Ένα ψεύτικο δίλημμα: Ανδρέας ή Σημίτης;
Παντελής Καψής

Παντελής Καψής

Ένα ψεύτικο δίλημμα: Ανδρέας ή Σημίτης;

Ανδρέας Παπανδρέου ή Κώστας Σημίτης;

Ποιος ήταν καλύτερος πρωθυπουργός και αρχηγός του ΠΑΣΟΚ; Αφορμή για το ερώτημα στάθηκε μια ανάρτηση του Στάθη Καλύβα στην οποία καταλήγει ότι η χώρα σήμερα έχει ανάγκη από ένα πολιτικό μήνυμα «που χωρίς να θυσιάζει τη λογική να μπορεί να απευθυνθεί πειστικά και στο συναίσθημα». Όπως εξηγεί, ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας αισθάνεται αδικημένο και περιφρονημένο και σε αυτούς τους πολίτες η ορθολογική ανάλυση δεν βρίσκει ανταπόκριση. Είναι αυτοί κυρίως οι πολίτες οι οποίοι απαξίωσαν τόσο τον Σημίτη προσωπικά όσο και το έργο του. Το έκαναν όχι επειδή το γνώριζαν και διαφωνούσαν αλλά επειδή ο ίδιος ο Σημίτης εξέφραζε μια σειρά από «ανθρωπολογικά» χαρακτηριστικά που τους απωθούσαν: την σοβαρότητα, την αστική ηθική, την αγάπη προς τα γράμματα και τις τέχνες. Για να αντιμετωπιστεί αυτό ακριβώς το φαινόμενο χρειάζεται το πολιτικό μήνυμα να απευθύνεται και στο συναίσθημα.

Ανδρέας Παπανδρέου η Κώστας Σημίτης λοιπόν; Με μια έννοια θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι αντιπροσωπεύουν τα δύο άκρα. Ο Ανδρέας, δεν χρειάζεται καν το επίθετο, ο κατεξοχήν ηγέτης της αντιπολίτευσης που μπορούσε να συνεγείρει τα πλήθη. Και ο Κώστας Σημίτης ο λογικός πάντα μετρημένος και συστηματικός ο οποίος σε ορισμένους προκαλούσε τον περιφρονητικό χαρακτηρισμό ο «λογιστής».

Ενώ όμως σαν χαρακτήρες αλλά και στο δημόσιο λόγο τους ήταν πράγματι ριζικά διαφορετικοί, στην πολιτική που εφάρμοσαν είχαν πολλές ομοιότητες. Για την ακρίβεια θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι ο Σημίτης συνέχισε την πολιτική του Ανδρέα στις πολύ διαφορετικές συνθήκες και τις απαιτήσεις της δεκαετίας του 90.

Κατ αρχάς και οι δύο αναγκάστηκαν να κάνουν κάποιους μεγάλους συμβιβασμούς. Για τον Ανδρέα η μεγάλη υποχώρηση έγινε το 1987 όταν ανέτρεψε την σταθεροποιητική πολιτική που είχε ξεκινήσει το 1985 και ανάγκασε τον Σημίτη να παραιτηθεί. Το έκανε επειδή έβλεπε την δημοτικότητα της κυβέρνησης να υποχωρεί. Ενδεχομένως να έπαιξε ρόλο και η ασθένεια του, οι προσωπικές αντοχές του είχαν μειωθεί και λίγους μήνες αργότερα οδηγήθηκε στο χειρουργείο. Αν είχε επιμείνει στην πολιτική Σημίτη θα είχε χάσει τις εκλογές -τις οποίες έχασε έτσι κι αλλιώς- η οικονομία ωστόσο θα ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση.

Ανάλογα μεγάλο συμβιβασμό έκανε και ο Κώστας Σημίτης όταν πήρε πίσω την ασφαλιστική μεταρρύθμιση. Προφανώς και αυτός θα έχανε τις επόμενες εκλογές -τις οποίες έχασε έτσι κι αλλιώς- και πάλι όμως η οικονομία θα ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση την επόμενη δεκαετία. Κατά πάσα πιθανότητα δεν θα είχαμε αποφύγει την κρίση, ίσως όμως τα μέτρα που θα έπρεπε να πάρουμε να ήταν λιγότερο βαριά. Για τον Σημίτη μια πρόσθετη δικαιολογία ήταν ότι η μεταρρύθμιση δύσκολα θα περνούσε με τον δεδομένο συσχετισμό δυνάμεων μέσα στο ΠΑΣΟΚ.

