Η Οκτωβριανή Επανάσταση και οι αντεπαναστάσεις του 20ου αιώνα

Αντίθετα, οι συνέπειες της Αμερικανικής και της Γαλλικής Επανάστασης για τη δημοκρατία δεν έχουν εξαντληθεί ακόμη. 

Η Ρώσικη Επανάσταση του 1917 ήταν συνέπεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και ειδικότερα της συμμετοχής του Τσάρου Νικολάου Β’ στον πόλεμο κατά της Γερμανίας. Η φτώχεια, η πείνα, η δυστυχία, η διάλυση κάθε θεσμού και ο θάνατος ήταν οι συνέπειες του πολέμου. 
Η επανάσταση ξεκίνησε τον Φεβρουάριο με απεργίες και δυναμικές διαδηλώσεις στην Αγία Πετρούπολη. Τον Μάρτιο ο τσάρος παραιτήθηκε από τον θρόνο του και λίγο αργότερα φυλακίστηκε στο θερινό ανάκτορο Τσάρσκογιε Σελό. 

Η προσωρινή δημοκρατική κυβέρνηση του πρίγκιπα Λβοφ έδωσε γενική αμνηστία, κατάργησε τη θανατική ποινή, εφάρμοσε το οκτάωρο κι έδωσε ψήφο στις γυναίκες. Δεν σταμάτησε όμως τον πόλεμο και δεν μοίρασε τα τσιφλίκια στους αγρότες. 

Τον Ιούλιο τον πρίγκιπα Λβοφ αντικατέστησε στην πρωθυπουργία ο Αλεξάντερ Κερένσκι που προκήρυξε εκλογές για το Νοέμβριο. 

Στο μεταξύ ο στρατιωτικός διοικητής της Πετρούπολης Κορνίλοφ προσπάθησε να επιβάλει δικτατορία, αλλά απέτυχε. Η επανάσταση που ξέσπασε στις 5 Νοεμβρίου (με το σημερινό ημερολόγιο) καθοδηγήθηκε από τον Λένιν σε βάρος της προσωρινής δημοκρατικής κυβέρνησης του Αλ. Κερένσκι. 

Οι Μπολσεβίκοι που σχημάτισαν κυβέρνηση κατάργησαν την ιδιοκτησία των γαιοκτημόνων χωρίς αποζημίωση και το 1918 υπέγραψαν με τη Γερμανία τη συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ για την κατάπαυση του πολέμου. Με τη συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ η Ρωσία έχανε το ένα τέταρτο των εδαφών της: Λιθουανία, Καρελία, Πολωνία, Εσθονία, Λετονία, Νησιά Οκλαντ, Ουκρανία και Υπερκαυκασία.  

Επίσης πλήρωσε 6 δισ. χρυσά γερμανικά μάρκα πολεμικές αποζημιώσεις στη Γερμανία. Αμέσως μετά ξέσπασε η αντεπανάσταση των «Λευκών» που υποστηρίχθηκε από τους γαιοκτήμονες και την Αντάντ: Αγγλία, Γαλλία κλπ. Ακολούθησε αιματηρός εμφύλιος πόλεμος που στοίχισε τη ζωή σε 9 εκατομμύρια ανθρώπους.  

Ο Λένιν όταν κατέλαβε την εξουσία αντιλήφθηκε ότι ο σοσιαλισμός ήταν αδύνατος στην καθυστερημένη και διαλυμένη Ρωσία. Γι' αυτό επέλεξε να εφαρμόσει τον Κρατικό Καπιταλισμό χωρίς Αγορά. (Δικός του είναι ο όρος). Σύντομα όμως διαπίστωσε ότι η οικονομία της Ρωσίας βούλιαζε και η φτώχεια, η πείνα και οι αρρώστιες θέριζαν τον λαό. Έτσι το 1921 μετά την ήττα των «Λευκών» ο Λένιν εξαγγέλλει κι εφαρμόζει τη Νέα Οικονομική Πολιτική (ΝΕΠ). Προχώρησε δηλαδή στη φιλελευθεροποίηση της οικονομίας και παραχώρησε δικαιώματα στην ιδιωτική οικονομική δραστηριότητα. Ουσιαστικά αναγνώρισε τον ρόλο της Αγοράς στην οικονομία. Έτσι: 

Επέτρεψε στους αγρότες να πωλούν τα προϊόντα τους στην αγορά ενώ πριν τα πωλούσαν υποχρεωτικά στο κράτος, σε τιμές που καθόριζε η κυβέρνηση. 
Οι επιχειρηματίες ανακτούσαν δωρεάν τα εργοστάσια που είχαν κρατικοποιηθεί, αρκεί να τα λειτουργούσαν 
Αναζήτησε κεφάλαια και επενδύσεις στο εξωτερικό κλπ. 

Το 1992 η Ρωσία, Ουκρανία, Λευκορωσία, Υπερκαυκασία δημιούργησαν την ΕΣΣΔ. Αλλά το 1924 πέθανε ο Λένιν κι ανέλαβε ο Στάλιν. Ο τελευταίος ανέτρεψε τη Νέα Οικονομική Πολιτική  κι επανέφερε τον Κρατικό Καπιταλισμό χωρίς Αγορά που τον ονόμασε «σοσιαλισμό»! Επέβαλε τη νέα κρατικοποίηση των επιχειρήσεων, τη βίαιη κολεκτιβοποίηση της αγροτικής οικονομίας κι έναν άθλιο οικονομικό «εθνικισμό».  
Το κυνήγι των κολάκων, η τρομοκρατία, ο ακραίος κρατισμός γύρισαν τη Ρωσία στον 19ο αιώνα και πιο πίσω ακόμη, στην εποχή των κρατικών εργαστηρίων και βιοτεχνιών. Το τερατώδες σταλινικό κράτος ρύθμιζε όχι μόνο τη δημόσια ζωή, αλλά και την ιδιωτική ζωή και τις προσωπικές σχέσεις. Δικαιώματα, πολιτικές ελευθερίες, τέχνες και πολιτισμός βυθίστηκαν στον πιο μαύρο Μεσαίωνα. 

