Ο θάνατος του Ζακ Κωστοπουλου και τα αντανακλαστικά του υπουργείου Υγείας

Με εκτενή ανακοίνωσή του ο υπουργός Υγείας, κ. Ανδρέας Ξανθός, τέσσερις ημέρες, έρχεται και υπόσχεται την εκπόνηση ενός Σχεδίου Δράσης: πρόκειται για το Σχέδιο Δράσης για την αντιμετώπιση των συνεπειών που προκαλεί η χρήση ψυχοτρόπων ουσιών στο κέντρο της Αθήνας και σε άλλες περιοχές της πρωτεύουσας. Σημειωτέον, είναι το δεύτερο Σχέδιο Δράσης που εξαγγέλλεται μεσα στον τρέχοντα μήνα, είχε ανακοινωθεί η εκπόνηση Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την αντιμετώπιση των βλαπτικών συνεπειών που επιφέρει η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ – η οποία συνοδεύεται βεβαίως και από τη σύσταση σχετικής Επιτροπής και τις τοποθετήσεις πολλών και διαφόρων σε αυτήν...

Ο υπουργός Υγείας καλεί λοιπόν τους εμπλεκόμενους φορείς (υπουργεία Εσωτερικών, Προστασίας του Πολίτη και Δικαιοσύνης, Δήμος Αθηναίων, Περιφέρεια Αττικής, πολιτικά κόμματα, ΚΕΘΕΑ, ΟΚΑΝΑ, 18ΑΝΩ-ΨΝΑ και ΜΚΟ) να καταθέσουν τις προτάσεις τους για αυτό το Σχέδιο Δράσης. Δηλαδή ο υπουργός Υγείας απευθύνεται σε άλλα δύο υπουργεία, σε δύο φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σε τρεις εποπτευόμενους από αυτόν φορείς, στα πολιτικά κόμματα και σε ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στο πεδίο αυτό, τους χρήζει συναρμόδιους – και συνυπεύθυνους- και αναζητεί μαζί τους σχέδια και προτάσεις με άγνωστο χρονικό ορίζοντα για ένα φλέγον καίριο ζήτημα για το οποίο και ο ίδιος στην επόμενη παράγραφο της πρόσκλησης παραθέτει συγκλονιστικά στοιχεία.

Πρόκειται για διαπιστώσεις τουλάχιστον δραματικές σχετικά με τη χρήση ουσιών στην πρωτεύουσα και δη στο κέντρο της:«Στην Αθήνα, όπως και στα υπόλοιπα μεγάλα αστικά κέντρα, παρατηρείται υψηλότερο ποσοστό χρήσης ψυχοτρόπων ουσιών σε σύγκριση με τις επαρχιακές πόλεις. Οι αγορές παράνομων ναρκωτικών (πιάτσες) λειτουργούν σε περιοχές περιφερειακά ή και εντός του κέντρου. Σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ), για το έτος 2016, η εκτίμηση του συνολικού αριθμού των λεγόμενων χρηστών υψηλού κινδύνου στη χώρα ήταν περίπου 17.000 εκ των οποίων σχεδόν οι μισοί εντοπίζονται στην ευρύτερη περιοχή του λεκανοπεδίου. Πρόκειται για ενεργούς χρήστες ψυχοτρόπων ουσιών, έναν ιδιαίτερα περιθωριοποιημένο πληθυσμό, συχνά χωρίς στέγη και με περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας».

Η παράθεσή τους προβληματίζει πολύ και γεννά απορίες: Είχε εικόνα αυτής της κατάστασης η ηγεσία του υπουργείου Υγείας ή την απέκτησε με αφορμή το τραγικό συμβάν στην Ομόνοια που έφερε στο προσκήνιο τους χρήστες ουσιών; Αν ναι, ποιες δράσεις και πρωτοβουλίες είχε αναλάβει για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα; Αν όχι, γιατί δεν το έπραξε; Η πρόταση συνεργασίας και διαλόγου που απευθύνει μπορεί να αποσυνδεθεί από τη δεδομένη συγκυρία και το δεδομένο τραγικό συμβάν με πρωταγωνιστή μεταξύ άλλων και έναν χρήστη; Πόσο ουσιαστικό είναι το «παρών» που δηλώνουν η κυβέρνηση και η πολιτεία με αυτήν την πρόσκληση και πόσο μακριά από προεκλογικές σκοπιμότητες;

Υπεραμύνεται πάντως ο υπουργός Υγείας των παρεμβάσεων που έχουν γίνει στο πεδίο της χρήσης ουσιών από τους αρμόδιους εποπτευόμενους φορείς του υπουργείου Υγείας – η αναγνώριση της αξίας του έργου τους και των παρεμβάσεων τους μάλλον ξενίζει μετα τις συστηματικές συνολικές ακυρώσεις του έργου των προηγούμενων ομολόγων του, υπευθύνων κα και ιδίως των μνημονιακών...

Αναγνωρίζει μάλιστα σε μία σπάνια στιγμή μεγαλοσύνης ότι στο συγκεκριμένο πεδίο όπου βρίσκονται εγκλωβισμένοι χιλιάδες άνθρωποι και οι οικογένειές τους, τα πράγματα δεν έχουν φτάσει σε αδιέξοδο, όπως τονίζει με την πρώτη ευκαιρία ότι συνέβαινε με το σύστημα δημόσιας υγείας. Απεναντίας βλέπει «διαθεσιμότητα υπηρεσιών» και για να δικαιολογήσει την παρέμβασή του με την περίφημη πρόσκληση προς όλους, επικαλείται τις «κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια και διαμορφώνουν ένα τοπίο που απαιτεί διεύρυνση και εντατικοποίηση των προσπαθειών καθώς και βελτίωση του συντονισμού των δράσεων».

Η κατακλείδα της επιστολής - πρόσκλησης είναι στην καλύτερη περίπτωση ένα σκαρίφημα για το απώτατο μέλλον, το πιο πιθανό είναι να αποτελεί ένα ακόμη ευχολόγιο. Η δυσανεξία που έχουν οι ιθύνοντες της Αριστοτέλους με τους αριθμούς, τους στόχους, τα χρονοδιαγράμματα δεν κρύβεται πια, σε αντίθεση με την τάση προς τις γενικολογίες, τις αοριστίες, τον εντυπωσιασμό.

Διαβεβαιώνει λοιπόν το υπουργείο Υγείας πως έχει προχωρήσει σε «Σχεδιασμό και εξασφάλιση χρηματοδότησης, μέσω ευρωπαϊκών κονδυλίων, για τη δημιουργία νέων δομών μείωσης της βλάβης (κέντρα ημέρας, ξενώνες βραχείας φιλοξενίας αστέγων, κινητές μονάδες προσέγγισης και υγειονομικής φροντίδας) που θα ξεκινήσουν τη λειτουργία τους σταδιακά μέσα στο επόμενο εξάμηνο».

Ο παραλληλισμός μεταξύ των δομών αυτών και των δομών της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) γίνεται αυτομάτως: Αν η ηγεσία του υπουργείου Υγείας χρειάστηκε τρία χρόνια για να δρομολογήσει την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και να επιμένει να την παρουσιάζει σαν ...έτοιμη από καιρό ακόμη και τώρα κι ενώ δεν υπάρχουν ούτε δομές ούτε οικογενειακοί γιατροί, παρά μόνο ακάλυπτοι υγειονομικά εκατομμύρια Έλληνες, πώς και ποιον μπορεί να πείσει για το νέο της σχέδιο, τη δημιουργία δομών μείωσης της βλάβης τον επόμενο Μάρτιο; Επιεικώς διαπιστώνει κάποιος (εκ του αποτελέσματος) πως η ηγεσία του υπουργείου Υγείας στερείται του Know How, της τεχνογνωσίας, των βασικών γνώσεων σε ό,τι επιχειρεί - έχει βέβαια πάντα στη διάθεσή της το επιχείρημα- πασπαρτού, ιδίως για την αποτυχία, το περίφημο ηθικό πλεονέκτημα...

Διαβεβαιώνει ακόμη ο κ. Ξανθός πως επεξεργάζεται διάταξη για τη λειτουργία χώρων εποπτευόμενης χρήσης ναρκωτικών, η οποίαθα κατατεθεί άμεσα σε σχέδιο νόμου του υπουργείου Υγείας. (Υπενθυμίζεται ότι τέτοιος χώρος λειτούργησε πιλοτικά το 2013 στην Αθήνα και αποτελεί επίσης θέμα γιατί δεν συνεχίστηκε η λειτουργία του). Αξίζει να αναφερθεί ότι μόλις τον περασμένο Ιούλιο ο δήμαρχος Αθηναίων κ. Γιώργος Καμίνης εγκαλούσε τον ΣΥΡΙΖΑ γιατί οι βουλευτές του απέρριψαν τροπολογία που είχε καταθέσει το Κίνημα Αλλαγής σχετικά με τη δημιουργία τέτοιων χώρων. Το θυμάται ο κ. Ξανθός; Πώς θα το δικαιολογούσε σήμερα; Γιατί απορρίφθηκε η τροπολογία; Μήπως επειδή δεν είχε γίνει η επίσημη πρόσκληση για τη σύνταξη όλων έναντι του «τέρατος» των ναρκωτικών με το υπουργείο Υγείας στον πρώτο ρόλο; Μήπως επειδή την υπογραφή και τα εύσημα θα τα κουβαλούσαν άλλοι; Ή ακόμη μήπως επειδή η ηγεσία του υπουργείου Υγείας ελάχιστα ενδιαφέρεται τελικά για την ουσία και το αποτέλεσμα;