«Το Σύνδρομο της Ύβρεως»: Μια Καλόπιστη Κριτική

Με τις υβριστικές συμπεριφορές των ανθρώπων, οι θεοί, προσβάλλονταν και εξοργίζονταν.

Το “Σύνδρομο της Ύβρεως” σήμερα, θεωρείται από την επιστήμη , επίκτητη ψυχική διαταραχή. Πάσχουν αρκετά άτομα από όλες τις κοινωνικές ομάδες, αλλά και πολιτικοί. Σχετικά με τους πολιτικούς που εμφάνιζαν αυτή την διαταραχή, ο Ντέιβιντ Όουεν, Ιατρός Νευρολόγος και Άγγλος πολιτικός, (είχε διατελέσει και υπουργός Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας),στο βιβλίο του «Ασθενείς ηγέτες στην εξουσία. Πόσο οι αρρώστιες επηρέασαν τους πολιτικούς τα τελευταία 100 χρόνια», περιγράφει την διαταραχή αυτή, και ποιοι πολιτικοί έπασχαν κατά την εκτίμησή του, από αυτό το σύνδρομο.

Το σύνδρομο αυτό έχει βασικά τα εξής χαρακτηριστικά. Ο πολιτικός που πάσχει, θεωρεί τους πολίτες απλώς ένα πεδίο όπου ασκεί την εξουσία του. Φροντίζει υπέρμετρα για τη δημόσια εικόνα του. Επιλέγει ενέργειες και δράσεις που ευνοούν αυτή την εικόνα του στον λαό. Ταυτίζει τον εαυτό του με το κράτος ή ακόμα και με το έθνος. Στις δημόσιες ομιλίες του μιλάει σαν μεσσίας, εκθειάζοντας τις ενέργειές του. Αγνοεί τις υποδείξεις και τις παρατηρήσεις του περιβάλλοντός του, αφού πιστεύει ότι έχει το αλάθητο και το προνόμιο να γνωρίζει μόνο αυτός την αλήθεια. Έχει υπερβολική αυτοπεποίθηση. Και τελικά χάνει την επαφή με την πραγματικότητα.

Ειδικότερα, η υπέρμετρη αίσθηση αυτοπεποίθησης τον οδηγεί στον αποκλεισμό κάθε λογικής συμβουλής, ενώ αρέσκεται μόνο στις κολακείες. Το σύνδρομο αυτό αποκτά μεγάλη σημασία, αφού οι ηγέτες που πάσχουν από αυτό επηρεάζουν τις τύχες των λαών τους, αλλά και άλλων λαών, πολλές φορές καθοριστικά.

Στον προηγούμενο αιώνα , με αυτά τα κριτήρια, φαίνεται ότι ορισμένοι πολύ γνωστοί αρχηγοί κρατών σε όλο τον κόσμο έπασχαν από αυτό το σύνδρομο. Όπως ο Ρούσβελτ, ο Μουσολίνι, ο Χίτλερ, ο Τσόρτσιλ, ο Μαο Τσε Τουνγκ, ο Αϊζενχάουερ, ο Ντε Γκολ, ο Τζον Κένεντι, ο Νίξον, η Θάτσερ, ο Ρέιγκαν, ο Μιτεράν, ο Γιέλτσιν, ο Σιράκ, ο Μπλερ, ο Τζορτζ Μπους, ο Αριέλ Σαρόν και άλλοι .

Ο λόρδος Όουεν βέβαια, στο βιβλίο του αναφέρεται σε πολιτικούς ηγέτες του προηγούμενου αιώνα. Εάν όμως κάποιος αναλύσει με τα ίδια κριτήρια συμπεριφορές σύγχρονων ηγετών, εύκολα θα διαπιστώσει ότι αρκετοί μπορεί να θεωρηθεί ότι πάσχουν από “το σύνδρομο της ύβρεως”. Αυτό συμβαίνει στο διεθνές περιβάλλον , αλλά και στην χώρα μας.
Ένα επιστημονικό ερώτημα είναι ,πώς δημιουργείται αυτό το σύνδρομο.

