Εξυπακούεται πως στην περίπτωση αυτή θα είχαμε και πρόωρη προσφυγή στις κάλπες.

Βέβαια, επειδή σ’ αυτό τον κόσμο δεν υπάρχει σιγουριά, υπάρχουν μόνο ευκαιρίες, το ενδεχόμενο επιστροφής του Τσίπρα νωρίτερα δεν θα πρέπει να αποκλειστεί, ειδικά εάν η φθορά του πρωθυπουργού και της κυβέρνησης λάβει μεγάλες διαστάσεις και καταστεί μη αναστρέψιμη.

Βεβαίως, μέχρι να συμβεί αυτό την ευκαιρία μπορεί να την αρπάξει κάποιος άλλος και όχι ο Τσίπρας. Και ο άλλος μπορεί να είναι το πρόσωπο που θα διαδεχθεί τον Νίκο Ανδρουλάκη στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και ενδεχομένως της πληθυντικής Κεντροαριστεράς εάν το φθινόπωρο υπάρξουν (όπως κάποιοι κομματικοί παράγοντες, αλλά και εξωπολιτικοί κύκλοι επιθυμούν) διαδικασίες σύγκλισης των δύο κομμάτων και κερδίσει τον Κασσελάκη στη σχετική ψηφοφορία.

Εξυπακούεται πως τα ανωτέρω είναι υποθέσεις εργασίας και ευσεβείς πόθοι στελεχών και από τα δύο κόμματα που αισθάνονται δυσάρεστα με την απώλεια της προοπτικής εξουσίας, αφού το πιθανότερο είναι ότι και στις επόμενες βουλευτικές εκλογές ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ θα κατέβουν ως αυτοτελή κόμματα και όχι με κοινό ψηφοδέλτιο και κάποιο τρίτο πρόσωπο υποψήφιο για την πρωθυπουργία.

Τρία εμπόδια

Οι εκατέρωθεν προτάσεις για αναδιοργάνωση και κοινή πορεία της Κεντροαριστεράς προσκρούουν σε τρία εμπόδια. Πρώτον, ο Stefanos Κασσελάκης, παρά τα όσα λέγονται, δεν πρόκειται να αφήσει τον ΣΥΡΙΖΑ. Στο ΠΑΣΟΚ, όπως έδειξε και η δημοσκόπηση της GPO, η δημοτικότητά του είναι στα τάρταρα. Μόνον το 2% των ψηφοφόρων της Χαριλάου Τρικούπη θεωρεί ότι μπορεί να ενώσει την Κεντροαριστερά. Ομως ακόμη και στους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ ο Κασσελάκης, στην ερώτηση «ποιος μπορεί να ενώσει την Κεντροαριστερά;», συγκεντρώνει 27,2% έναντι 45,6% του Τσίπρα.

Με αυτά τα ποσοστά αποδοχής ο Stefanos δεν έχει μέλλον. Και η δήλωσή του ότι θα είναι υποψήφιος ακόμη και απέναντι στον Τσίπρα είναι προσχηματική. Γίνεται για να βγει από τη δύσκολη θέση που τον έφερε το κακό αποτέλεσμα (14,9%) των ευρωεκλογών. Δηλώνει πρόθυμος για συνεργασία με τον Ανδρουλάκη και το ΠΑΣΟΚ γνωρίζοντας ότι αυτοί δεν τον θέλουν προκειμένου να τους επιρρίψει την ευθύνη για τη μη συνεργασία και ταυτόχρονα να αναστείλει τις διεργασίες στον ΣΥΡΙΖΑ για συγχώνευση των δύο κομμάτων, στην οποία ο ίδιος δεν θα έχει θέση πρωταγωνιστή.

Εκ παραλλήλου, φροντίζει να «κλαδέψει» όσους διαφωνούν μαζί του. Τεμπονέρας, Θεοχαρόπουλος, Γιώργος Τσίπρας είναι το «πρώτο αίμα», ενώ είναι ψευδής η δήλωση των συνεργατών του ότι οι απολύσεις τους έγιναν για λόγους οικονομίας. Υπάρχουν ακόμη επτά πρώην βουλευτές που έχουν επαγγελματική σχέση με το κόμμα, αλλά αυτοί δεν κινδυνεύουν επειδή συμφωνούν με τον Κασσελάκη, ενώ είναι άγνωστος ο αριθμός των έμμισθων συνεργατών του Stefanos στην Κουμουνδούρου. Και γι’ αυτό ο Ραγκούσης ζήτησε να δοθεί στη δημοσιότητα η λίστα των εμμίσθων και τα ποσά που λαμβάνουν.