Τόσο ο Σημίτης όσο και ο Ανδρέας ωστόσο είχαν απόλυτη συνείδηση ότι η οικονομική πολιτική πρέπει να κινείται μέσα στα όρια των αντοχών της οικονομίας. Ο Ανδρέας επιχείρησε επανειλημμένα να προσγειώσει τις προσδοκίες μέσα στην πρώτη οκταετία.

Παρότι συγκρούστηκε με τις συντεχνίες, τα «ρετιρέ» όπως έλεγε, το έκανε χωρίς την απαιτούμενη συνέχεια και γι αυτό χωρίς τελικώς επιτυχία. Έτσι το 1993 μπήκε ως στόχος η σύγκλιση με την Ευρώπη που δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η επιλογή ενός εξωτερικού παράγοντα ως εθνικού στόχου, για να επιβληθεί η απαραίτητη πειθαρχία στα δημοσιονομικά. Τότε είπε και το περίφημο ή θα φάμε το χρέος ή το χρέος θα φάει τη χώρα. Αυτή την πολιτική η οποία οδήγησε στην ένταξη στο ευρώ, ακολούθησε στη συνέχεια ο Κώστας Σημίτης. Στον δρόμο προστέθηκε ένας δεύτερος εξωτερικός παράγοντας ως εθνικός στόχος, οι Ολυμπιακοί του 2004, που επέβαλε έναν επιπλέον καταναγκασμό για την υλοποίηση των μεγάλων έργων. Αυτό, η ύπαρξη ενός κοινά αποδεκτού εθνικού στόχου ο οποίος θα κινητοποιεί την κοινωνία, ίσως είναι και ένα μάθημα για το πώς μια πολιτική μπορεί να εξασφαλίζει ευρύτερες συναινέσεις.

Και στην εξωτερική πολιτική όμως οι συνέχειες είναι πολύ μεγαλύτερες από τις ασυνέχειες. Έτσι το 1987, μετά την μεγάλη κρίση με την Τουρκία ο Ανδρέας Παπανδρέου τάχθηκε κι αυτός υπέρ της Χάγης. Υπέρ της έναρξης διαπραγματεύσεων δηλαδή με την Τουρκία για τα μεγάλα ζητήματα που μας χωρίζουν. Στις σχέσεις με τις ΗΠΑ υιοθέτησε την πολιτική για «ήρεμα νερά» ενώ με τον συμβιβασμό της ενδιάμεσης συμφωνίας εκτόνωσε την ένταση στις σχέσεις με τα Σκόπια επιτρέποντας τους να χρησιμοποιούν τον όρο Μακεδονία με τον προσδιορισμό «πρώην».

Όμως η μεγαλύτερη ίσως συνέχεια ήταν το ίδιο το εκλογικό σώμα. Μπορεί ο Ανδρέας και ο Σημίτης να ήταν αγαπητοί ή όχι σε διαφορετικούς κύκλους. Σε τελευταία ανάλυση ωστόσο ήταν οι ίδιοι πάνω κάτω ψηφοφόροι που έδωσαν τη νίκη στο ΠΑΣΟΚ τόσο το 1993 και όσο και το 1996. Στο κείμενο του ο Καλύβας χρησιμοποιεί τη θεωρία του δυισμού στην κοινωνία προκειμένου να εξηγήσει γιατί ο Σημίτης συγκέντρωσε τόσα θετικά αλλά και τόσα απαξιωτικά σχόλια. Τελικά όμως ίσως αυτός ο δυισμός να βρίσκεται μέσα στον καθένα μας. Κι όπως έλεγε ο Λίνκολν το ζητούμενο είναι να μπορούμε να μας αγγίζουν οι καλύτεροι άγγελοι της φύσης μας.
Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Ειδήσεις Δημοφιλή Σχολιασμένα
δειτε ολες τις ειδησεις

Best of Network

Δείτε Επίσης

Συνεχίζοντας σε αυτό τον ιστότοπο αποδέχεστε την χρήση των cookies στη συσκευή σας όπως περιγράφεται στην πολιτική cookies

Μάθετε περισσότερα εδώ

Αποδοχή