Βασική προϋπόθεση είναι να υπάρχει το ανάλογο υπόστρωμα. Αλλά μπορεί και το ανάλογο το περιβάλλον να το δημιουργήσει.

…Παρακολούθησα την μακρά ομιλία του αρχηγού της Αξιωματικής αντιπολίτευσης στο Συνέδριο αυτής της πολιτικής παράταξης. Δεν αμφισβητεί κανείς την μόρφωση, την ευχέρεια εκφοράς του λόγου και την εντυπωσιακή σκηνική παρουσία του εν λόγω αρχηγού. Αυτό όμως που μου έκανε αρνητική εντύπωση, ήταν η εμφανής ακραία και υπερβολική αναφορά, στις ικανότητες και τις δυνατότητές του να αλλάξει τα πάντα. Η συνεχής αναφορά στον λαό και τα κακώς κείμενα που θα «σαρώσει», αγνοώντας επιδεικτικά και αλαζονικά την ιστορία του κόμματός του, και τα ηγετικά πρόσωπα που έχουν συμβάλλει στην δημιουργία και στην πορεία αυτής της παράταξης. .Μιας πολιτικής παράταξης, που κυβέρνησε την χώρα, ανεξάρτητα από επιτυχίες και αποτυχίες που κάποιος μπορεί να της καταλογίσει.

Στην χώρα μας, τόσο πριν όσο και μετά την μεταπολίτευση, παρουσιάσθηκαν χαρισματικοί ηγέτες που κυβέρνησαν. Όλοι όμως κατά την άποψή μου, είτε ηγήθηκαν σε προϋπάρχοντες πολιτικούς σχηματισμούς, είτε δημιούργησαν οι ίδιοι νέους, λειτούργησαν συλλογικά και με ενσυναίσθηση, ότι στον χώρο τους υπήρξαν και άλλοι που έβαλαν το λιθαράκι ή τον λίθο τους, ώστε να δημιουργηθεί ο πολιτικός αυτός χώρος. Στην πρώτη κατηγορία, ανήκει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Ηγήθηκε ενός εδραιωμένου πολιτικού χώρου, αλλά με αίσθημα ευθύνης , αξιοποίησε και συνεργάσθηκε με ότι ποιο ικανό πολιτικό δυναμικό διέθετε αυτή η παράταξη. Στην δεύτερη κατηγορία , ανήκει ο Ανδρέας Παπανδρέου. Αντικειμενικά είχε πολύ περισσότερες ακαδημαϊκές «περγαμηνές» από τον σημερινό αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Βασίσθηκε όμως και αξιοποίησε πολιτικά πρόσωπα από διάφορους χώρους (επιστημονικούς, παραγωγικούς, καλλιτεχνικούς και άλλους), παρότι πολλά από αυτά τα πρόσωπα, απείχαν πολύ από την προσωπικότητά του, την μόρφωσή του και την διεθνή του αναγνώριση.

Προφανώς και οι δύο αυτοί ηγέτες , δεν έπασχαν από το “σύνδρομο της ύβρεως”!

Αλλά και ο σημερινός Πρωθυπουργός της χώρας μας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, παρότι αντικειμενικά δεν υπολείπεται σε μόρφωση, ευφυΐα και δομημένο λόγο από τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης (απεναντίας μάλιστα) , ενώ επιπρόσθετα διαθέτει και ηγετικά χαρακτηριστικά και έχει επιτύχει εξαιρετική διεθνή αναγνωρισιμότητα, στις ομιλίες του επιδεικνύει μια σεμνότητα και στις δράσεις του χαρακτηρίζεται με προφανή συλλογικότητα... Προφανώς δεν χαρακτηρίζεται από αυτό το σύνδρομο…

Το πολιτικό μας σύστημα και η Δημοκρατία μας, δεν έχει ανάγκη από μεσσίες. Χρειάζεται πολιτικούς με ικανότητες αλλά και με παράλληλη ενσυναίσθηση και όχι αλαζονεία.
Πιστεύω, ότι ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, διαθέτει τα πνευματικά προσόντα για να προσαρμοσθεί έγκαιρα σε αυτό το πλαίσιο…






*Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι Καθηγητής Καρδιολογίας