ΟΙ εκκαθαρίσεις του Στάλιν που άρχισαν από τα στελέχη και τους ηγέτες των Μπολσεβίκων έφτασαν τις 789.000 εκτελέσεις. Στα γκουλάγκ έφτασαν να κρατούνται 1.600.000 άνθρωποι. Συνολικά καταδικάστηκαν μέσα σε λίγα χρόνια 3.777.284 άνθρωποι. Στα 30 χρόνια σταλινισμού (1923-1953) έχασαν τη ζωή τους 3-4 εκατομμύρια άνθρωποι από εκτελέσεις, φυλακίσεις, εξορίες, κακουχίες, ενώ άλλα 4-5 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν από τον λιμό που ακολούθησε το κυνήγι των αγροτών. Μαζί με τις απώλειες της επανάστασης  και του εμφυλίου πολέμου υπολογίζεται ότι έχασαν τη ζωή τους γύρω στα 20 εκατομμύρια άνθρωποι. 

Η επίθεση του Χίτλερ στην ΕΣΣΔ, παρά το Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ έφερε τον Στάλιν στην πλευρά την νικητών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και στο μοίρασμα του Κόσμου.  Έτσι επέβαλε το καθεστώς του Κρατικού Καπιταλισμού χωρίς Αγορά και στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Το ίδιο μοντέλο εφάρμοσαν και ο Μάο στην Κίνα, ο Χο Τσι Μινχ στο Βιετνάμ, ο Πολ Ποτ στην Καμπότζη και ο Κάστρο στην Κούβα. Το σταλινικό καθεστώς έγινε μοντέλο οργάνωσης της οικονομίας, της κοινωνίας, του πολιτισμού και των επιστημών, ένα είδος κοσμικής θρησκείας, με προφήτη το Στάλιν!…

Ο Νικήτα Χρουστσόφ αποκάλυψε τα εγκλήματα του Στάλιν μετά τον θάνατό του στο 20ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ. Αλλά η μεταρρυθμιστική του προσπάθεια ναυάγησε. Ο Λ. Μπρέζνιεφ μ' ένα ανακτορικό πραξικόπημα ανέτρεψε τον μεταρρυθμιστή Χρουστσόφ κι επέφερε τη στασιμότητα στη Σοβιετική Ένωση (1964-1982). Η προσπάθεια του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ να μεταρρυθμίσει το σάπιο καθεστώς με την περεστρόικα (ανασυγκρότηση) και την γκλάσνοστ (διαφάνεια) ήταν καταδικασμένη εξ αρχής ν΄ αποτύχει. 

Το σταλινικό καθεστώς, οπισθοδρομικό και αντιδραστικό, κατέρρευσε το 1990 και η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε το 1991, ύστερα από ένα αποτυχημένο πραξικόπημα των «Τυραννόσαυρων του Κρεμλίνου». 

Η Σοβιετική Ένωση και οι Λαϊκές Δημοκρατίες ούτε ένα δευτερόλεπτο στην ιστορία τους δεν υπήρξαν σοσιαλιστικές και δημοκρατικές. Από την αρχή ως το τέλος υπήρξαν τυραννικά καθεστώτα του Κρατικού Καπιταλισμού χωρίς Αγορά. Το μόνο σοσιαλιστικό πείραμα που έγινε στον 20ο αιώνα ήταν η Αυτοδιαχείριση του Καρντέλι στη Γιουγκοσλαβία.  Αλλά απέτυχε και οδήγησε στην αιματηρή διάλυση της Ομοσπονδίας μετά τον θάνατο του Τίτο. 
Ο φασισμός, ο ναζισμός, ο σοβιετισμός, δεν ήταν παρά τα τελευταία κινήματα – αντεπανάστασης στη δημοκρατία – όπως παλιότερα ο βοναπαρτισμός. Ο σταλινισμός ιδιαίτερα ήταν η αντεπανάσταση στη δημοκρατία και τον σοσιαλισμό. Ο Χίτλερ, ο Μουσολίνι, ο Στάλιν, ο Μάο, ο Φράνκο, ο Κάστρο και τα άλλα καθάρματα της Ιστορίας ένα πράγμα έχουν στο κεφάλι τους: να υποκαταστήσουν τους βασιλιάδες και τους αυτοκράτορες με τη δική τους μονοκρατορία. Δεν ήταν παρά τσάροι και κάιζερ χωρίς ...στέμμα. 

Ευτυχώς οι επίγονοί τους στη Ρωσία, στην Κίνα, στο Βιετνάμ, στην Κούβα εγκατέλειψαν τον Κρατικό Καπιταλισμό χωρίς Αγορά, φιλελευθεροποίησαν την οικονομία τους και έβγαλαν τις χώρες τους από την υπανάπτυξη, τη φτώχεια και την πείνα. Η αγορά, αργά ή γρήγορα, θα φέρει και τη δημοκρατία…

* Ο Θάνος Παπαδόπουλος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας