Παντελής Καψής

Ήταν μια διδακτική εμπειρία και την συνιστώ. Καταλαβαίνεις γιατί η αντιπολίτευση παραμένει εκτός τόπου και χρόνου. Καλεσμένος ένας φοροτεχνικός και το αντικείμενο ήταν η φορολογική επίθεση της κυβέρνησης στους μικρομεσαίους. Η εξέλιξη της συζήτησης ωστόσο δεν πήγε τόσο καλά.

Κατ αρχάς ήταν το παράδειγμα που επέλεξε ο φοροτεχνικός μας για να πείσει πόσο κακή είναι η πρόσφατη ρύθμιση σύμφωνα με την οποία το ελάχιστο εισόδημα των ελεύθερων επαγγελματιών και των ατομικών επιχειρήσεων πρέπει να ισούται με τον κατώτατο μισθό.

Να πάρουμε την περίπτωση ενός πολίτη, είπε, ο οποίος εκμισθώνει μια άδεια ταξί προς 500 ευρώ το μήνα. Κόβει κανονικά τιμολόγιο και ως τώρα πλήρωνε φόρο για εισόδημα 6000 τον χρόνο. Με το νέο νόμο όμως, ανάλογα και με τα χρόνια που διατηρεί την ατομική του επιχείρηση, το τεκμαρτό εισόδημα θα είναι υπερδιπλάσιο και θα πληρώνει τόσες χιλιάδες παραπάνω φόρο.

Δεν συγκράτησα τα νούμερα, η προφανής ερώτηση που μου ήρθε ωστόσο ήταν γιατί ένας ο οποίος απλώς εκμεταλλεύεται μια άδεια ταξί, δεν θα εναντιωθεί στην εκτίμηση της εφορίας; Δεν έχει τρόπο να κάνει φοροδιαφυγή κι ακόμα και αν του γίνει έλεγχος, δεν έχει τίποτα να φοβηθεί.

Οι δημοσιογράφοι του σταθμού πάντως δεν είχαν τέτοιες απορίες, περιορίστηκαν σε επιφωνήματα πόνου και οργής για την κυβερνητική αθλιότητα. Γιατί, να το πούμε κι αυτό, φοροτεχνικός και δημοσιογράφοι, με αφορμή τις δημοσκοπήσεις οι οποίες δείχνουν κυριαρχία της ΝΔ, κάκιζαν τους ελεύθερους επαγγελματίες που δεν θέλουν να καταλάβουν το συμφέρον τους.

Εντάξει αδικώ λίγο τους δημοσιογράφους. Ρώτησαν τον φοροτεχνικό γιατί ακόμα και αυτή η κυβέρνηση των συμφερόντων και των μονοπωλίων, μπορεί να θέλει να πάρει μέτρα που θα έχουν πολιτικό κόστος. Η απάντηση θεωρήθηκε αυτονόητη: σύμφωνα με την απόφαση της πλειοψηφίας του σωματείου μας, το σχέδιο είναι να αφανίσει τους μικρομεσαίους προς όφελος των μεγάλων, εξήγησε ο φοροτεχνικός. Νέα επιφωνήματα, νέα οργή, κι εκεί θυμήθηκε ένας εκ των δημοσιογράφων ότι από το ταμείο ανθεκτικότητας μόλις 7 πολύ μικρές επιχειρήσεις χρηματοδοτήθηκαν. Όπερ έδειξε δείξαι.

Βέβαια πάλι το παράδειγμα δεν βοηθούσε. Ένας λογικός άνθρωπος θα αναρωτιόταν γιατί να χρηματοδοτηθεί από το ταμείο ανθεκτικότητας ένας πολίτης ο οποίος απλώς εκμισθώνει μια άδεια ταξί; Τι ακριβώς επένδυση θα μπορούσε να κάνει; Ακόμα και αν το δούμε ως αποταμίευση, είναι κακή επιλογή. Το κατάλαβαν πολλοί στη θέση του, τον καιρό της κρίσης, όταν οι άδειες που είχαν αγοράσει πανάκριβα, έχασαν το μεγαλύτερο μέρος της αξίας τους.

Το πρόβλημα φυσικά είναι γενικότερο. Ένας βασικός λόγος που οι μικρές επιχειρήσεις δεν χρηματοδοτούνται είναι ακριβώς επειδή έχουν μικρή παραγωγικότητα και είναι συνήθως σε κλάδους που δεν αφήνουν σοβαρά περιθώρια ανάπτυξης. Πόσο πιο παραγωγικός μπορεί να γίνει κάποιος που εκμισθώνει μια άδεια ταξί; Για να μη πούμε για τις χιλιάδες επιχειρήσεις εστίασης. Αποτελούν ασφαλώς πολύτιμο μέρος του τουριστικού προϊόντος, δύσκολα όμως μπορεί να τις θεωρήσουμε φορείς νέας τεχνολογίας. Ήταν σωστή η χρηματοδότησης τους ώστε να αντέξουν στον καιρό της πανδημίας, οι επενδύσεις που χρειαζόμαστε όμως είναι αλλού.

Προφανώς υπάρχουν και εξαιρέσεις. Όλοι γνωρίζουμε για τους κολοσσούς που ξεκίνησαν από το γκαράζ του ιδρυτή τους. Το μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων ωστόσο είναι μια από τις μεγάλες αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας. Είναι ένας από τους λόγους που έχουμε γίνει μια από τις φτωχότερες χώρες στην Ευρώπη. Και είναι ο λόγος που οι ελληνικές επιχειρήσεις υστερούν σε κεφάλαια, στην οργάνωση της παραγωγής ώστε να έχουν οικονομίες κλίματος, στην έρευνα αλλά και στην αξιοποίηση της τεχνολογίας. Φυσικά είναι φαύλος κύκλος. Χαμηλή παραγωγικότητα, χαμηλοί μισθοί, αδυναμία προσέλκυσης ταλέντων. Για να μη πούμε ότι ένας μεγάλος αριθμός τους επιβιώνει μόνο χάρη στη μαύρη οικονομία. Έχουν δοθεί κίνητρα για συγχωνεύσεις, κάτι τέτοιο όμως φαίνεται πως έρχεται σε αντίθεση με την κουλτούρα του ελληνικού επιχειρείν.

Αυτός ο παρηγορητικό λόγος λοιπόν προς τους μικρομεσαίους, μπορεί να ακούγεται ωραία στα αυτιά των ψηφοφόρων, δεν έχει ωστόσο πάντα οικονομική λογική. Και δεν είναι ο μόνος. Κυβέρνηση και αντιπολίτευση, για να δούμε ένα άλλο παράδειγμα, θέλουν να βάλουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο περιορισμό στα κέρδη. Η σχετική κυβερνητική ρύθμιση μάλιστα προβλέπει ότι οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να αυξήσουν το ποσοστό του κέρδους τους σε σχέση με τις προηγούμενες χρήσεις, έτσι ώστε να αποφύγουμε τον πληθωρισμό της απληστίας. Βραχυπρόθεσμα και σε καιρό που υπάρχει δυσκολία στην προμήθεια κάποιων αγαθών, η ρύθμιση έχει λογική. Σε βάθος χρόνου όμως διαιωνίζει και πριμοδοτεί την ακρίβεια. Γιατί βέβαια καμιά επιχείρηση δεν θα έχει κίνητρο να μειώσει το κόστος παραγωγής. Αν το κάνει θα πρέπει να μειώσει και τα κέρδη της. Αντιθέτως θα μπορεί να αυξήσει τα κέρδη μόνο αυξάνοντας το κόστος.

Κάτι ανάλογο θα συμβεί αν μπει ανώτατο ποσοστό κέρδους στα διυλιστήρια όπως ζητά ο Σύριζα. Βραχυπρόθεσμα έχει λογική, είχαμε τα περίφημα ουρανοκατέβατα κέρδη τα οποία επέτρεψε να φορολογηθούν και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η κυβέρνηση δεν έχει εξηγήσει γιατί δεν τα φορολόγησε και το 2023, όπως μπορούσε. Σε βάθος χρόνου ωστόσο το πιθανότερο είναι ότι θα αποτελέσει κίνητρο για να στραφούν οι επενδύσεις και η παραγωγή στο εξωτερικό.

Για να ξαναγυρίσουμε στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις όμως, όταν λέμε να αλλάξουμε το παραγωγικό μοντέλο τότε αναγκαστικά εννοούμε και να μειωθεί ο αριθμός αυτών των επιχειρήσεων. Ορισμένες θα επιβιώσουν επιλέγοντας την υψηλή εξειδίκευση και την ποιότητα. Συνολικά ωστόσο η μείωση τους είναι αναπόφευκτη, όπως έχουμε ήδη δει για παράδειγμα στον κλάδο των τροφίμων. Και θα είναι προς το συμφέρον της οικονομίας. Το πώς θα γίνει όμως η μετάβαση στο νέο μοντέλο παραγωγής είναι μεγάλο, πολιτικό κυρίως, πρόβλημα. Θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα για τους χαμένους γιατί η μετάβαση δεν θα είναι αναίμακτη. Μια καλή αρχή πάντως είναι να είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας και να πάψουμε να αναζητούμε μαγικές λύσεις.