Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις στο απόσπασμα

Όσοι έχουμε την παραμικρή σχέση με τον κλάδο αισθανόμαστε σαν να κάνουμε κάτι κακό. Ότι πρόκειται για κάποιου είδους αντικοινωνική συμπεριφορά. Παραδόξως, επισπεύδουσα σε αυτή την ιστορία δείχνει να είναι η υπουργός τουρισμού. Παραδόξως, επειδή υποτίθεται πως το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί είναι το κοινωνικό, η άνοδος στα νοίκια, όχι η γκρίνια των ξενοδόχων. Εκτός κι αν εκεί βρίσκεται το ζουμί. Ας είναι.

Δεν υπάρχει πάντως αμφιβολία ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλη αύξηση στις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Τι ακριβώς σημαίνει, αν οφείλεται μόνο σε καινούργια δωμάτια, δεν είναι σαφές, καθώς στις σχετικές πλατφόρμες μπαίνουν πια όλοι, είτε νοικιάζουν το σπίτι τους, είτε έχουν “rooms to let”, είτε πρόκειται για ξενώνες. Πράγμα απολύτως φυσικό μια και αυτό το οποίο ουσιαστικά προσφέρουν οι πλατφόρμες είναι καλύτερη διακίνηση της πληροφορίας κι όλοι θέλουν να τις αξιοποιήσουν.

Η αύξηση πάντως αυτής της αγοράς σημαίνει κατ αρχήν ότι ικανοποιεί κάποιες υπαρκτές ανάγκες. Με αυτή την έννοια πρόκειται για μια θετική εξέλιξη η οποία συμβάλλει στη διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος, ιδίως για μεσαία εισοδήματα. Δεν αφορά τις φτηνές, μαζικές διακοπές των all inclusive, οι οποίες για πολλούς έχουν οδηγήσει στην υποβάθμιση του τουριστικού ποροϊόντος.

Το μείζον ζήτημα βέβαια το οποίο έχει προκύψει, ιδίως στα αστικά κέντρα, είναι η αύξηση των τιμών στα ακίνητα και στα ενοίκια. Αυτό από μόνο του δεν μπορεί να θεωρηθεί αρνητικό. Η οικονομική ανάπτυξη φέρνει αύξηση των τιμών κι αν το Κουκάκι σήμερα είναι μια ζωντανή γειτονιά, γεμάτη μικρά καφέ και εστιατόρια, αυτό οφείλεται και στις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Για να το πούμε διαφορετικά, και το Ελληνικό θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών των ακινήτων, αυτό ωστόσο δεν θεωρήθηκε επαρκής λόγος για να μη γίνει η επένδυση.

Μέχρι στιγμής πάντως δεν είναι σαφές αν οι βραχυχρόνιες μισθώσεις είναι ο μοναδικός ένοχος και σε ποιο βαθμό. Όταν σε μια περιοχή συρρέουν εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες για την Ακρόπολη και το Μουσείο της, όταν γίνονται συνεχώς καινούργια ξενοδοχεία, με την ενθάρρυνση του κράτους, όταν οι δρόμοι γεμίζουν από τουριστικά μαγαζιά, η αύξηση στις τιμές των ακινήτων είναι αναπόφευκτη. Σε ποιο βαθμό οφείλεται στις βραχυχρόνιες μισθώσεις;

Με αφορμή το ζήτημα που έχει δημιουργηθεί, πολλοί επικαλέστηκαν έρευνα που έγινε στο Irvine της Καλιφόρνιας. Εκεί υπήρξε καθολική απαγόρευση των βραχυχρόνιων μισθώσεων με αποτέλεσμα οι τιμές στα ακίνητα, δύο χρόνια μετά, να πέσουν κατά 3%! Με δεδομένο ότι πρόκειται για περιοχή στην οποία τα ακίνητα είναι πανάκριβα, πάνω από 200% ακριβότερα από το εθνικό μέσο όρο, η μείωση είναι μάλλον οριακή. Στη Νέα Υόρκη πάλι όπου μπήκαν αυστηροί περιορισμοί, εκτιμήσεις για τα νοίκια δεν υπάρχουν, οι τιμές στα ξενοδοχεία ωστόσο αυξήθηκαν κατά 10%.

