Αφού δεν μας τελειώνουν, ας τελειώνουμε από μόνοι μας

Τελικά δεν μπόρεσαν να τελειώσουν κανέναν. Και τώρα τελειώνουν οι ίδιοι. Τελειώνουν μάλιστα από μόνοι τους, από μέσα, καθώς κανείς εκτός ΣΥΡΙΖΑ, κανείς απέξω δεν επιδόθηκε σε προσπάθεια να τους τελειώσει. Τελειώνουν με μία βασανιστική και δυσώδη διαλυτική διαδικασία εσωτερικής αποσύνθεσης και σταδιακών ακρωτηριασμών. Ενα από τα αποφθέγματα του Αβραάμ Λίνκολν που έχει μείνει στην Ιστορία ήταν το «μπορείς να τους ξεγελάς όλους για λίγο καιρό, λίγους όλο τον καιρό, αλλά όχι όλους όλο τον καιρό». Αυτό ακριβώς ισχύει για τον ΣΥΡΙΖΑ, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκίνησε την πολιτική πορεία του ως διάδοχος του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου, ένα άθροισμα ετερόκλητων στελεχών προερχόμενων κυρίως από το ευρωκομμουνιστικού προσανατολισμού ΚΚΕ εσωτερικού και το ορθόδοξο σοβιετόφιλο ΚΚΕ. Με τα στελέχη αυτά, που αποτέλεσαν τον αρχικό κορμό του ΣΥΡΙΖΑ, συναθροίστηκαν σταδιακά περιθωριακές πολιτικές ομάδες και ποικίλα γκρουπούσκουλα, νεοσταλινικοί, τροτσκιστές, μαοϊκοί, δεξιοί και αριστεροί εθνολαϊκιστές, οικολόγοι, αναρχικοί, κεντρώοι της πρώην ΕΔΗΚ και του πρώην ΔΗΚΚΙ, και διάφοροι περιφερόμενοι γύρω από αυτούς τους ιδιόρρυθμους, ολιγομελείς και εκλογικά ανύπαρκτους χώρους.

Αλαβάνος

Με αυτό το ετερόκλητο συνονθύλευμα ο ΣΥΡΙΖΑ συγκέντρωσε στις εκλογές του 2007, με πρόεδρο τον Αλέκο Αλαβάνο, 5,04% και στις εκλογές του 2009, με πρόεδρο πλέον τον Αλέξη Τσίπρα 4,60%. Λίγο αργότερα, το 2010, ξέσπασε η μεγάλη κρίση που διέλυσε για μία δεκαετία την ελληνική πολιτική, οικονομία και κοινωνία. Και τότε βγήκαν στο προσκήνιο ο ΣΥΡΙΖΑ και ο πρόεδρός του Αλέξης Τσίπρας. Στις πρώτες εκλογές του 2012 συγκέντρωσαν 16,79%, δώδεκα ολόκληρες μονάδες πάνω από την προηγούμενη επίδοσή τους, και στις δεύτερες εκλογές του ίδιου έτους 26,89%, είκοσι δύο μονάδες πάνω από τα ποσοστά του 2009.

Στη συνέχεια και εν μέσω της μνημονιακής καταιγίδας, στις πρώτες εκλογές του 2015, ο ΣΥΡΙΖΑ συγκέντρωσε 36,34% και σχημάτισε κυβέρνηση με τους ακροδεξιούς ΑΝ.ΕΛ. του ακροδεξιού Πάνου Καμμένου και στις δεύτερες εκλογές του ίδιου έτους, μετά το τραγελαφικό δημοψήφισμα και την οριακή παραμονή της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό οικονομικοπολιτικό σύστημα, συγκέντρωσε 35,46%, οπότε πάλι μαζί με τους ακροδεξιούς των ΑΝ.ΕΛ. και τον ακροδεξιό Καμμένο παρέμεινε στην κυβέρνηση έως το 2019. Το τέλος ήρθε στις εκλογές του 2019, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε με 31,53% και ολοκληρώθηκε στις δύο εκλογές του 2023 όταν συγκέντρωσε 20,07% τον Μάιο και 17,83% τον Ιούνιο. Και τότε, ευφυώς για τον εαυτό του και καταστροφικά για τον ΣΥΡΙΖΑ, παραιτήθηκε ο Τσίπρας και παρέδωσε την καυτή πατάτα στον Στέφανο Κασσελάκη, ο οποίος στις πρώτες εκλογές που δοκιμάστηκε, στις ευρωεκλογές του 20024, συγκέντρωσε μόλις 14,92%.

