Στον αστερισμό της αβεβαιότητας

Για εμάς, εδώ στην Ελλάδα, όλα ξεκίνησαν το 2010, όταν κανείς δεν ήξερε τι θα του ξημέρωνε, από την στιγμή που η χώρα μας μπήκε στα Μνημόνια. Όταν τελειώσε αυτό και μετά από κάποια ολιγόμηνη παύση, ήλθε η πανδημία – και πριν τελειώσει, ήλθε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Και τι έρχεται μετά;

Τα εύκολα – και μέχρι ενός σημείου δωρεάν - χρήματα την εποχή της καραντίνας έφεραν μία πρώτη πληθωριστική τάση, που έγινε έκρηξη με την εισβολή του Πούτιν. Λογικό – η μείωση της παραγωγής λόγω κορωνοϊού αύξησε τις τιμές μετά από το τέλος της καραντίνας, καθώς η ζήτηση ανέβηκε αλλά δεν υπήρχε ανάλογη παραγωγή για να ισορροπήσει το πράγμα. Και στη συνέχεια, ήλθε ο Πούτιν, ο οποίος δημιούργησε τεχνητή έλλειψη φυσικού αερίου για να ανεβάσει τις τιμές και να χρηματοδοτήσει τον πόλεμό του στην Ουκρανία.

Σήμερα, ο πόλεμος δεν πάει καλά για τη Ρωσία, αλλά οι αγορές πήραν για τα καλά το μάθημα του Ρώσου «δασκάλου»: πιο απροκάλυπτα από ποτέ, οι χώρες που παράγουν πετρέλαιο μειώνουν την παραγωγή για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους, ενώ ο παγκόσμιος ανταγωνισμός γίνεται πιο αδυσώπητος από ποτέ, καθώς χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα σπεύδουν να επωφεληθούν από τις εκπτώσεις που παρέχει η Ρωσία για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριό της για εκείνους που δεν συμπεριλαμβάνει στη λίστα των «μη φιλικών» κρατών.

Την ίδια στιγμή, οι ΗΠΑ έχουν τις ενδιάμεσες εκλογές – και με την κατάσταση που επικρατεί εκεί είναι πολύ πιθανό από την Τετάρτη ο Τζο Μπάιντεν να μην μπορεί να περάσει το παραμικρό νομοσχέδιο από το Κογκρέσο αν δεν συμβιβαστεί προηγουμένως με τους Ρεπουμπλικάνους. Εν τω μεταξύ, ο πληθωρισμός είναι πλέον ο βασιλιάς της Δύσης – και οι ειδικοί αναλώνονται σε «ντιμπέι» τύπου Αλέφαντου για το κατά πόσον μπορεί να καταπολεμηθεί χωρίς να προκληθεί μία καταστροφική ύφεση που θα ρίξει ακόμα περισσότερο το βιοτικό επίπεδο στις δυτικές κοινωνίες.

Για τις νεότερες γενιές, ο πληθωρισμός είναι ένα άγνωστο φαινόμενο. Για παράδειγμα, στη χώρα μας, όσοι ενηλικιώθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του '90 και μετέπειτα, δεν έχουν ζήσει σε πληθωριστικό περιβάλλον. Δεν μπορούν να διανοηθούν ένα στεγαστικό δάνειο με επιτόκιο 34% και τους μισθούς περίπου παγωμένους – κάτι που όμως ήταν η πραγματικότητα λίγο νωρίτερα, στις αρχές εκείνης της δεκαετίας.

Μπορεί να ξαναέλθει μία τέτοια περίοδος; Προφανώς, η συμμετοχή στην ευρωζώνη αποκλείει τέτοιες εξελίξεις – αλλά ποτέ μην λες ποτέ ξανά, ειδικά στην Οικονομία. Ποιος θα φανταζόταν έναν διψήφιο πληθωρισμό στη Γερμανία εν έτει 2022, μετά από την εμπειρία του 1933, που οδήγησε τον Χίτλερ στην εξουσία; Και όμως συνέβη και αυτό.

Ακόμα και το ερώτημα «πληθωρισμός ή ύφεση;» είναι απατηλό. Για παράδειγμα, η Ελλάδα θα εμφανίσει φέτος έναν δυσθεώρητο ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ, πάνω από 6%, όπως δείχνουν τα στοιχεία – αλλά στην πραγματικότητα θα έχει ύφεση, αφού ο ρυθμός του πληθωρισμού θα είναι υψηλότερος. Εν ολίγοις, μπορεί να φτωχύνουμε λιγότερο από τους Γερμανούς, αλλά δεν ξεκινάμε από το ίδιο επίπεδο και στη ζωή δεν μετρούν κυρίως τα ποσοστά, αλλά οι απόλυτες τιμές.

Και πώς θα καταπολεμηθεί ο πληθωρισμός που μας φτωχαίνει; Υπάρχει η συνταγή του κ. Σόιμπλε για το δεύτερο ή και το τρίτο πουλόβερ, ώστε να μειωθεί πολύ η ζήτηση για πετρέλαιο και αέριο και να πέσουν οι τιμές. Στα καθ' ημάς, είναι οι φλοκάτες και οι κουβέρτες – αλλά είμαστε έτοιμοι για κάτι τέτοιο; Μάλλον όχι.

Στις ΗΠΑ, αρκετοί από το κόμμα των Δημοκρατικών επιχείρησαν – και για προεκλογικούς λόγους – να πιέσουν τον Μπάιντεν να μπει σε μία συνολική διαπραγμάτευση με τη Ρωσία ώστε να σώσει την παρτίδα, έστω και στο παρά πέντε. Αφού δεν το έκανε έχοντας την πλειοψηφία στο Κογκρέσο, πώς θα το κάνει ως ο μεγάλος χαμένος;