Το φάντασμα της ΑΟΖ

Ξεκίνησα, λοιπόν, έναν ανηφορικό δρόμο γράφοντας και δημοσιεύοντας βιβλία και άρθρα στα ελληνικά και αγγλικά, προφανώς εις ώτα μη ακουόντων, και πολλοί στην Αθήνα με θεωρούσαν έναν γραφικό τύπο και δεν έδωσαν καμία σημασία στον πρώτο χάρτη που δημοσιεύτηκε ποτέ στην Ελλάδα και έδειχνε για πρώτη φορά τα θαλάσσια σύνορα της πατρίδας μας.

Αλλά το φάντασμα της ΑΟΖ συνεχίζει να καταδιώκει την Τουρκία. Είναι γνωστό σε όλους ότι η Τουρκία θεωρεί την έννοια της ΑΟΖ τον μεγαλύτερο εχθρό της στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Αγκυρα πιστεύει πως τώρα παρουσιάζεται μια μεγάλη ευκαιρία για να δημιουργήσει τετελεσμένα στην ΑΟΖ της Κύπρου και είναι διατεθειμένη να χοντρύνει το παιχνίδι. Καθώς περιφρονεί τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), δεν έχει καμία σχέση με τη νότια πλευρά της Κυπριακής Δημοκρατίας. Υποστηρίζει ότι έχει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο και ο μόνος τρόπος να δικαιολογήσει αυτό τον ισχυρισμό είναι να επιμένει ότι η Ελλάδα δεν έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο. Το Οικόπεδο 4 της κυπριακής ΑΟΖ, όμως, δείχνει καθαρά ότι η Κύπρος διαθέτει θαλάσσια σύνορα με την Ελλάδα και επομένως η Τουρκία δεν διαθέτει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο.

Το κύριο πρόβλημα της Ελλάδας στην ελληνοτουρκική διένεξη είναι ξεκάθαρα η στάση των Ηνωμένων Πολιτειών που δεν έχει αλλάξει καθόλου τα τελευταία 30 χρόνια. Οι Αμερικανοί, από την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου μέχρι του Κυριάκου Μητσοτάκη, παίζουν το ίδιο βιολί, προτρέποντας τις ελληνικές κυβερνήσεις να μην προχωρήσουν σε μονομερή ανακήρυξη ΑΟΖ, χωρίς να συμφωνήσουν πρώτα με την Τουρκία, και αγνοώντας ότι η ανακήρυξη ΑΟΖ είναι, πάντα, μια μονομερής πράξη, όπως ακριβώς έπραξαν και οι ίδιοι το 1983.

Η Ελλάδα πρέπει άμεσα να ανακηρύξει τα κυριαρχικά δικαιώματά της σε ΑΟΖ, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, όπως αυτό εκφράζεται στη UNCLOS, και να μη διακατέχεται από φοβικό σύνδρομο. Ο εκλιπών πρόεδρος της Κύπρου Τάσσος Παπαδόπουλος ανακήρυξε ΑΟΖ το 2004 διαθέτοντας μόνο τέσσερα τανκς και δύο ελικόπτερα και δεν φοβήθηκε την Τουρκία, η οποία απλώς ανακοίνωσε ότι δεν αναγνωρίζει την κυπριακή ΑΟΖ, ενώ αντίθετα οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. την αποδέχτηκαν αμέσως. Φυσικά, μια τέτοια ΑΟΖ δεν θα διαθέτει μόνο η ηπειρωτική χώρα, αλλά και όλα τα ελληνικά νησιά. Ετσι, η Ελλάδα θα αποκτήσει μια ΑΟΖ που θα έχει έκταση τριπλάσια από αυτή της ηπειρωτικής χώρας. Βάσει των αρχών της ΑΟΖ, το μεγαλύτερο ποσοστό του Αιγαίου και οι φυσικοί του πόροι θα ανήκουν στην Ελλάδα και με αυτό τον τρόπο δεν θα χρειαστεί ούτε να γίνει επέκταση των χωρικών μας υδάτων, ούτε να συζητάμε με τους Τούρκους αν τα νησιά μας έχουν υφαλοκρηπίδα ή όχι.

Η Ελλάδα όταν αποφασίσει να δημιουργήσει ΑΟΖ σε όλες τις θάλασσές της ακολουθώντας πιστά τις διατάξεις του Δικαίου της Θάλασσας δεν έχει να φοβηθεί τίποτα από την Τουρκία. Απλώς η Τουρκία θα αρνηθεί να αναγνωρίσει μια ελληνική ΑΟΖ, όπως ακριβώς έπραξε και με την κυπριακή ΑΟΖ, αλλά η Κύπρος δεν πτοήθηκε από αυτή την ενέργεια της Τουρκίας, μάλιστα εξασφάλισε και την έγκριση της Ε.Ε. Η Αγκυρα θα πρέπει να συνειδητοποιήσει και να αποδεχτεί ότι δεν μπορεί να επιβάλει τις όποιες νεοοθωμανικές βλέψεις της στη σύγχρονη διεθνή πραγματικότητα.
Τι πρέπει να κάνει τώρα η Ελλάδα;

Εχω επανειλημμένα γράψει ότι οι Αμερικανοί επιθυμούν το μοίρασμα των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου διότι δεν θέλουν να χάσουν την Τουρκία και να τη ρίξουν στην αγκαλιά της Ρωσίας. Πιστεύουν ότι η συνεκμετάλλευση ή, καλύτερα, η συνδιαχείριση των υδρογονανθράκων της Ελλάδας, της Κύπρου και της Τουρκίας πρέπει να επιτευχθεί πάση θυσία. Οι ΗΠΑ γνωρίζουν ότι η Τουρκία δεν διαθέτει υδρογονάνθρακες, αλλά θέλουν να μοιραστεί τους ανύπαρκτους υδρογονάνθρακές της με την Ελλάδα και την Κύπρο!

Ο μόνος τρόπος για να σταματήσει η Ελλάδα τα σχέδια αυτά είναι, άμεσα και πριν είναι πολύ αργά, να προβεί σε οριοθέτηση της ΑΟΖ της με αυτή της Κύπρου βάσει της μέσης γραμμής, σύμφωνα με τις προβλέψεις της UNCLOS, που θα δίνει πλήρη επήρεια στη νήσο Στρογγύλη, με αποτέλεσμα η Τουρκία να μην έχει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο και φυσικά ούτε με τη Λιβύη.

*Ομότιμος καθηγήτής Οικονομικών στο Πανεπιστημιακό Σύστημα Μέριλαντ των ΗΠΑ