Το αρχικό συνονθύλευμα του ΣΥΡΙΖΑ είχε εμπλουτιστεί επί των ημερών του Α. Τσίπρα με στελέχη προερχόμενα από τη Νέα Δημοκρατία, όπως επί παραδείγματι ο Παπαγγελόπουλος, ο Αντώναρος και άλλοι, ενώ ενσωματώθηκαν σε αυτό και πολλά ορφανά των ΑΝ.ΕΛ., μετά τη διάλυσή τους, σε επίπεδα μάλιστα εθνικής και ευρωπαϊκής Κοινοβουλευτικής Ομάδας. Προηγουμένως μάλιστα ο Τσίπρας είχε επαυξήσει το ετερόκλητο συνονθύλευμα και με στελέχη προερχόμενα από το λεγόμενο «πατριωτικό ΠΑΣΟΚ», καθώς και με διάφορους «προοδευτικούς» γυρολόγους της πολιτικής, που υποτίθεται ότι προέρχονταν από το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ του Κ. Σημίτη.

Από την άλλη πλευρά, η κωλοτούμπα του Τσίπρα μετά το δημοψήφισμα του 2015 είχε προκαλέσει την αποχώρηση αριστερόστροφων στελεχών του, με επικεφαλής τον Λαφαζάνη, την Κωνσταντοπούλου και τους άλλους που τους ακολούθησαν. Τους υπόλοιπους αριστερόστροφους που είχαν απομείνει στον ΣΥΡΙΖΑ, την Αχτσιόγλου, τον Τσακαλώτο, τον Χαρίτση, τον Φίλη και τους άλλους που συγκρότησαν την ατυχήσασα κατόπιν Νέα Αριστερά, ανέλαβε να τους εξολοθρεύσει και το έπραξε επιτυχώς, οδηγώντας τους εκτός κόμματος, ο Στέφανος Κασσελάκης, εμφανώς συναινούντος του Α. Τσίπρα και βοηθούντων των τότε παρατρεχάμενών του, Ν. Παππά και Π. Πολάκη.

Τι ήταν λοιπόν αυτό το πολιτικά πρωτοφανές, ετερόκλητο, ανομοιογενές και αλλοπρόσαλλο κόμμα που αναδείχτηκε μέσα από μία από τις μεγαλύτερες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές κρίσεις που αντιμετώπισε η Ελλάδα στη μεταπολεμική ιστορία της; Τι ήταν αυτό το σύστημα που μάλιστα ο Βαρουφάκης, σε ένα φωτεινό του διάλειμμα, είχε αποκαλέσει «αριστερό τσούρμο» και στην πραγματικότητα ήταν ένα «μπαχαλοαριστεροακροδεξιό τσούρμο» που κλήθηκε να διαχειριστεί στις πιο δύσκολες ώρες της μια πτωχευμένη χώρα στα πρόθυρα της κοινωνικής έκρηξης, αν όχι και της σύρραξης;

Ηταν λοιπόν αυτό το κατά Βαρουφάκη «τσούρμο», που κυβέρνησε μία τετραετία, κέρδισε δύο εκλογές και ένα ψευδεπίγραφο δημοψήφισμα, η πολιτική έκφραση της τυφλής έκρηξης άλογων δυνάμεων μιας κοινωνίας που οδηγήθηκε σε παράκρουση καθώς δεν μπορούσε να δεχτεί, να διαχειριστεί και να αφομοιώσει αυτό που της συνέβαινε, την καταστροφή δηλαδή του οικοδομήματος στο οποίο είχε στεγάσει την ύπαρξη και τις ελπίδες της. Μιας καταστροφής που έπληξε βαρύτατα τα μεσαία και τα χαμηλότερα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, με τις απολύσεις, τις περικοπές μισθών και συντάξεων, τις νέες σκληρές φορολογίες, την αποσάθρωση εργασιακών δικαιωμάτων και κοινωνικών προστασιών και όλα τα άλλα εξοντωτικά μέτρα που προέβλεπε η λαίλαπα των μνημονιακών νόμων. Και το μόνο με το οποίο δεν είχε καμία σχέση η κυβέρνηση Τσίπρα ήταν μία κυβέρνηση «πρώτης φοράς Αριστερά».

Ο ΣΥΡΙΖΑ, με επικεφαλής έναν χαρισματικό δημαγωγό, τον Α. Τσίπρα, καβάλησε αυτό το ρεύμα της εύλογης κοινωνικής παράκρουσης και ο πρόεδρός του υποσχέθηκε στους πάντες τα πάντα, ακύρωση της λιτότητας, κατάργηση των μνημονίων με έναν νόμο και ένα άρθρο, οριστικό τέλος της τρόικας και των πολιτικών της, αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις, κατάργηση φορολογιών και ό,τι άλλο μπορεί να επινοήσει ένας ανεύθυνος σπουδαρχίδης. (Προς άρση παρεξηγήσεων, σπουδαρχίδης είναι το άτομο που σπεύδει ταχέως προς την εξουσία, επιδιώκει με κάθε τρόπο την απόκτηση θέσεων και αξιωμάτων και συντίθεται από τις λέξεις σπουδή = ζήλος, βιασύνη και αρχή = εξουσία, βλέπε σχετικά και «Αχαρνής» του Αριστοφάνη.)

Αδύνατον να συνυπάρξουν

Αυτό όλο το εκρηκτικό μείγμα ανθρώπων που έχουν απομείνει και καταστάσεων που συντηρούνται βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπο με τις προοπτικές του ΣΥΡΙΖΑ. Οι ίδιοι που ψήφιζαν υπέρ του Κασσελάκη ψηφίζουν σήμερα εναντίον του. Οι ίδιοι που ψήφιζαν εναντίον του Τσίπρα ψηφίζουν σήμερα υπέρ αυτών που τον εκπροσωπούν. Και δεν χρειάζεται να είναι κανείς μάντης για να προβλέψει τη συνέχεια. Δεν χρειάζεται να αναμένει κανείς συνεδριάσεις και αποφάσεις κομματικών οργάνων, πολιτικών γραμματειών, κεντρικών επιτροπών, ψηφοφορίες, υποψήφιους και νικητές της κάλπης. Ο,τι και αν γίνει, αν επικρατήσουν οι οπαδοί του Τσίπρα θα φύγουν ο Κασσελάκης και οι οπαδοί του, αν επικρατήσει ο Πολάκης θα φύγουν και οι οπαδοί του Τσίπρα και του Κασσελάκη, αν επικρατήσει ο Κασσελάκης θα φύγουν όλοι οι υπόλοιποι, που τώρα τον έχουν ήδη κρεμάσει στα μανταλάκια.

Με άλλους λόγους, είναι πλέον αδύνατο να συνυπάρξουν στο ίδιο κόμμα, όποιες και αν είναι οι εξελίξεις, αυτοί που σήμερα συγκρούονται και εκτοξεύουν βαρύτατες κατηγορίες εναντίον αλλήλων. Ετσι και ο Κασσελάκης δεν αποκλείεται να φτιάξει το δικό του κόμμα, ο Πολάκης επίσης το δικό του, και οι οπαδοί του Τσίπρα το δικό τους. Οσο για τον ίδιο τον Τσίπρα, μάλλον αδίκως θα αναμένει να κληθεί ως παράκλητος να συνενώσει υπό την ηγεσία του όλες τις «προοδευτικές δυνάμεις». Οπότε μάλλον θα συνεχίσει να σιωπά. Διότι, για να θυμηθούμε πάλι τον Αβραάμ Λίνκολν, «είναι καλύτερα να είσαι σιωπηλός και να θεωρείσαι βλάκας, παρά να μιλάς και να αίρεις κάθε αμφιβολία».

* Ο Πάνος Λουκάκος είναι δημοσιογράφος