Αι ειδοί του Μαρτίου

«Μέχρι πρότινος ο Τσίπρας ήταν ένας τυχερός άνθρωπος. Πέτρα έπιανε, χρυσάφι γινόταν. Μέχρι και τα κοκόρια του γεννούσαν», αποφαίνεται παλιός κοινοβουλευτικός ο οποίος, αν και προέρχεται από άλλον πολιτικό χώρο, αντιμετωπίζει με θετική διάθεση τον πρωθυπουργό και αρχηγό του ΣΥΡΙΖΑ. «Δυστυχώς γι’ αυτόν», συμπληρώνει, «η τύχη φαίνεται πως τον εγκαταλείπει. Τώρα βρίσκεται καθημερινά αντιμέτωπος με προβλήματα τα οποία δεν υπολόγιζε. Σύντομα, δε, θα εμφανιστούν κι άλλα που θα τον αναγκάσουν να πάρει δραματικές αποφάσεις», προβλέπει. 


Και η αλήθεια είναι αυτή. Μέχρι και τον Ιανουάριο ο πρωθυπουργός και οι στενοί του συνεργάτες έδιναν την εντύπωση ότι ελέγχουν -και σε σημαντικό βαθμό ποδηγετούν- τις εξελίξεις, όμως τις τελευταίες 5-6 εβδομάδες τα πράγματα δεν πάνε κατ’ ευχήν για το Μαξίμου. Τη διαπίστωση αυτή, μεταξύ άλλων, την κάνουν και βουλευτές της συμπολίτευσης αλλά και κάποιοι εκ των υπουργών, οι οποίοι «διατηρούν μια ορισμένη σχετική αυτονομία από το κυβερνητικό πολιτικό κέντρο», όπως λένε στην κομματική αργκό τις όχι ιδιαίτερα καλές σχέσεις ορισμένων μελών του Υπουργικού Συμβουλίου με τον πρωθυπουργό και το περιβάλλον του.  Τα παραδείγματα των «ανεπιθύμητων συμβάντων» για τον πρωθυπουργό τις τελευταίες 40 ημέρες είναι αρκετά. 

Οι πέντε πληγές

Πρώτον, στο Μακεδονικό, ενώ περίμενε ότι δεν θα είχε αντιδράσεις και θα προκαλούσε ρήγμα στην αντιπολίτευση, εμφανίστηκαν από το πουθενά κάποιοι απίθανοι τύποι που μαζί με τους παπάδες κατάφεραν να διοργανώσουν δύο ογκώδη συλλαλητήρια, στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα, με αποτέλεσμα να αλλάξει άρδην το κλίμα. Μάλιστα το πρόβλημα, σε αντίθεση με όσες ελπίδες καλλιέργησαν ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, είναι πλέον εξαιρετικά δύσκολο να επιλυθεί τους προσεχείς μήνες με τρόπο επωφελή για τα εθνικά συμφέροντα.  

Η υπόθεση Novartis

 Δεύτερον, η υπόθεση της Novartis, αντί να αποτελέσει, όπως πίστευαν ο πρωθυπουργός και οι συνεργάτες του, έναν εύκολο και περιφανή θρίαμβο για την κυβέρνηση, που μάλιστα θα δημιουργούσε και προβλήματα συνοχής στους βασικούς αντιπάλους του ΣΥΡΙΖΑ, τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ, δεν εξελίσσεται, προσώρας τουλάχιστον, όπως θα επιθυμούσε η συμπολίτευση. Οι πολιτικοδικαστικοί χειρισμοί που έγιναν και φυσικά το περιεχόμενο της δικογραφίας, ο αριθμός και τα πρόσωπα των κατηγορουμένων και οι αμφιλεγόμενες καταθέσεις των προστατευόμενων μαρτύρων μάλλον ενίσχυσαν τις αιτιάσεις των δέκα κατηγορουμένων περί σκευωρίας παρά την κυβερνητική θέση για καραμπινάτη υπόθεση διαφθοράς και διαπλοκής.

