Ο Δαίμονας της Εξόδου

Η οικονομία μπορεί να υποφέρει από την πολιτική. Αυτό το υποπτεύονται όλοι και ορισμένοι το γνωρίζουν πολύ καλά. Συνήθως όμως αυτοί που έχουν καλή γνώση των οικονομικών δεν καθορίζουν τα πράγματα στην πολιτική ή ακόμα όταν μπαίνουν στην πολιτική ξεχνούν τις επιταγές των οικονομικών.

Ο τρόπος, λοιπόν, της εξόδου από το Γ’ Μνημόνιο «ταλαιπωρείται» από πολιτικές προτεραιότητες.

Από το Γ’ Μνημόνιο βγαίνουμε στο τέλος Αυγούστου του 2018. Και τίποτα να μην κάνουμε, και τίποτα να μη συμφωνήσουμε από εδώ και πέρα, θα βγούμε από το μνημόνιο.

Θα εισέλθουμε σε μια περίοδο αυξημένης επιτήρησης ό,τι και να συμβεί. Το δημοσιονομικό πλαίσιό της περιγράφεται στο Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα. Αυτό θα μπορούσαμε να το επαναδιαπραγματευτούμε, αλλά πάντως οφείλουμε να τηρήσουμε τις υποχρεώσεις μας.
Ποιος επιβλέπει την τήρηση των υποχρεώσεων που έχουμε συμφωνήσει; Καταρχάς, η Ελληνική Βουλή μέσω της κυβέρνησης. Επιπροσθέτως, «με ενισχυμένη εποπτεία» το Συμβούλιο Υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης συμφώνως με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 472/2013 για την ενίσχυση της οικονομικής και δημοσιονομικής εποπτείας των κρατών-μελών.

Αυτό συνέβη με όλες τις χώρες που βγήκαν από τα μνημόνια και αυτό θα συμβεί και σ’ εμάς. Αυτό θα ισχύει ακόμα κι αν ζητήσουμε προληπτική γραμμή στήριξης είτε από τον ESM είτε από το IMF.

Αναφορικά με την προληπτική γραμμή στήριξης, όμως, η ελληνική κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα διατυπώσει παρόμοιο αίτημα: κάπου εδώ υπεισέρχεται ο πολιτικός παράγοντας. Μάλλον επειδή το είχε ζητήσει και είχε εγκριθεί από την κυβέρνηση Βενιζέλου - Σαμαρά ως μεθοδολογία εξόδου το 2014, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το απέκλεισε πολύ νωρίς για λόγους μάλλον, καταρχήν, επικοινωνιακούς.
Σε οικονομικούς όρους όμως αυτός ο πρώιμος αποκλεισμός είναι μη κατανοητός. Το σωστότερο θα ήταν να είναι μια απόφαση που θα παίρναμε μαζί με τους πιστωτές αυτό τον καιρό χωρίς να έχουμε προκαταλάβει κανέναν και προπαντός ούτε τους εαυτούς μας!
Τα βασικά θέματα που έχουν σοβαρό ρόλο κατά σειρά προτεραιότητας για το αν θα έπρεπε να ζητήσουμε προληπτική γραμμή ή όχι είναι τα παρακάτω:
■ Η ακριβής μορφή της απόφασης για την επικείμενη ρύθμιση του δημόσιου χρέους.
■ Η κατάληξη της αξιολόγησης του Γ’ Μνημονίου.
■ Η διαθεσιμότητα κεφαλαίων για τη στήριξη ενός παρόμοιου αιτήματος και οι διαθέσεις των πιστωτών μας.

■ Η διαδικασία προσέλκυσης ξένων κεφαλαίων από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα.
■ Οι προοπτικές για την ύπαρξη κάλυψης κεφαλαιακών αναγκών του τραπεζικού συστήματος και του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
■ Οι δημοσιονομικές και αναπτυξιακές διαρθρωτικές πολιτικές και δυνατότητες στην ελληνική οικονομία.
■ Ο διεθνής οικονομικός και επιτοκιακός κύκλος.
■ Οι διεθνείς πολιτικές εξελίξεις, π.χ. Ιταλία, ευρωπαϊκές εκλογές κ.τ.λ.
■ Ο ελληνικός πολιτικός κύκλος και ο χρόνος των εκλογών.
■ Τα σχετικά κέντρα αποφάσεων και οι πολιτικές τους προτεραιότητες.
■ Οι γεωστρατηγικές εξελίξεις.
Καθένα από τα παραπάνω έχει τη δική του ιστορία και τις δικές του επιμέρους μεταβλητές που εξελίσσονται. Και μόνο η ανάγνωσή τους αποκαλύπτει πόσο άκαιρη ήταν η πρώιμη απόφαση για τον τρόπο εξόδου από το Γ’ Μνημόνιο, αφού τα περισσότερα από τα θέματα θα εξελιχθούν από εδώ και πέρα!

Εάν όμως για κάποιον λόγο η συνισταμένη της άποψης των πιστωτών αλλά και των πραγματικών γεγονότων κλίνουν υπέρ της προληπτικής γραμμής πίστωσης και εμείς το έχουμε αποκλείσει, μου δημιουργείται η ανησυχία ότι η «συγκυρία» θα μας δείξει την ορθή απόφαση με άσχημο τρόπο. Εχει συμβεί αρκετές φορές στο πρόσφατο παρελθόν.

Θα ήταν πολύ πιο έξυπνο να ήμασταν απλούστεροι στις σημαντικές επιλογές μας. Οπως αν θα διαχειριζόμασταν τα οικονομικά του σπιτιού μας!

* Καθηγητής ΕΚΠΑ