Εκλογικός νόμος

Το δεύτερο εμπόδιο σχετίζεται με τον εκλογικό νόμο. Το κλιμακωτό μπόνους των 50 εδρών είναι δύσκολο, έως απίθανο, να το πάρει ένας συνασπισμός κομμάτων. Σύμφωνα με τον νόμο, ως ποσοστό του, για να λάβει το μπόνους, ορίζεται ο μέσος όρος των κομμάτων που μετέχουν στον συνασπισμό και όχι το ακριβές ποσοστό. Για παράδειγμα, εάν ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ κατέβουν μαζί και λάβουν 48% και το δεύτερο κόμμα, η Ν.Δ., πάρει 25% το μπόνους θα το πάρει η Ν.Δ., αφού ο μέσος όρος των ΣΥΡΙΖΑ - ΠΑΣΟΚ είναι 24%.

Αν στον συνασπισμό συμμετέχει και τρίτο κόμμα, ας πούμε η Νέα Αριστερά, τότε ο μέσος όρος, που προκύπτει από τη διαίρεση διά του 3, είναι 16%. Και σε αυτή την περίπτωση το μπόνους θα το πάρει το δεύτερο κόμμα, εφόσον είναι αυτοτελές, ακόμη κι αν έχει πάρει 17%. Βεβαίως, νομικά μπορεί να βρεθεί λύση, αλλά αυτό ουσιαστικά θα σημάνει την κατάργηση των δύο κομμάτων, ενώ θα πρέπει να βρεθεί και λύση για τον ΑΦΜ της νέας νομικής προσωπικότητας χωρίς να φορτώνεται ο ΣΥΡΙΖΑ το χρέος του ΠΑΣΟΚ.

Ωστόσο, όταν η πολιτική στρατηγική χρειάζεται τη συνδρομή της νομικής επιστήμης για να να διεκδικήσει τη διακυβέρνηση τα πράγματα δεν εξελίσσονται καλά για όσους προσφεύγουν σ’ αυτήν. Στο σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής είναι οι καθαρές λύσεις αυτές που έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να κερδίσουν το παιχνίδι της εξουσίας.

Οι εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ

Το τρίτο εμπόδιο σχετίζεται με τις εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ. Εφόσον εκλεγεί νέος αρχηγός θα πρέπει εκτός από τον Νίκο Ανδρουλάκη να κερδίσει και τον Stefanos Κασσελάκη για να ηγηθεί της ενωμένης Κεντροαριστεράς. Με απλά λόγια, εκλογή νέας ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ, με φόντο την αναδιοργάνωση της Κεντροαριστεράς, ουσιαστικά σημαίνει εκλογή δύο γύρων. Πρώτα πρέπει να εκλεγεί στο ΠΑΣΟΚ και μετά για να ισχυροποιηθεί, να αποκτήσει δηλαδή ελπίδες κυβερνητικής προοπτικής, θα πρέπει να κερδίσει και τον Κασσελάκη, εφόσον αυτός παραμένει επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ.

Εάν εκλεγεί νέος αρχηγός στο ΠΑΣΟΚ, δύσκολα θα επιλέξει αυτόν τον δρόμο αναδιοργάνωσης της Κεντροαριστεράς. Το πιθανότερο είναι το κάνει με όρους ανταγωνιστικούς στον Κασσελάκη. Αφενός επειδή η βάση του ΠΑΣΟΚ δεν συμπαθεί και ιδιαίτερα τον Κασσελάκη. Και αφετέρου γιατί μια νέα ηγεσία στη Χαριλάου θα υπονόμευε τη δυναμική της εάν αντί να ανταγωνιστεί τον Μητσοτάκη κατέφευγε σε διαγωνιστική διαδικασία με τον Κασσελάκη, ο οποίος, όπως και ο Ανδρουλάκης, εμετρήθη, εζυγίσθη και ευρέθη ελλιπής σε απήχηση στις ευρωεκλογές.

Κατά συνέπεια, η συγχώνευση σε σάρκα μία των δύο κομμάτων είναι, στο προβλεπτό μέλλον, αδύνατη. Οχι μόνο ο Ανδρουλάκης ή ο διάδοχός του δεν το θέλουν, αλλά ούτε και ο Κασσελάκης. Ειδικά ο Stefanos βάζει και πρόσθετα εμπόδια για την αναδιοργάνωση της Κεντροαριστεράς. Θέλει στη συμμαχία να είναι και η Ζωή Κωνσταντοπούλου, όχι όμως ο Αλέξης Χαρίτσης. Βάζει στο κάδρο τη Ζωή επειδή γνωρίζει πως δεν τη θέλουν ούτε στο ΠΑΣΟΚ ούτε στον ΣΥΡΙΖΑ. Ειδικά ο Τσίπρας, ο Παππάς, ο Πολάκης και οι λοιποί μη Kasselistas ακούνε Ζωή και βγάζουν φλύκταινες. Η Ζωή είναι το εμπόδιο στον Τσίπρα για τον Χαρίτση.

Ο πρώην πρωθυπουργός, όπως έδειξε και με τη διεθνή διάσκεψη, που έκανε το ίδρυμά του, θέλει να ενωθεί η σύνολη Κεντρο-Αριστερά. Και ως παράδειγμα φέρνει τη Γαλλία, όπου το άσβεστο μίσος ανάμεσα σε Ολάντ και Μελανσόν υποχώρησε μπροστά στην ανάγκη να σχηματίσει κυβέρνηση η Μαρίν Λεπέν. Η ενότητα σοσιαλδημοκρατών, πρασίνων και αριστερών, εκτός από απάντηση στην Ακροδεξιά και θεσμικό αντίβαρο στη λειτουργία της Κομισιόν και του Ευρωκοινοβουλίου, αποτελεί και διέξοδο για τις προοδευτικές δυνάμεις της Ευρώπης σε μια περίοδο που η Γηραιά Ηπειρος αντιμετωπίζει υπαρξιακά προβλήματα, λόγω των πολέμων σε Ουκρανία και Γάζα, της ενεργειακής και κλιματικής κρίσης, της ακρίβειας και της αυξανόμενης φτώχειας και της ανεπάρκειας της ηγεσίας της.

Ο Γιώργος Παπανδρέου

Της ίδιας αντίληψης, και μάλιστα από χρόνου μακρού, πριν και από τον Τσίπρα, είναι και ο Γιώργος Παπανδρέου, κάτι που φάνηκε και από την ομιλία του στην εκδήλωση του Ινστιτούτου Τσίπρα, αλλά και πρόκειται να την εμπλουτίσει και με νέα επιχειρήματα στο Συνέδριο της Σύμης, οι εργασίες του οποίου ξεκινούν την ερχόμενη Κυριακή.

Και επειδή αναφερθήκαμε σε Παπανδρέου και Τσίπρα, να πούμε ότι οι δύο πρώην πρωθυπουργοί αυτές τις μέρες θα έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν τις εξελίξεις στα κόμματά τους καθώς βρίσκονται και οι δύο στο Στρασβούργο για το Συμβούλιο της Ευρώπης. Μάλιστα, το πιθανότερο είναι να μην παραβρεθούν στη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής των κομμάτων τους. Ο μεν Τσίπρας το ερχόμενο Σαββατοκύριακο θα βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη, για να δώσει διάλεξη στο πανεπιστήμιο του μεγαλοεπιχειρηματία Κοτς. Ο δε Παπανδρέου στη Σάμο και στη συνέχεια στην Εφεσο, παρέα με σημαντικούς διανοητές, πολιτικούς και πανεπιστημιακούς από την Ελλάδα, την Ευρώπη και όλο τον κόσμο.

Μέχρι να φύγουν οι δύο πρώην πρωθυπουργοί, ελπίζεται ότι θα έχει επιστρέψει από τις ΗΠΑ ο Κασσελάκης, έχοντας στη βαλίτσα του και τα απαραίτητα ντοκουμέντα για την τεκμηρίωση του «πόθεν έσχες» του. Σημειώνουμε ότι οι αντιφρονούντες στον ΣΥΡΙΖΑ δεν αισθάνονται ιδιαίτερα καλά με την τακτική του Stefanos να «εξαφανίζεται» μετά από σημαντικά γεγονότα. «Την επομένη των ευρωεκλογών πήγε στις Σπέτσες, τώρα στην Αμερική, συνεδρίασε η Κοινοβουλευτική Ομάδα μίλησε μόνο αυτός κι έφυγε, Πολιτική Γραμματεία για να δουν την ατζέντα της Κ.Ε. δεν έκανε και δεν θα κάνει», λένε. Και προσθέτουν: «Είναι ικανός να μην κάνει ούτε και Κεντρική Επιτροπή και να μεταθέσει τη συνεδρίασή της μετά τα μπάνια του λαού».

Ενδεχομένως, θέλει να δει πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στην Κεντρική Επιτροπή στο ΠΑΣΟΚ και ειδικότερα για τον χρόνο και τις διαδικασίες εκλογής νέας ηγεσίας. Και πάντως «καλό θα ήταν», μας λέει συνεργάτης του, «να μη δώσουμε και εμείς την εικόνα της εσωστρέφειας, αφού στο τέλος του μήνα συνεδριάζουν οι Κεντρικές Επιτροπές του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Αριστεράς, για να εκτιμήσουν γιατί έχασαν στις ευρωεκλογές. Ισως δεν πρέπει να μπούμε κι εμείς στο κάδρο των χαμένων. Ας συνεδριάσουμε αργότερα, σε κάποια άλλη ημερομηνία».

Κοινή τύχη

Βέβαια, τυχόν μετάθεση της Κ.Ε. θα ρίξει κι άλλο νερό στον μύλο της αμφισβήτησης του Κασσελάκη, ενώ θα δώσει και περαιτέρω τροφή στις συζητήσεις περί κοινής τύχης του με τον Ανδρουλάκη. Και οι δύο άνδρες -σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, αλλά και δημόσιες δηλώσεις στελεχών της Κουμουνδούρου και της Χαριλάου Τρικούπη- πρέπει να αντικατασταθούν επειδή δεν μπορούν να κερδίσουν τον Μητσοτάκη. Το ερώτημα είναι ποιος μπορεί να καλύψει το έλλειμμα κυβερνητικής προοπτικής;

Η απάντηση, όπως δίνεται μέσω της δημοσκόπησης της GPO, περιπλέκει τα πράγματα. Ο Τσίπρας, εκεί που ήταν «τοξικός», «τελειωμένος» και «στα αζήτητα», με το συνέδριο του Ιδρύματός του επανασυστήνεται στους ψηφοφόρους της Κεντροαριστεράς (και μάλιστα με θεαματικό τρόπο, αν λάβουμε υπ’ όψιν τα σημαντικά πρόσωπα που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκλησή του), αλλά έχει ακόμη δρόμο για να επιστρέψει σε ρόλο πρωταγωνιστή. Ο Χάρης Δούκας, ο Παύλος Γερουλάνος και ο Μανώλης Χριστοδουλάκης, που θα μπορούσαν, σύμφωνα με την GPO, να αντικαταστήσουν τον Ανδρουλάκη και να χτίσουν γέφυρες ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ, στον ΣΥΡΙΖΑ, στη Νέα Αριστερά και τον Κόσμο του Πέτρου Κόκκαλη, προσώρας δεν δείχνουν ότι μπορούν να ενώσουν και να δώσουν κυβερνητική προοπτική στην Κεντροαριστερά.

Ως εκ τούτου, «γάμος» ανάμεσα στην Αριστερά και τη Σοσιαλδημοκρατία, παρότι πολλοί τον επιθυμούν, δεν θα υπάρξει. Ενδεχομένως, ούτε και εκλογικός αρραβώνας. Το μόνο ευτυχές γεγονός του καλοκαιριού θα είναι ο θρησκευτικός γάμος του Stefanos με τον Τάιλερ Μακμπέθ στα Χανιά της Κρήτης, με τον Πολάκη να μην είναι όμως παράνυμφος...