Είναι προφανές πάντως ότι οι επιπτώσεις στις τιμές σχετίζονται με τον αριθμό των διαμερισμάτων που μπαίνουν στις πλατφόρμες. Έτσι για την Αθήνα, τον Σεπτέμβριο του 2023, ήταν εγγεγραμμένα 10.884 ακίνητα. Ο αριθμός αυτός θα πρέπει να συγκριθεί με τα 132.000 κλειστά ακίνητα του κέντρου σε σύνολο περίπου 400.000 ακινήτων. Τι επιπτώσεις στα νοίκια θα είχε λοιπόν μια μείωση των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων, είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί. Αν τα μέτρα αποθαρρύνουν κυρίως τους μικροϊδιοκτήτες, οι οποίοι θα προτιμήσουν να αποσύρουν τα ακίνητα τους από το να μπουν στην περιπέτεια της ενοικίασης, τότε το όφελος θα είναι μικρό.

Έτσι κι αλλιώς όμως θα πρέπει να συνυπολογιστεί η μείωση των φορολογικών εσόδων αλλά και γενικότερα της οικονομικής δραστηριότητας από τους περιορισμούς που θα μπουν. Είναι γι αυτό το λόγο, σύμφωνα και με μελέτη του Harvard Business Review, που πολλοί υποστηρίζουν πως η βέλτιστη λύση θα ήταν η αξιοποίηση των πρόσθετων εσόδων από τις βραχυπρόθεσμες μισθώσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργούνται και τον σχεδιασμό μιας συνολικής πολιτικής για την κατοικία.

Και τα ξενοδοχεία; Τι γίνεται με αυτά; Είναι προφανές ότι έχουν κάθε λόγο να φωνάζουν, ιδίως όταν απευθύνονται σε ευήκοα ώτα, επειδή αντιμετωπίζουν έναν απρόσμενο ανταγωνισμό. Επικαλούνται μάλιστα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης για τον ελληνικό τουρισμό, σύμφωνα με τα οποία οι κλίνες στις πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης ξεπέρασαν τις κλίνες των ξενοδοχείων. Τα στοιχεία είναι προβληματικά καθώς, όπως είδαμε, στη βραχυχρόνια μίσθωση περιλαμβάνονται και μονάδες οι οποίες λειτουργούσαν από πριν. Κι έτσι να είναι ωστόσο, ποιο ακριβώς είναι ο πρόβλημα; Για να το πούμε διαφορετικά, ο ανταγωνισμός είναι επιθυμητός, λειτουργεί προς όφελος των πολιτών και της οικονομίας. Κι όταν χρησιμοποιούνται αυτά τα στοιχεία για να μπει πλαφόν στις βραχυχρόνιες μισθώσεις, είναι σαν να αποδεχόμαστε ότι δεν θέλουμε τον ανταγωνισμό.

Είναι ο αθέμιτος ανταγωνισμός αυτός ο οποίος δημιουργεί στρεβλώσεις. Πώς μπορείς να συγκρίνεις όμως τη λειτουργία ενός ξενοδοχείου, το οποίο δημιουργήθηκε με γενναία κριτική επιδότηση και το λειτουργεί μια διεθνής εταιρεία, με τον μισθωτό που έριξε τις οικονομίες του για να ανακαινίσει το σπίτι στο χωριό ή για να πάρει ένα εξοχικό, και το νοικιάζει όταν δεν το χρησιμοποιεί; Ποια είναι η σωστή “ποινή” προς τον ιδιώτη; Αυτό θέλει σίγουρα μελέτη και διάλογο. Οι αφορισμοί αλλού αποβλέπουν.