Παναγιώτης Βλάχος

Η Ελλάδα βρίσκεται στο μάτι της κλιματικής κρίσης, αλλά η Κεντρική και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση επενδύουν περισσότερο στην τύχη παρά στην πρόληψη. Τη δεκαετία που προσπαθούσαμε να σηκώσουμε κεφάλι από τα μνημόνια, οι μηχανισμοί της πολιτικής προστασίας απαρχαιώθηκαν, η περιβαλλοντική νομοθεσία χαλάρωσε, η πράσινη ανάπτυξη θεωρήθηκε πολυτέλεια και οι υδρογονάνθρακες και οι εξορύξεις διέξοδος από το υπερχρεωμένο μέλλον. Τώρα, είναι λες και μας εκδικούνται όλες οι εποχές, και μάλιστα την ώρα που ο κορωνοϊός θερίζει, οι αμυντικοί εξοπλισμοί χρεώνουν τις επόμενες γενιές και η μαύρη τρύπα στην οικονομία μεγαλώνει.

Το κράτος ήταν απόν προτού ξεσπάσει ο «Ιανός». Παρόλο που ήταν γνωστά η ένταση και ο τόπος του κινδύνου, ούτε σχέδιο πρόληψης υπήρχε, ούτε μηχανισμοί για να το υλοποιήσουν. Τα σχέδια διαχείρισης πλημμύρας που ισχύουν από το 2010 και τα αντιπλημμυρικά έργα αγνοούνται. Ο περίφημος νόμος της κυβέρνησης για την Πολιτική Προστασία παραμένει ακόμη στα χαρτιά, έναν και πλέον χρόνο από την ψήφισή του. Μελέτες με αντιπλημμυρικά έργα έμειναν στα συρτάρια, εκατομμύρια ευρώ κοινοτικών περιφερειακών προγραμμάτων επιδότησαν αμφίβολης αποτελεσματικότητας έργα, χωρίς διαφάνεια και χωρίς λογοδοσία. Τώρα ψάχνουν όλοι να βρουν γιατί και από ποιους δεν έγιναν. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο μίτος της ευθύνης δεν οδηγεί πουθενά.

Βραχυπρόθεσμα κανείς δε μπορεί να αρνηθεί την οριζόντια οικονομική στήριξη των 5.000 και 8.000 ευρώ για κατοικίες, κτίρια, επιχειρήσεις, αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Αλλά χρειάζεται να εξατομικευτεί κάθε ζημιά ώστε να μοιραστούν τα χρήματα με δικαιοσύνη, να παγώσουν οι φορολογικές υποχρεώσεις, να δοθούν νωρίτερα οι αγροτικές επιδοτήσεις και να χορηγηθούν φτηνά δάνεια με κρατικές εγγυήσεις. Είναι καιρός όμως να κοιτάξουμε πιο μακριά. Δεν αρκεί η θωράκιση των υποδομών μας, αλλά να υπάρχουν νέες υποδομές, νέες πρακτικές στη σχέση μας με τη φύση, τις πόλεις, τα χωριά μας, αλλά και στον τρόπο που εργαζόμαστε, παράγουμε, καταναλώνουμε, ρυπαίνουμε. Ετσι θα αναθερμανθεί η οικονομία, θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, το κράτος θα ανακτήσει τον εποπτικό του ρόλο, η κοινωνία θα παρακολουθεί πού πηγαίνει κάθε ευρώ και δεν θα αναζητάμε τον υπεύθυνο σε κάθε καταστροφή.

Χρειάζεται όμως και ένα κράτος που λειτουργεί, που είναι παρόν από την πρώτη στιγμή και ενεργοποιεί τους μηχανισμούς σε συνεργασία με την κοινωνία. Οχι μόνο μέσω της πτήσης ελικοπτέρων και των επικοινωνιακών εμφανίσεων του πρωθυπουργού. Είναι μεγάλος ο πειρασμός να συγκρίνει κανείς τη διαχείριση των κρίσεων επί Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ σε Θεσσαλία, Εύβοια, Μάτι και Μάνδρα με το τι συνέβαινε επί των ημερών του ΠΑΣΟΚ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι σεισμοί της Καλαμάτας και της Αθήνας, το 1986 και το 1999 αντίστοιχα, που συνέβησαν -και αυτοί- Σεπτέμβρη. Η κρατική μηχανή δεν άφησε περιθώρια ολιγωρίας, χωρίς να υπάρχουν ΜΚΟ ή άλλοι συμπληρωματικοί φορείς. Πάρθηκαν όλα τα αναγκαία οικονομικά, διοικητικά και υλικά μέτρα στήριξης των πληγέντων, οργανώθηκαν καταυλισμοί, επιδοτήθηκε η συγκατοίκηση, στηρίχθηκαν οι επιχειρήσεις, δημιουργήθηκε τηλεφωνική γραμμή στήριξης. Τα προγράμματα αποκατάστασης περιείχαν νέα χωροταξικά σχέδια, νέες κρατικές υπηρεσίες με νέα τεχνογνωσία, μητρώα κτιρίων και εγχειρίδια αντιμετώπισης της κρίσης. Ολα αυτά φαίνεται να απουσιάζουν από το σημερινό, νωχελικό, επιτελικό κράτος του κ. Μητσοτάκη, που κατά τα λοιπά στελεχώνει το Μαξίμου με 440 μετακλητούς και αποδεικνύεται αρκετά επιδέξιο στο να φορτώνει τις ευθύνες διαρκώς στους άλλους. Ο «Ιανός», εξάλλου, ήταν γνωστός θεός των Ρωμαίων που απεικονιζόταν με δύο πρόσωπα.