Το γεγονός ότι αναγκάστηκε ο πρωθυπουργός να μιλά για πολιτικές και όχι ποινικές ευθύνες όταν η πρότασή του ήταν για συγκρότηση προανακριτικής επιτροπής καταδεικνύει ότι και στο εσωτερικό της κυβέρνησης υπάρχουν αμφιβολίες και ενστάσεις για τη μετατροπή της χώρας σε απέραντο δικαστήριο. Επιπροσθέτως, στην ψηφοφορία για την πρόταση της Ν.Δ. να συγκροτηθεί προανακριτική επιτροπή για τους υπουργούς Κουρουμπλή, Πολάκη και Ξανθό υπήρξαν διαρροές (έως και επτά βουλευτών) από το κυβερνητικό στρατόπεδο, οι οποίες έχουν ανησυχήσει το Μαξίμου.

Τα περί λάθους κάλπης στερούνται σοβαρότητας όταν όλοι γνωρίζουν ότι πριν από λίγες ημέρες οι βουλευτές δεν έκαναν κανένα λάθος παρότι ψήφιζαν σε δέκα και όχι σε τρεις κάλπες. Το μήνυμα είναι ότι δεν θα πρέπει οι βουλευτές να θεωρούνται δεδομένοι αφενός σε μελλοντικές ψηφοφορίες που θα αφορούν καυτά θέματα, όπως οι αποκρατικοποιήσεις δημοσίων εταιρειών ύδρευσης, φωτισμού και πετρελαίου και αφετέρου σε πολιτικές και μέτρα που πιθανότατα θα ζητηθούν από τους δανειστές προκειμένου να λήξει η αυστηρή μνημονιακή επιτροπεία τον Αύγουστο. 

Ο ανασχηματισμός

 Τρίτον, ενώ στον προγραμματισμό του πρωθυπουργού ήταν ο ανασχηματισμός της κυβέρνησης να πάει για μετά το Πάσχα και να συνδυαστεί με το Μακεδονικό και την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, ο Τσίπρας αναγκάστηκε, λόγω του επιδόματος ενοικίου που (σκανδαλωδώς άμα και ανοήτως) εισέπραττε το υπουργικό ζεύγος Αντωνοπούλου - Παπαδημητρίου να προχωρήσει σε περιορισμένες αλλαγές στο κυβερνητικό σχήμα. «Η Ράνια και ο Τζίμης δεν του έκαψαν απλώς τον ανασχηματισμό αλλά, κι αυτό είναι το χειρότερο, έδωσαν τροφή στην αντιπολίτευση και, πρωτίστως, στα καφενεία να εξευτελίζουν την κυβέρνηση της Αριστεράς αμφισβητώντας το ηθικό της πλεονέκτημα», μας λέει βουλευτής επαρχίας του ΣΥΡΙΖΑ. Και συμπληρώνει «γι’ αυτό και ο Αλέξης, επειδή έχει καταλάβει τη ζημιά που έχει γίνει, αναφέρει και θα αναφέρει με την κάθε ευκαιρία ότι οι δύο υπουργοί επέδειξαν ευαισθησία και παραιτήθηκαν για 23.000 ευρώ που εισέπραξαν σε αντίθεση με τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ που δεν αναλαμβάνουν έστω την πολιτική ευθύνη για τη ζημία των 23 δισ. που είχε το Δημόσιο από το πάρτυ με τα φάρμακα». 

Η φυλάκιση των στρατιωτικών

Τέταρτο. Το ανεπιθύμητο συμβάν στον Εβρο με τους δύο στρατιωτικούς. Η σχηματισθείσα εντύπωση περί εφησυχασμού και καθυστερημένης αντίδρασης και, κυρίως, η αβεβαιότητα σχετικά με το μέλλον των δύο «ομήρων» (;) ενστόλων αναμφισβήτητα πλήττει το κύρος της κυβέρνησης, ενώ η συμπεριφορά του υπουργού Αμυνας Πάνου Καμμένου δημιουργεί δικαιολογημένα προβληματισμό όσον αγορά την κυβερνητική συνοχή. Η απουσία του αρχηγού των ΑΝ.ΕΛ. από συσκέψεις, που αφορούσαν θέματα άμυνας και ασφάλειας της χώρας και στις οποίες εκ της (κυβερνητικής) ιδιότητάς του έπρεπε να συμμετέχει, έχουν δημιουργήσει πληθώρα ερωτημάτων για την εφεξής ομαλή συγκατοίκηση των δύο κομμάτων (ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝ.ΕΛ.) στη διακυβέρνηση της χώρας.

Ηδη στο παρασκήνιο διατυπώνονται εκτιμήσεις περί επικείμενου διαζυγίου αφού ο Καμμένος, εκτός από το Μακεδονικό, φαίνεται να διαφωνεί και για την -κατ’ αυτόν χλιαρή- αντίδραση της Αθήνας απέναντι στην κλιμακούμενη επιθετικότητα της Αγκυρας. Μάλιστα κάποιοι υποστηρίζουν πως ο «τυχοδιώκτης της Δεξιάς» Καμμένος δεν θα ξαναβρεί καλύτερη ευκαιρία αφενός για να διαχωριστεί από τους αριστερούς του ΣΥΡΙΖΑ (οι οποίοι ούτως ή άλλως στην πλειοψηφία τους τον θεωρούν κακό σπυρί και «μίασμα» για την Πρώτη Φορά Αριστερά) και αφετέρου για να εμφανιστεί ως γνήσιος υπερπατριώτης, κάτι που θα του επιτρέψει -ειδικά αν οδηγήσει και σε πτώση την κυβέρνηση Τσίπρα, όπως κάποιοι τον συμβουλεύουν- να προσποριστεί τα εκλογικά οφέλη που θα ξαναβάλουν τους ΑΝ.ΕΛ. στη Βουλή και ενδεχομένως να αποτελέσουν το στήριγμα που χρειάζεται ο Μητσοτάκης για να σχηματίσει κυβέρνηση εάν δεν έχει αυτοδυναμία και το Κίνημα Αλλαγής αρνείται να συμπράξει με τη Ν.Δ. για να σχηματιστεί κυβέρνηση και να αποφευχθεί η ταλαιπωρία της απλής αναλογικής. Δυστυχώς για τον Τσίπρα εκεί που φαινόταν να παρέχει προστασία στον Καμμένο για τα εξοπλιστικά και τα βλήματα στη Σαουδική Αραβία εμφανίζεται τώρα ως όμηρος του υπουργού Αμυνας.

Οπως, κατά ορισμένους, είναι όμηρος και του υπουργού Εξωτερικών, αφού η πολιτική κίνηση «Πράττω», επικεφαλής της οποίας είναι ο Νίκος Κοτζιάς, διαθέτει τρεις βουλευτές χωρίς τους οποίους, πριν από την προσχώρηση της Μεγαλοοικονόμου στον ΣΥΡΙΖΑ, δεν υφίσταται κυβερνητική πλειοψηφία. Καμμένος στα στρατιωτικά, Κοτζιάς στα διπλωματικά και Τσακαλώτος, που ηγείται της αριστερόστροφης ομάδας των «53+», στα οικονομικά αναμφίβολα συγκροτούν μια απειλητική τρίαινα. Κατά έναν περίεργο τρόπο ο πρωθυπουργός, εισερχόμενος στο τελευταίο έτος της θητείας της κυβερνήσής του θα πρέπει να τους λαμβάνει σοβαρά υπόψη αν δεν θέλει να βρεθεί προ δυσάρεστων εκπλήξεων.

Βεβαίως, ο Ευκλείδης είναι κομματικός και ποτέ δεν θα προέβαινε σε ενέργειες που θα αμφισβητούσαν την κυβερνητική πλειοψηφία, ενώ κατά ορισμένους αποτελεί, κατόπιν συμφωνίας με τον πρωθυπουργό, και την εξ αριστερών ασπίδα του Τσίπρα. Αν, όμως, η έξοδος από την αυστηρή μνημονιακή επιτροπεία δεν είναι καθαρή, όπως ελπίζουν στον ΣΥΡΙΖΑ, και χρειαστεί να παρθούν και νέα επαχθή και απεχθή μέτρα, ίσως οι «53+» ή κάποιοι εξ αυτών να αποδειχθούν... αόμματοι όσον αφορά τη γραμμή του κόμματος. Σε κάθε περίπτωση, το επόμενο διάστημα και μέχρι τον Μάιο θα γνωρίζουμε αν και πόσο καθαρή θα είναι η έξοδος και αν η κυβέρνηση θα έχει καταφέρει να πείσει τους εταίρους δανειστές, περιλαμβανομένου και του ΔΝΤ, να πάνε τη μείωση των συντάξεων για το 2020 και να υπάρξουν τον Ιούνιο ανακοινώσεις για το τι μέλλει γενέσθαι σχετικά με τη διευθέτηση του χρέους. 

Ο Αμερικανός πρεσβευτής

n Πέμπτο. Ενα επεισόδιο που αφήνει στυφή γεύση στους οπαδούς του ΣΥΡΙΖΑ είναι η υπερδραστηριότητα που επιδεικνύει ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Αθήνα. Η ενόχληση βουλευτών και στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ είναι μεγάλη, ειδικά μετά την επίσκεψη στο Πεντάγωνο και την κατ’ ιδίαν πολύωρη συζήτηση που ο Τζέφρι Πάιατ είχε με τη στρατιωτική ηγεσία της χώρας, χωρίς την παρουσία των πολιτικών τους προϊσταμένων. «Ξαναγυρίσαμε στην εποχή του Πιουριφόι», μας λέει χαρακτηριστικά βουλευτής του ΚΚΕ ο οποίος δηλώνει έκπληκτος και ο ίδιος από την ευκολία με την οποία η κυβέρνηση του Τσίπρα έχει παραδοθεί στην αγκαλιά των Αμερικανών, των μέχρι και χθες «φονιάδων των λαών», για τη συντριπτική πλειοψηφία των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ. Την άποψη του βουλευτή του ΚΚΕ ασπάζεται και σημαντικό στέλεχος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, που αναφέρει: «Ακόμη κι εμείς, που είμαστε φίλοι με τις ΗΠΑ, τέτοια συμπεριφορά πρέσβη, να αλωνίζει καθημερινά σε όλα τα υπουργεία και να αντικαθιστά τους υπουργούς, δεν είχαμε επιτρέψει ούτε είχαμε παράσχει τέτοιες και τόσες διευκολύνσεις. Εδωσαν την Αλεξανδρούπολη για τα ελικόπτερα, τη Λάρισα για τα drones, τον Αραξο για τα πυρηνικά, τη Θεσσαλονίκη για κέντρο επιχειρήσεων στην περιοχή, ενώ η Σούδα είναι κανονικά αμερικανικό έδαφος. Και μετά σου λένε ότι είναι αριστεροί και αντιιμπεριαλιστές». Βεβαίως, ο τυφώνας Πάιατ που, μετά την Ουκρανία, ενέσκηψε και στα καθ’ ημάς -δηλώνοντας καθημερινά την ανησυχία του για τυχόν θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο- έχει αν όχι τη συγκατάθεση οπωσδήποτε την «ενεργητική ανοχή» της κυβέρνησης, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τον Οκτώβριο στην Ουάσινγκτον συμφωνήθηκε, και ανακοινώθηκε, πως τις επενδύσεις και τις διμερείς σχέσεις τις χειρίζονται ο Αμερικανός πρέσβης Πάιατ και ο υπουργός Νίκος Παππάς. Πάντως, είναι υπερβολική η εκτίμηση ορισμένων πολιτικών κύκλων της αντιπολίτευσης πως «οι ΗΠΑ επειδή ο Τσίπρας τούς κάνει όλα τα χατίρια τον στηρίζουν με νύχια και με δόντια και δεν αποκλείεται προκειμένου να διατηρηθεί στην κυβέρνηση να δημιουργήσουν ακόμη και σοβαρά εσωτερικά προβλήματα στη Ν.Δ.». 

