Σε δρόμο χωρίς επιστροφή...

Είναι ένα «αναγκαίο λάθος». Δεν μπορεί να συμβεί διαφορετικά. Αυτός είναι και ο λόγος που τα σενάρια πολλές φορές διαψεύδονται, επειδή η οικονομία αναπτύσσεται σε ένα δυναμικό περιβάλλον. Δεν είναι τυχαίο ότι όλα τα σενάρια για την ελληνική κρίση έχουν πάει στον κάλαθο των αχρήστων. Απλώς η κάθε φωτογραφία της στιγμής είχε μια λαθεμένη παραδοχή: ότι τα πράγματα δεν μπορούν να εξελιχθούν χειρότερα.

Με άλλα λόγια, οι επιστήμονες περίμεναν ότι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο θα υπήρχε κάποια αντίδραση της αγοράς. Οτι θα υπήρχε αύξηση των οικονομικών δεικτών. Και πάνω σε αυτή την υποτιθέμενη αύξηση στηρίζανε ένα σενάριο για το μέλλον. Μόνο που αυτή η «ανάπτυξη» δεν έχει έρθει. Για πολλούς και διάφορους λόγους. Λόγω της λάθος συνταγής, λόγω της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, λόγω της διαχρονικής μας άρνησης να κάνουμε τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Για όλους αυτούς τους λόγους και για μερικούς ακόμη. Σημασία έχει το αποτέλεσμα στο τέλος. Και τα νέα δεν είναι καλά...

Η κυβέρνηση και οι τροϊκανοί περίμεναν ότι φέτος η οικονομία θα πήγαινε καλύτερα σε σχέση με πέρυσι, καθώς το 2015 ήταν επιβαρυμένο από τη διαπραγμάτευση Βαρουφάκη και τα capital controls. Κι όμως, αυτό δεν συνέβη. Οι οικονομικοί δείκτες δεν βελτιώνονται και αυτό το γεγονός δημιουργεί πλέον ανησυχίες σε όλους.

Η αποστολή που επρόκειτο να εκτελεστεί ήταν σχετικά εύκολη. Σαν να πρόκειται για μια μετοχή που έχει υποχωρήσει κατά 99% και κάνουμε θέμα συζήτησης μια ανοδική αντίδραση της τάξης του 10%. Στην πραγματικότητα, θα έχουμε μειώσει την πτώση από το 99% στο 98%. Από ψυχολογικής πλευράς, όμως, είναι κάτι αξιοσημείωτο καθώς θα δώσει ελπίδες στους εγκλωβισμένους. Ε, λοιπόν, ούτε αυτό συνέβη! Το αντίθετο! Υπάρχουν ενδείξεις ότι η κρίση βαθαίνει περισσότερο και ελλοχεύει πλέον ο κίνδυνος  σε λίγο καιρό η κατάσταση να μην είναι αντιστρέψιμη. Ο δρόμος που έχουμε πάρει να μην έχει επιστροφή.

Οι ΔΕΚΟ εμφανίζουν άσχημα οικονομικά αποτελέσματα και ορισμένες από αυτές θυμίζουν τις ΔΕΚΟ της εποχής του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου. Είναι πολύ πιθανό να αρχίσουμε να συζητάμε για νέες εταιρείες τύπου Ολυμπιακής, όταν πιστέψαμε ότι απαλλαχτήκαμε από αυτές. Η ΔΕΗ αποτελεί ένα μεγάλο ερώτημα. Είναι άγνωστο αν η εταιρεία θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που της δημιουργούν οι μεγάλες οφειλές των καταναλωτών και αν αντέξει στον ελεύθερο ανταγωνισμό. Το θέμα είναι αν η ίδια η ελληνική οικονομία μπορεί να αντέξει με μια τραυματισμένη ΔΕΗ. Κατά πάσα πιθανότητα όχι! Θα είναι ένα χτύπημα από αυτά που προκαλούν και ευρύτερα προβλήματα.

Οι τράπεζες δεν έχουν κατορθώσει να βρουν τον βηματισμό τους. Τα κόκκινα δάνεια τις πνίγουν και καθιστούν αδύνατη κάθε προσπάθεια να χρηματοδοτηθεί η οικονομία. Θεωρητικά μοιάζει να είναι εύκολο. Παίρνεις τα κόκκινα δάνεια, τα πουλάς σε ένα fund και όλα τακτοποιούνται. Στην πράξη, τα πράγματα είναι εξαιρετικά δύσκολα. Γι’ αυτό και κάποιοι άρχισαν ήδη να μιλούν για την αναγκαιότητα και νέων πολιτικών. Η ουσία, πάντως, είναι ότι οι τράπεζες δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα χωρίς ένα υγιές χαρτοφυλάκιο και όσο καθυστερεί η εκκαθάριση των κόκκινων δανείων τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος ατυχήματος.

Εξίσου ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι εταιρείες του ιδιωτικού τομέα που έδειχναν μέχρι σήμερα να αντέχουν την κρίση αρχίζουν και παρουσιάζουν σημάδια κόπωσης. Ναι μεν αυτό είναι σε κάποιον βαθμό λογικό από την πρωτοφανή διάρκεια της κρίσης, από την άλλη όμως αποτελεί έναν πρόσθετο βραχνά, ένα πρόσθετο σημάδι ότι τα πράγματα δεν εξελίσσονται καλά.
 Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια αναθεώρησης του προγράμματος. Η πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη, όπως αυτή διαμορφώνεται τους τελευταίους μήνες, δεν επιτρέπει στα ευρωπαϊκά κοινοβούλια να αποφασίσουν ευνοϊκά για την ελληνική υπόθεση. Το επόμενο μνημόνιο θα είναι ένα μνημόνιο δραχμής. Θα είναι ένας δρόμος δίχως επιστροφή…