Αφορολόγητες παροχές: Ενιαία γραμμή «άμυνας» εν μέσω πολλαπλών οικονομικών προκλήσεων

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων των υψηλότερων ποσοστών πληθωρισμού συγκριτικά με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, ενώ σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat βρισκόμαστε στην προτελευταία θέση - μία θέση πάνω από την Βουλγαρία – σε ότι αφορά την αγοραστική δύναμη. Με τον πληθωρισμό των τροφίμων στην Ελλάδα να είναι κατά μέσο όρο διπλάσιος από τον γενικό πληθωρισμό (το 1ο πεντάμηνο του 2024 ο πληθωρισμός τροφίμων ανήλθε κατά μέσο όρο σε 5,6%. Πηγή ΙΟΒΕ) και έναν στους δύο Έλληνες να δηλώνουν πως δεν θα κάνουν διακοπές φέτος (Πηγή ΙΕΛΚΑ), είναι παραπάνω από προφανές ότι οφείλουμε να λάβουμε μέτρα άμεσα.

Το δίλημμα του πληθωρισμού

Ο πληθωρισμός διαβρώνει την αξία του χρήματος, καθιστώντας τα καθημερινά έξοδα πιο επαχθή για τους εργαζόμενους. Όταν οι τιμές αυξάνονται, οι εργαζόμενοι μοιραία μπορούν να αγοράσουν λιγότερα καθώς οι αυξήσεις των μισθών δεν ακολουθούν τα ποσοστά του πληθωρισμού. Σε τέτοια σενάρια, η ενίσχυση των αφορολόγητων παροχών που συναντάμε μεταξύ των Ευρωπαϊκών κρατών, καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος καθημερινών αναγκών, μεταξύ άλλων παροχές από τις πιο καθιερωμένες (παροχή σίτισης, ασφάλεια ζωής και υγείας, παροχή για παιδικό σταθμό) έως και τις πιο σύγχρονες που αφορούν νέες ανάγκες (μεταφορά από και προς το γραφείο, εξοπλισμός τηλεργασίας, φροντίδα στο σπίτι, κ.ά)- μπορούν να προσφέρουν την τόσο αναγκαία οικονομική ανακούφιση και ταυτόχρονα να καταπολεμήσουν ένα καίριο πρόβλημα του ιδιωτικού τομέα, αυτό των υψηλών ποσοστών εναλλαγής εργαζομένων (employee turnover). Μέσω των παροχών η κυβέρνηση και οι επιχειρήσεις μπορούν να υποστηρίξουν αποτελεσματικά τους εργαζόμενους – χωρίς να αυξάνουν τα κόστη τους, να αυξήσουν τη διατήρηση του εργατικού τους δυναμικού, και να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές ανισότητες και την ανταγωνιστικότητά τους συγκριτικά με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες.

Αποκατάσταση αγοραστικής δύναμης – Πολλαπλά οφέλη για το κράτος

Όταν το κόστος των αγαθών και των υπηρεσιών αυξάνεται, οι εργαζόμενοι αγωνίζονται να διατηρήσουν την ποιότητα ζωής τους. Οι παροχές συμβάλλουν άμεσα προς αυτή την κατεύθυνση, αυξάνοντας το διαθέσιμο εισόδημα, καλύπτοντας ανάγκες ειδικού σκοπού με άμεσο κοινωνικό αντίκτυπο. Για παράδειγμα, η κάλυψη δαπανών παιδικής μέριμνας (παιδικοί σταθμοί, φροντίδα στο σπίτι, κ.λπ.) ή η παροχή εκπαιδευτικών επιδομάτων μπορεί να μειώσει σημαντικά τα έξοδα των εργαζομένων χωρίς να επιβαρύνουν τον μηνιαίο οικογενειακό προϋπολογισμό. Τα οφέλη όμως δεν περιορίζονται στην αύξηση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων, αλλά λειτουργούν πολλαπλασιαστικά. Το πρώτο και σημαντικότερο είναι η καταπολέμηση του μαύρου χρήματος. Το σύνολο των σύγχρονων παροχών δίνονται μέσω καρτών γεγονός που διασφαλίζει την κατανάλωση των πόρων αυτών μέσω ηλεκτρονικών συναλλαγών, και έτσι αυξάνεται άμεσα και η εισπραξιμότητα του ΦΠΑ από το κράτος. Τέτοιου είδους παροχές μπορούν να ενισχύσουν την αύξηση της απασχόλησης των γυναικών όπου στην χώρα μας καταγράφεται ένα ακόμη αρνητικό ρεκόρ, με το 52,4% των γυναικών να εργάζονται, δεύτερη χειρότερη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά την Ιταλία (52,3%).

Η ενίσχυση-διόρθωση των παροχών για να γίνει αποτελεσματικά, θα πρέπει να αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα τόσο για την κυβέρνηση όσο και για τους εργοδότες. Επί παραδείγματι, θα μπορούσαν να σχεδιαστούν φορολογικά κίνητρα για τις εταιρείες που παρέχουν ολοκληρωμένα πακέτα παροχών στους εργαζομένους τους, αύξηση των υπαρχουσών παροχών αλλά και εισαγωγή νέων που θα καλύπτουν τις ολοένα και αυξανόμενες κοινωνικές ανάγκες. (βλ. παροχή διακοπών, παιδικού σταθμού, εκπαιδευτικών προγραμμάτων, κ.ά).

Το 2022, μετά την πρωτοφανή αύξηση του πληθωρισμού, ο τότε Υπ. Εργασίας κ. Κωστής Χατζηδάκης αντιλαμβανόμενος την σοβαρότατη επίπτωσή του στην καθημερινή διατροφή των εργαζομένων, είχε εισηγηθεί την αύξηση της ημερήσιας παροχής σίτισης διορθώνοντας το ποσό των 6€ ανά εργάσιμη ημέρα, αλλά την τελευταία στιγμή είχε «παγώσει» η τροποποίηση εξαιτίας του ότι απαιτούνταν και η σύμφωνη γνώμη του τότε Υπ. Οικονομικών (Κου Σταϊκούρα).

Με την ευθυγράμμιση των προσπαθειών, όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (κράτος, επιχειρήσεις, εργαζόμενοι) μπορούν να διασφαλίσουν ότι στην χώρα μας υπάρχει ένα πραγματικά σύγχρονο πλαίσιο παροχών, που μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης νέων επενδύσεων αλλά κυρίως να ενισχύσει τους εργαζόμενους σε κρίσιμους για την καθημερινότητά του τομείς (υγεία, διατροφή, ασφάλεια, μετακίνηση, παιδική φροντίδα, εκπαίδευση, κ.ά), χωρίς να αυξήσει τα κόστη των εταιρειών και ακόμη σημαντικότερο, χωρίς να επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό. Τα οφέλη οφείλουμε να διασφαλίζουμε ότι είναι τόσο προσβάσιμα όσο και αποτελεσματικά για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Και η ιστορία το έχει αποδείξει, με όλα τα προηγμένα Ευρωπαϊκά κράτη να ενισχύουν ολοένα και περισσότερο είτε σε αξία είτε σε μείγμα παροχών τα φορολογικά κίνητρα που δίνουν σε επιχειρήσεις και εργαζόμενους υποστηρίζοντας σημαντικά παροχές ειδικού σκοπού εναρμονισμένες με τις κοινωνικές ανάγκες της εποχής.

Θεόδωρος Σοφ. Φίλιππας, Λογιστής - Φοροτεχνικός