Η διαμάχη είναι πια προσωπική

Το ερώτημα που μπήκε από τραυματισμένο ψηφοφόρο του ΠΑΣΟΚ, γνωστό και χιλιοειπωμένο: γιατί μόνο το δικό του κόμμα πλήρωσε το μνημόνιο, την ώρα που η πολιτική του δικαιώθηκε και την ακολούθησαν τόσο η ΝΔ όσο και ο Σύριζα. Η απάντηση έχει ιστορική μόνο σημασία. Ανεξάρτητα από τις αιτίες, στη σύγκρουση μνημόνιο- αντιμνημόνιο, μένουμε δηλαδή στην ευρωζώνη ή όχι, οι δύο πόλοι ήταν ο Σύριζα και η ΝΔ. Το ΠΑΣΟΚ είχε βγει εκτός μάχης χάρη και στα δικά του λάθη στη διαχείριση της κρίσης.
Αυτά όμως ίσχυαν το 2015. Σήμερα οι όροι έχουν αλλάξει. Το ΠΑΣΟΚ αν και βαριά τραυματισμένο άντεξε και το ζητούμενο πλέον είναι αν θα μπορέσει να αποτελέσει τον βασικό κορμό της αντιπολίτευσης στη ΝΔ ή αν αυτόν τον ρόλο θα τον παίξει ο Σύριζα.

Θα περίμενε κανείς ότι σε αυτό το δίλημμα το πάνω χέρι θα το είχε το ΠΑΣΟΚ. Όχι μόνο επειδή έχει δικαιωθεί η πολιτική του, σε αντίθεση με τις «αυταπάτες» του Τσίπρα, αλλά και επειδή ιστορικά είναι ο φορέας που είχε εκφράσει το σύνολο του προοδευτικού χώρου. Αντιθέτως η αριστερά σε όλες τις εκδοχές της ποτέ δεν είχε καταφέρει να ξεπεράσει τις ιδεολογικές της αγκυλώσεις. Κατά κάποιο τρόπο το στοίχημα μπορούσε να το χάσει μόνο από δικά του λάθη. Κι αν οι δημοσκοπήσεις λένε την αλήθεια, αυτό ακριβώς μοιάζει να συμβαίνει.

Ο παραπονεμένος ψηφοφόρος του ΠΑΣΟΚ έδωσε μια ενδιαφέρουσα εξήγηση για την κακοδαιμονία του χώρου. Στο χώρο της κεντροαριστεράς, είπε, δεν υπάρχει η ίδια αίσθηση της πίστης στην παράταξη που υπάρχει στη δεξιά. Έτσι πολύ εύκολα διασπάστηκε και ως ένα βαθμό παραμένει διασπασμένος. Δεν είμαι βέβαιος ότι μπορεί κανείς να μιλήσει για ένα τέτοιο διαχρονικό χαρακτηριστικό. Παραμένει γεγονός ωστόσο ότι οι προσωπικές συγκρούσεις ταλαιπώρησαν την παράταξη κι ακόμα και σήμερα πολλά ιστορικά στελέχη είτε έχουν αποχωρήσει, είτε είναι αδρανοποιημένα είτε έχουν μπει ουσιαστικά στο περιθώριο. Ακόμα και οι πρώην αρχηγοί του κόμματος, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο βρέθηκαν κάποια στιγμή εκτός κόμματος. Ο Γιώργος Παπανδρέου διέγραψε τον Σημίτη, η Φώφη Γεννηματά άφησε εκτός Βουλής τον Βαγγέλη Βενιζέλο ενώ ο Γιώργος Παπανδρέου προτίμησε να φτιάξει δικό του κόμμα παρά να είναι υποψήφιος με πρόεδρο τον Βενιζέλο.

Όσο για τον Ανδρουλάκη, η κατηγορία που του απευθύνουν είναι ότι προωθεί τους δικούς του απομακρύνοντας κάθε έναν που θα μπορούσε να τον απειλήσει. Έτσι είναι. Από την άλλη πλευρά ωστόσο αν θεωρήσουμε ότι το ΠΑΣΟΚ πληγώθηκε από τα εσωκομματικά του, τότε τι θα πρέπει να πούμε για τον Σύριζα; Όχι μόνο διασπάστηκε αλλά και σήμερα ένα μέρος των στελεχών του μοιάζει μετά βίας να ανέχεται τα καμώματα του Κασσελάκη.

Ο ψηφοφόρος του ΠΑΣΟΚ ωστόσο επέμεινε στο ερμηνευτικό του σχήμα επικαλούμενος το παράδειγμα του Κέντρου, τη δεκαετία του 50, το οποίο πολυδιασπασμένο, δεν μπορούσε να αποτελέσει εναλλακτική λύση στις κυβερνήσεις της δεξιάς. Ομολογώ οτι βρήκα την αναλογία ενδιαφέρουσα, κυρίως για το πώς ξεπεράστηκε το πρόβλημα. Τότε υπήρξε η συγκυρία και το πρόσωπο. Ο Γεώργιος Παπανδρέου ο οποίος ενοποίησε τα σκόρπια κομμάτια και τις προσωπικότητες της κεντρώας παράταξης. Και η συγκυρία, η αποχώρηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή μετά τη συγκρουση με το παλάτι και η ηθική καταδίκη της δεξιάς για το παρακράτος που δολοφόνησε τον Γρηγόρη Λαμπράκη. Σήμερα δεν υπάρχει καμία από τις δύο προϋποθέσεις.

Η Νέα Δημοκρατία ασφαλώς έχει υποστεί φθορά από τις παρακολουθήσεις αλλά και τις μεγάλες καταστροφές, κυρίως στα Τέμπη. Παραμένει ωστόσο το κόμμα που μπορεί να διασφαλίσει την πολιτική σταθερότητα και ακόμα περισσότερο ίσως, την διατήρηση της δημοσιονομικής ισορροπίας. Για ένα μεγάλο μέρος των πολιτών και τα δύο αποτελούν αδιαπραγμάτευτες προτεραιότητες. Όσο για το πρόσωπο, ούτε ο Κασσελάκης αλλά ούτε και ο Ανδρουλάκης έχουν δείξει ότι διαθέτουν τα κατάλληλα προσόντα είτε για να ενοποιήσουν τον προοδευτικό χώρο είτε για να ηγηθούν μιας μελλοντικής κυβέρνησης. Οι επιδόσεις τους στο ερώτημα για την καταλληλότητα στην πρωθυπουργία λέει πολλά.
Τι θα ακολουθήσει κανείς δεν γνωρίζει.

Ένα στέλεχος του Σύριζα, κοντά στον Αλέξη Τσίπρα, μου έλεγε πριν από καιρό ότι μόνο μια ήττα σοκ και των δύο κομμάτων, θα μπορούσε να δρομολογήσει εξελίξεις στο χώρο. Μπορεί να εξέφραζε και τον μύχιο πόθο του. Θα ήταν ο τρόπος να επιστρέψει ο Τσίπρας, ενδεχομένως και άλλοι ενδιαφερόμενοι, στο προσκήνιο. Αυτό έτσι κι αλλιώς δεν φαίνεται πια πιθανό. Εκείνο που φαίνεται πως μπορεί να κριθεί, είναι ποιο από τα δύο κόμματα της αντιπολίτευσης θα κερδίσει τον πρώτο γύρο. Κι εδώ ο αγώνας είναι πια προσωπικός. Πολιτικά ο Κασσελάκης έχει ουσιαστικά στρέψει τον Σύριζα προς το κέντρο την ίδια στιγμή που η αντιπολίτευση την οποία ασκεί ο Ανδρουλάκης θυμίζει όλο και πιο πολύ Σύριζα .

Οι διαφορές μεταξύ των δύο κομμάτων είναι πλέον δυσδιάκριτες. Το ποιο από τα δύο λοιπόν θα μπορέσει να προσελκύσει ψηφόφορους πέρα από τη στενή κομματική του βάση, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις προσωπικότητες των ηγετών τους. Ο κερδισμένος θα έχει σίγουρα μια δεύτερη ευκαιρία. Ο ηττημένος πάλι θα βρεθεί σε μεγάλη πίεση να παραδώσει την σκυτάλη. Κρίνοντας από τα πρόσωπα πάντως κανένα από τα δύο δεν πρόκειται να το κάνει οικειοθελώς.