Η δημοσκοπική ψαλίδα

Τα ανωτέρω πιθανολογείται ότι θα εμποδίσουν να συνεχιστεί το έστω μικρό, αλλά σταθερό δημοσκοπικό κλείσιμο της ψαλίδας με τη Ν.Δ. που επιτύγχανε τους τελευταίους μήνες ο ΣΥΡΙΖΑ. Η διαφορά στην περιοχή του 10%, όπως καταγράφεται και στη δημοσκόπηση της Rass, εκτιμάται ότι θα ήταν αρκετά μεγαλύτερη αν η Ν.Δ., υπό την ηγεσία του Κυριάκου Μητσοτάκη παρουσίαζε καλύτερη εικόνα πειθούς και αποτελεσματικότητας. Πάντως αν το Κίνημα Αλλαγής καταφέρει να συγκεντρώσει, όπως δείχνει και η Rass, διψήφιο ποσοστό, το έργο του πρωθυπουργού θα δυσκολέψει αρκετά, όχι μόνο για τη θέση που θα καταλάβει ο ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές, αλλά και για να εξαντλήσει η κυβέρνησή του την τετραετία όπως επιθυμούν στο Μαξίμου.  Υπάρχει, πάντως, κάποιος που μπορεί να βοηθήσει τον Τσίπρα να ξαναγίνει Γκαστόνε της πολιτικής και να αλλάξει άρδην το πολιτικό σκηνικό, και αυτός δεν είναι άλλος από τον Σταύρο Θεοδωράκη. Οσο και αν ακούγεται περίεργο, ο επικεφαλής του Ποταμιού δεν αποκλείεται να έρθει τις επόμενες ημέρες ακόμη και σε ρήξη με τη Φώφη Γεννηματά και να μη συμμετάσχει στο ιδρυτικό συνέδριο του Κινήματος Αλλαγής. 

Ποτάμι αντί ΑΝ.ΕΛ.;

Μπορεί το Ποτάμι να αντικαταστήσει τους ΑΝ.ΕΛ. στην κυβέρνηση; Συνεργάτες του πρωθυπουργού δεν το αποκλείουν ιδίως αν έρθουν προς ψήφιση στη Βουλή θέματα όπως το Μακεδονικό ή θεσμικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, περιλαμβανομένων και των ιδιωτικοποιήσεων, με τα οποία ο Σταύρος και οι βουλευτές του Ποταμιού συμφωνούν, ενώ είναι αντίθετοι οι ΑΝ.ΕΛ. Σε μια τέτοια εξέλιξη ο Θεοδωράκης μπορεί να ελπίζει, λένε οι γνωρίζοντες τα παρασκήνια, ότι θα τον ακολουθήσουν σίγουρα οι βουλευτές Δανέλλης, Λυκούδης και Μαυρωτάς. Ο Γιώργος Αμυράς θα κατευθυνθεί προς τη Ν.Δ., ενώ άγνωστο είναι τι θα πράξει ο Γρηγόρης Ψαριανός. Οι τέσσερις βουλευτές του Ποταμιού μαζί με τέσσερις ή και πέντε βουλευτές των ΑΝ.ΕΛ. που δεν θα ακολουθήσουν τον Καμμένο μπορούν να συγκροτήσουν μια νέα κυβερνητική πλειοψηφία 153-154 βουλευτών, χωρίς να αποκλείεται σε αυτούς να προστεθεί και κάποιος ανεξάρτητος, όπως ο Χάρης Θεοχάρης. Εξυπακούεται ότι αυτή η νέα κυβερνητική πλειοψηφία θα κάνει ανοίγματα και στο χώρο του Κινήματος Αλλαγής προκειμένου, «στις εκλογές να σχηματιστεί ένα μέτωπο προοδευτικών δυνάμεων ενάντια στη δεξιά παλινόρθωση».