Από το Ιόνιο στο Αιγαίο

Από τον νέο δημοσιογραφικό κανόνα δεν θα μπορούσε να ξεφύγει η πρόσφατη συμφωνία Ελλάδας - Ιταλίας για την ΑΟΖ. Για να μην μπερδευόμαστε, να ξεκαθαρίσουμε εξαρχής ότι η συμφωνία είναι θετική και αναμφισβήτητα αποτελεί εθνική επιτυχία. Είναι βέβαιο όμως ότι η πλειονότητα των χειροκροτητών γνωρίζει επακριβώς τι ακριβώς χειροκροτά; Εδώ αρχίζουν οι αμφιβολίες.

Η συμφωνία είναι θετική γιατί επικυρώνει τα επιχειρήματα της Ελλάδας στο διεθνές δίκαιο. Με πρώτο και κυριότερο ότι τα νησιά έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Μια αρχή του διεθνούς δικαίου που από τη στιγμή που εφαρμόζεται στη μια πλευρά (το Ιόνιο) αυτομάτως ισχύει και στην άλλη πλευρά (το Αιγαίο).

Τι συμβαίνει όμως όταν η γεωγραφία δημιουργεί παράλογες καταστάσεις; Για παράδειγμα η «πλήρης» ΑΟΖ ενός νησιού να απομοιώνει σημαντικά την ΑΟΖ της απέναντι όχθης μιας χώρας. Σε αυτή την περίπτωση η κοινή λογική και η αμοιβαία διάθεση εξεύρεσης λύσεων υπερισχύει έναντι του «δογματισμού» του δικαιώματος. Οπως έγινε στην περίπτωση της Ελλάδας και της Ιταλίας. Ούτε η μια, ούτε η άλλη επέμειναν στο δικαίωμα της «πλήρους επιρροής» μικρών νησιών και νησίδων που βρίσκονται διάσπαρτα στη θάλασσα του Ιονίου (οι Διαπόντιοι Νήσοι και οι Στροφάδες στην περίπτωσή μας).

Το συμπέρασμα που προκύπτει: Κάθε ιστορική συμφωνία αποτελεί μια μορφή έντιμου συμβιβασμού. Είναι αδύνατο η μια πλευρά να επιβάλει στην άλλη το σύνολο των δικαιωμάτων της. Και αντίστροφα, όταν μια πλευρά δεν προσέρχεται στον διάλογο επιδιώκοντας έναν έντιμο συμβιβασμό, τότε ουδέποτε θα καταφέρει να εισπράξει μια ιστορική συμφωνία.

Αυτά λοιπόν για τα ήρεμα νερά του Ιονίου. Πώς όμως μεταφράζονται στις φουρτουνιασμένες θάλασσες του Αιγαίου;

Η πρώτη και μεγαλύτερη διαφορά είναι ότι για δεκάδες λόγους η Τουρκία δεν είναι Ιταλία. Αμφισβητεί εμπράκτως κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας («τα νησιά δεν έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα»…) και ταυτόχρονα υποβλέπει την εθνική μας κυριαρχία («γκρίζες ζώνες» στο Αιγαίο). Μάλιστα τα τελευταία 4-5 χρόνια χρησιμοποιεί σε όλα τα ανοικτά μέτωπα την «πολιτική ισχύος» («Hard Power»), με διακηρυγμένο αίτημα την ανάδειξή της σε ηγεμονική περιφερειακή δύναμη στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Μπορεί λοιπόν το «Ιόνιο» να δείξει τον δρόμο στο «Αιγαίο»;

Παρότι η προφανής απάντηση είναι αρνητική, δεν θα ήταν άσκοπο η ελληνική κοινή γνώμη να πάψει να εκπαιδεύεται με μύθους. Αν όλοι συμφωνούμε ότι η στρατιωτική λύση απαγορεύεται για τη διαχείριση των ελληνοτουρκικών διαφορών, τότε και η επιλογή του «μη διαλόγου» με την Τουρκία είναι μια αβαθής, αμήχανη και αδιέξοδη στρατηγική.

Ο ελληνοτουρκικός διάλογος -αν και όταν- ξαναρχίσει είναι βέβαιο ότι θα περιέχει πολύ… Ιόνιο. Εκτός και αν κάποιοι νομίζουν ότι η Ελλάδα είναι η μόνη που έχει δικαιώματα στο Αιγαίο και η Τουρκία μια χώρα με παράλια αλλά χωρίς… θάλασσα. Ας το δούμε ως τροφή για σκέψη. Για το μέλλον…