Παναγιώτης Ε. Πετράκης

Το πρώτο εξάμηνο του 2015, που βρίσκεται έξω από κάθε ορθολογική δυνατότητα ανάλυσης, και την περίοδο μετά τον Ιούλιο του 2015, και ιδιαίτερα μετά τον Ιούνιο του 2017, οπότε φαίνεται ότι κατανοήθηκε η σημασία της σχέσης με την ευρωπαϊκή οικογένεια και προσαρμόστηκαν οι αντίστοιχες πολιτικές επιλογές.

Βεβαίως μπορεί η πρώτη περίοδος να ήταν οικονομικά καταστροφική και να συσσώρευσε ένα τεράστιο χρέος, κυρίως διότι οι τράπεζες αναγκάστηκαν να δανειστούν περίπου 100 δισ. ευρώ (τα οποία μόλις τώρα κατορθώσαμε να αποπληρώσουμε) και συνάψαμε ένα τρίτο μνημόνιο, ιδεολογικά όμως ήταν σύμφωνη με ό,τι αντισυστημικό διακήρυττε προεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ.

Εκτοτε η κυβέρνηση ανέπτυξε ορισμένες θέσεις για την οικονομική πολιτική, οι οποίες ήταν καρπός συμβιβασμού και είχαν έναν κοινό τόπο: τη δημοσιονομική προσαρμογή και την αναδιανομή του εισοδήματος προς τους φτωχότερους. Η αναπτυξιακή αδυναμία που επακολούθησε, ως αποτέλεσμα των βασικών αυτών επιλογών, συνδυάστηκε και ήταν και αποτέλεσμα μιας παράλληλης αδυναμίας του τραπεζικού συστήματος. Περιείχαν στον πυρήνα τους την υιοθέτηση μιας αντίληψης για την οικονομική πολιτική, η οποία πατούσε με το ένα πόδι στις νεοσυντηρητικές αντιλήψεις όπως υποστηρίχθηκαν τα πρώτα χρόνια της κρίσης κυρίως από τη γερμανική πλευρά και από την άλλη σε μια γενική αντίληψη υποστήριξης των λαϊκών στρωμάτων.

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο δεύτερος πυλώνας ιδεολογικά συγγένευε με τις πολιτικές ενίσχυσης της ζήτησης και αναδιανομής του εισοδήματος, με έναν λαϊκιστικό όμως τόνο, αφού πουθενά δεν υπήρξαν προδιαγραφές παραγωγής του νέου πλούτου που θα διαμοιραζόταν. Δεν αναπτύχθηκε δηλαδή συγκροτημένη βιομηχανική και παραγωγική πολιτική, δεν δόθηκε προτεραιότητα στην επανοργάνωση του τραπεζικού συστήματος, οι μεταρρυθμίσεις δεν προωθήθηκαν και στην Παιδεία δεν υπήρξε ένας προσανατολισμός που θα την έφερνε πιο κοντά στον παραγωγικό τομέα. Η κυβέρνηση μάλιστα προτείνει ένα παρόμοιο μείγμα για την επόμενη τετραετία, διευρύνοντας όμως το πεδίο της, με την προσοχή τώρα στραμμένη προς τις επενδύσεις.

Μέχρι τώρα, όμως, αποτέλεσμα του ιδεολογικού δυϊσμού ήταν η απουσία κατεύθυνσης στη μεταμνημονιακή διακυβέρνηση. Τα στελέχη που την υπηρετούν βρισκόντουσαν συνεχώς σε μια αδιέξοδη συγκρουσιακή κατάσταση. Οι πολίτες, από την άλλη μεριά, φαίνεται ότι έχουν καταλήξει πολύ πιο αποφασιστικά στο ότι επιθυμούν να μεγαλώσει η πίτα στην οικονομία και παράλληλα να μειωθεί η φορολογία έτσι ώστε να βελτιώσουν το επίπεδο της ευημερίας τους.

Η κεντροδεξιά αντιπολίτευση φαίνεται να αναπτύσσει έναν περισσότερο συγκροτημένο νεοκεϊνσιανό λόγο που δίνει έμφαση στις δημόσιες επενδύσεις και υποδομές. Επικεντρώνεται στη μεγέθυνση της πίτας προτάσσοντας τον ρόλο των επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που θα αυξήσουν την ελκυστικότητα στο ξένο κεφάλαιο. Παράλληλα θέτει το θέμα της διεύρυνσης του δημοσιονομικού χώρου με τη μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων.
Συμπερασματικά, όσο πιο ξεκάθαρο ιδεολογικό χαρακτήρα έχει η οικονομική πολιτική τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι η άσκησή της και τόσο πιο γρήγορα θα συναντήσει τις απαιτήσεις των πολιτών.