Annus Mirabilis ή Annus Horribilis

Την θεμελίωση των δύο επαναστατικών θεωριών του 20ου αιώνα, δηλαδή την θεωρία της Σχετικότητας και την κβαντική φυσική. Η πρώτη θεωρία ανέτρεψε ριζικά τις αντιλήψεις για τις έννοιες του χώρου και του χρόνου και έφερε την ενοποίησή τους στο χωροχρόνο. Η δεύτερη άλλαξε τελείως τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη φύση της ύλης και της ακτινοβολίας. Και οι δύο θεωρίες έχουν επιβεβαιωθεί πειραματικά πολλές φορές και με πολύ μεγάλη ακρίβεια τα τελευταία 100 χρόνια.

Η ειδική θεωρία της σχετικότητας άλλαξε εντελώς τις ιδέες που είχαμε για τον απόλυτο χρόνο και χώρο και οδήγησε στο συμπέρασμα ότι η μάζα και η ενέργεια είναι οι δύο διαφορετικές όψεις της υλοενέργειας. Αλλά και οι υπόλοιπες εργασίες του, άνοιξαν τον δρόμο για την κβαντομηχανική που οδηγεί ακόμα και σήμερα τους φυσικούς.

Μόνο ο Ισαάκ Νεύτων έχει καταφέρει κάτι παρόμοιο. Μεταξύ του 1665 και 1666 ο Νεύτωνας, απομονωμένος στο εξοχικό του για να γλυτώσει από την πανώλη που εκείνη την εποχή μάστιζε την Αγγλία, άρχισε να θεμελιώνει τον νόμο και την βαρύτητα και την παγκόσμια έλξη. Εκείνη η χρονιά ονομάστηκε για πρώτη φορά θαυμάσια ή αλλιώς μαγική Χρονιά (Annus Mirabilis).

….Το ερώτημα είναι εάν το έτος 2022, θα θεωρηθεί από την ιστορία ως έτος Annus Mirabilis (θαυμάσιο έτος) ή ως Annus Horribilis (Φρικτό έτος)…
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η πανδημία έχει προκαλέσει μέχρι σήμερα περισσότερους από 6.000.000 θανάτους, ενώ πάνω από 623.000.00 έχουν νοσήσει. Αποτέλεσμα είναι οι τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις αλλά και οι κοινωνικές ρωγμές και οι πολιτικές ανακατατάξεις.

Και σαν να μην αρκούσε η πανδημία, ήλθε και ο πόλεμος στην Ουκρανία που πέρα από την αναβίωση του αναθεωρητισμού, έχει προκαλέσει οικονομικό σεισμό, με αποτέλεσμα να κλονίζονται οι οικονομίες των Ευρωπαϊκών κυρίως κρατών, οι οποίες εθεωρούντο υπόδειγμα ανάπτυξης και σταθερότητας.

Στην πατρίδα μας οι επιπτώσεις της πανδημίας είναι εξίσου πολύ σοβαρές, αφού 33.000 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους, το σύστημα υγείας αν και άντεξε, πιέστηκε απίστευτα. Η οικονομία κλονίσθηκε, ως αποτέλεσμα της πτώσης της παραγωγικότητας, της ελάττωσης του τουριστικού συναλλάγματος και της κάθετης αύξησης των άμεσων και έμμεσων δαπανών για την υγεία και την κοινωνική πρόνοια. Ακόμα και με τον πόλεμο στην Ουκρανία, την εκτόξευση του ενεργειακού κόστους και την αναγκαστική επιδοματική πολιτική για την ενίσχυση των ασθενέστερων, η θετική πορεία της οικονομίας μας ανεστάλη και
ο πληθωρισμός, ακολουθώντας τον ανάλογο στα κράτη-μέλη της ΕΕ , αυξήθηκε στο 12% περίπου. Αλλά ποιο είναι το “μάθημα” που θα πρέπει να μάθει η Ευρώπη και κυρίως η πατρίδα μας μέσα από αυτή την κρίση;

Ο μόνος ασφαλής τρόπος αντιμετώπισης παρόμοιων κρίσεων, είναι ένας: Η αυτοδύναμη ανάπτυξη, που να βασίζεται όχι σε εξωγενείς και αστάθμητους παράγοντες – όπως ο τουρισμός, η εισαγόμενη ενέργεια και το παρασιτικό εμπόριο – δηλαδή σε βιομηχανική παραγωγή με εγχώριες πρώτες ύλες και σταθερές δομές παραγωγής ενέργειας.

Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ έχουν δοθεί τα προηγούμενα χρόνια σε άσκοπες, χαριστικές και σίγουρα αντιπαραγωγικές επενδύσεις ή ακόμα και σε επενδύσεις μόνο στα χαρτιά. Έχουν χρηματοδοτηθεί μελέτες που δεν έφεραν αποτέλεσμα, τουριστικές μονάδες που δεν λειτούργησαν, βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες που δεν φτιάχτηκαν. Άλλες που απεναντίας συρρικνώθηκαν ή ακόμα και ανέστειλαν την λειτουργία τους, γιατί τα χρήματα των επιδοτήσεων χρησιμοποιήθηκαν για άλλους σκοπούς… Εκτός όμως από την επιχειρηματικότητα, και στον χώρο της επιστημονικής ερευνάς, οι χρηματοδοτήσεις σε πολλές περιπτώσεις αγγίζουν το σκάνδαλο. Μόνο στην χώρα μας παρατηρείται το παράδοξο φαινόμενο, άλλοι να παράγουν έρευνα και άλλοι να χρηματοδοτούνται. Εύκολα μπορεί κάποιος να διαπιστώσει του λόγου το αληθές εάν αναλύσει τα δεδομένα, δηλαδή σχετικά με το πού δόθηκε γενναία χρηματοδότηση και τι ερευνητικό προϊόν παρήγαγαν οι ερευνητές αυτοί.

Αλλά στο που οφείλονται αυτές οι προκλητικές στρεβλώσεις, είναι προφανές:
Στην ανίκητη γραφειοκρατία. Δηλαδή σε ένα σύστημα που έχει δημιουργηθεί και στηρίζεται σε υπηρεσιακούς παράγοντες με μειωμένα συνήθως ουσιαστικά προσόντα, αλλά με έντονα ανεπτυγμένο το προσόν του τυχοδιωκτισμού και της ιδιοτέλειας.

Σε ένα πολιτικό πελατειακό σύστημα –που όχι μόνο – παρά τις διαχρονικές εξαγγελίες, δεν “πατάσσει” την γραφειοκρατία, αλλά απεναντίας την ευνοεί, γιατί την χρησιμοποιεί ως μέσο στήριξης της εξουσίας του.

Και ο Λαός να συνθλίβεται μεταξύ γραφειοκρατών και πολιτικών παραγόντων, είτε αντιδρώντας αρνητικά, με το να πλαισιώνει ακραίους ιδεολογικά πολιτικούς σχηματισμούς, είτε προσαρμοζόμενος στους “κανόνες” του συστήματος, δηλαδή υποκύπτοντας στην αναξιοκρατία, την ιδιοτέλεια και εν τέλει στην φαυλότητα.

Αυτό το σύστημα έχει πλαισιώσει και ελέγχει τις επιδοτήσεις: Ειδικά γραφεία που ανιχνεύουν, μελετούν και καταστρώνουν προτάσεις χρηματοδότησης, αλλά κυρίως γραφεία που γνωρίζουν τις διαδικασίες για την ευνοϊκή έκβαση μιας πρότασης.
Υπηρεσιακοί παράγοντες σε θέσεις κλειδιά που επεξεργάζονται τις προτάσεις και πολιτικοί υπεύθυνοι, που πέραν από την αξιοκρατική αξιολόγηση μιας πρότασης για επιχορήγηση, θέτουν παράλληλα και τα δικά τους κριτήρια, τα οποία τις περισσότερες φορές είναι ισχυρότερα!

Η παρούσα κυβέρνηση, αντικειμενικά, έχει κάνει μεγάλες τομές και θετικά βήματα, ακόμα και μέσα στην πανδημία και μέσα στην οικονομική και ενεργειακή κρίση: Με την διαφάνεια, με την ψηφιοποίηση του κράτους, με την προώθηση της ουσιαστικής αξιολόγησης και της αξιοκρατίας, με αντικειμενικοποίηση των προσόντων των νεοεισερχομένων στο δημόσιο, με τα ουσιαστικά μακροπρόθεσμα έργα υποδομής και με την – πέρα από την αμυντική – ενεργειακή θωράκιση της χώρας.
Όλα αυτά όμως χρειάζονται χρόνο για να αποδώσουν.

Όταν όμως αποδώσουν, θα πάψει να ισχύει ότι:
“Οι Έλληνες είναι ένας μεγάλος Λαός. Η Ελλάδα όμως δεν είναι κράτος…”
Μπορεί να το είπε ο αντιπαθής σε εμάς Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αλλά δεν απέχει πολύ από την αλήθεια!
…Και το 2022 να θεωρηθεί όχι Annus Horribilis, αλλά Annus Mirabilis!



*Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι Καθηγητής Καρδιολογίας