Το Φαρμακονήσι

 Τα ίχνη των αρχαίων Ελλήνων μπορεί να τα δει κανείς και σήμερα σε φυλές του Αφγανιστάν. Και το μεγαλείο του μέγιστου Μακεδόνα στρατηλάτη ήταν τέτοιας διάστασης ώστε ο ιστορικός Διόδωρος ο Σικελιώτης έγραψε γι’ αυτόν: «Κατά τους πολέμους εναντίον των Περσών, μεταχειριζόμενος με μεγάλη επιείκεια τους αιχμαλώτους, όχι μόνο με την ανδρεία, αλλά και με την περιβόητη ημερότητά του, έκανε τους κατοίκους της Ασίας να επιθυμούν την εξουσία του».

Είκοσι τρεις αιώνες μετά, μαζί με πολυάριθμους άλλους, ξεκίνησε μια ομάδα προσφύγων από το Αφγανιστάν. Κατατρεγμένοι από τους συνεχείς πολέμους, πεινασμένοι από την εκεί ανυπαρξία κράτους και εξαθλιωμένοι από τις τραγικές συνθήκες ζωής που τους έχουν επιβάλει οι ισχυροί της Γης και οι εγχώριοι εξτρεμιστές, ακολούθησαν αντίστροφη πορεία από αυτή του Μεγάλου Αλεξάνδρου: από το Αφγανιστάν προς τη Δύση, προς το Αιγαίο Πέλαγος, προς τη σωτηρία... Μια ομάδα από άνδρες, γυναίκες, παιδιά και βρέφη.

Και ο Τούρκος έμπορος των ψυχών με ένα άθλιο πλεούμενο τους έφτασε μέχρι το Φαρμακονήσι, ένα μικρό νησάκι στο ΝΑ Αιγαίο, με ελάχιστους κατοίκους και έκταση 4 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Λέγεται ότι πήρε το όνομά του από τα βότανα που υπήρχαν εκεί στην αρχαιότητα. Είναι άνυδρο και βραχώδες. Αναφέρεται ότι ο Ιπποκράτης μάζευε βότανα από το νησί, πάνω στο οποίο υπάρχει η βάση αρχαίου ναού.

Και εκεί το πλεούμενο με «της Γης τους κολασμένους» ναυάγησε. Και πνίγηκαν δώδεκα. Γυναίκες και παιδιά... Και αυτοί οι δώδεκα δεν έφτασαν ποτέ στη Γη της Επαγγελίας, την πολιτισμένη Ευρώπη. Η ζωή τους τερματίστηκε στα νερά του Αιγαίου. Νερά που είναι γεμάτα από λείψανα ηρώων, αγωνιστών της ελευθερίας από την εποχή του Ομήρου. Αυτοί οι δώδεκα πνίγηκαν αναζητώντας την προσωπική τους ελευθερία...

Ενα ταχύπλοο σκάφος του Λιμενικού περιπολούσε, ως συνήθως, στην περιοχή. Με νεαρό πλήρωμα, τους σύγχρονους ακρίτες της δοκιμαζόμενης πατρίδας μας. Αυτούς με τον πενιχρό μισθό, αλλά με τον ενθουσιασμό που τους εμποτίζει η ελληνική ιδέα.

Εντόπισε το πλεούμενο με τους στοιβαγμένους Αφγανούς πρόσφυγες.

Η πρώτη εκδοχή είναι ότι το σκάφος του Λιμενικού προσπάθησε να επαναπροωθήσει το πλεούμενο προς τα τουρκικά χωρικά ύδατα. Και το πλεούμενο ναυάγησε.Η δεύτερη εκδοχή είναι ότι ο Τούρκος δουλέμπορος βύθισε το πλοιάριο για να μην επιστρέψει στην Τουρκία. Σε κάθε περίπτωση είναι αδιανόητο να πιστέψει κάποιος ότι το ελληνικό πλήρωμα του λιμενικού σκάφους έχει ευθύνη για το τραγικό συμβάν, είτε από αμέλεια είτε από ολιγωρία.

Η θάλασσα ενώνει τους ανθρώπους. Και αυτός που κινδυνεύει στη θάλασσα, ανεξάρτητα από εθνικότητα, χρώμα, ηλικία και ιστορία, είναι ναυαγός. Και είναι απαράβατος ιερός κανόνας των ναυτικών όλου του κόσμου να τον βοηθήσουν με κάθε τρόπο. Οι Ελληνες ναυτικοί το γνωρίζουν αυτό κατεξοχήν και το τηρούν πιστά από την αρχαιότητα.

Και αυτό το γνωρίζω κι εγώ καλά. Κατάγομαι από νησί του Αιγαίου. Ολο το στενό και ευρύτερο περιβάλλον μου ήταν και είναι ναυτικοί. Ορισμένοι έχουν πνιγεί, είτε με εμπορικά πλοία είτε με πολεμικά. Και γνωρίζω πολύ καλά τον κώδικα ζωής και τιμής που ευλαβικά μεταφέρουν σε όλες τις θάλασσες του πλανήτη: τη διάσωση του ναυαγού με κάθε τρόπο και κάθε τίμημα.

*Ο κ. Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών