Ο κροκόδειλος της Κρήτης και η εξέλιξη

Προσπάθησαν να τον αιχμαλωτίσουν, αλλά μάταια. Ζητήθηκε η βοήθεια ειδικού από το εξωτερικό, ο οποίος φημίζεται για τις δεξιότητές του σε τέτοιες επιχειρήσεις, αλλά και αυτός μέχρι τώρα απέτυχε να τον συλλάβει. Και ακόμα και σήμερα ο κροκόδειλος, αντιστεκόμενος στην ανθρώπινη ευφυΐα και την τεχνολογία, συνεχίζει να κολυμπά στο φράγμα του Ρεθύμνου, να λιάζεται στον μεσογειακό ήλιο και να τρέφεται όχι με τροπικά ζώα, αλλά με πάπιες και βατράχια. Είναι μια επιτυχημένη μορφή ζωής που επιβίωσε χωρίς ουσιαστικές αλλαγές για εκατομμύρια χρόνια…

Ο άνθρωπος, από την άλλη πλευρά, εμφανίστηκε στη θαυμαστή διαδικασία της ζωής και της εξέλιξης των ειδών πολύ αργότερα. Σε αντίθεση με τον κροκόδειλο, εξελίσσεται συνεχώς για να προσαρμοστεί στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Κυρίως εξελίχθηκε ο εγκέφαλός του έτσι ώστε σήμερα ο ανθρώπινος εγκέφαλος να έχει μικρή σχέση με εκείνον του προϊστορικού ανθρώπου… Και η εξέλιξη αυτή συνεχίζεται, όπως φαίνεται, με επιταχυνόμενους ρυθμούς.

Σήμερα, με την εξέλιξη των μηχανισμών διάδοσης των πληροφοριών που αφορούν την επιστημονική γνώση, την οικονομία, την πολιτική και γενικότερα την κοινωνική ζωή, κάθε μέρα καλούμαστε να επεξεργαστούμε έναν τεράστιο όγκο δεδομένων.

Η πίεση αυτή αποτελεί μοχλό εξέλιξης για ένα είδος. Στην περίπτωσή μας σημαίνει ότι ο εγκέφαλός μας εξελίσσεται για να καταφέρει να προσαρμοστεί στο νέο περιβάλλον που επιβάλλει η εποχή της πληροφορίας. Πώς θα είναι λοιπόν οι άνθρωποι στο μέλλον; Πιθανόν θα είναι ψηλότεροι, θα έχουν μεγαλύτερο κρανίο και θα υπάρχει ποικιλομορφία στα εξωτερικά χαρακτηριστικά τους. Αυτό όμως που είναι περισσότερο ενδιαφέρον και προκαλεί πολλά ερωτήματα και επιφυλάξεις είναι ότι με την παράλληλη ανάπτυξη της επιστήμης, ο άνθρωπος πιθανόν να μπορέσει να ελέγξει την εξέλιξή του, χειραγωγώντας την και τροποποιώντας την. Δηλαδή με τη δυνατότητα που θα έχει ο άνθρωπος στο μέλλον να επηρεάσει την εξέλιξή του, και ειδικότερα να επηρεάσει την εξέλιξη διαφόρων οργάνων του σώματός του, ενδεχομένως με τον σημερινό τρόπο σκέψης να προκύψουν θεμελιώδη φιλοσοφικά και ηθικά προβλήματα. Σήμερα π.χ .μπορούμε να κλωνοποιήσουμε ζώα. Μπορούμε να εφαρμόσουμε την ευγονική σε προγεννητικό στάδιο. Μπορούμε με τη χρήση της φαρμακολογίας να αναπτύξουμε επιλεκτικά το μυϊκό μας σύστημα και να δημιουργούμε υπεραθλητές. Τι θα γίνει όμως στο μέλλον εάν μπορέσει η επιστήμη να δημιουργήσει να εξελίξει ή και να κλωνοποιήσει ανθρώπους με μοναδικές ικανότητες και δεξιότητες σε διαφόρους τομείς; Να αναπαραράγει π.χ. έναν νέο Αριστοτέλη, Σωκράτη, Νεύτωνα, Αϊνστάιν, Μέγα Αλέξανδρο, Αβραάμ Λίνκολν, αλλά και Ελευθέριο Βενιζέλο;

Πώς θα λειτουργήσει η Δημοκρατία, το κορυφαίο αυτό πολίτευμα που έχει ως θεμελιώδη προϋπόθεση την ισότητα των ανθρώπων, σε μια εποχή όπου ίσως η επιστήμη θα μπορεί να φτιάχνει κατ’ επιθυμία χαρισματικούς ανθρώπους σε διάφορους τομείς; Πώς θα λειτουργήσει η θρησκεία μας;

Ολες αυτές οι προοπτικές μοιάζει σήμερα να είναι ακόμα και εφιαλτικές. Αλλά σίγουρο είναι ότι δεν μπορούμε, με τις σημερινές δυνατότητες του εγκεφάλου μας, να προβλέψουμε τις προσαρμογές του ανθρώπινου είδους στο μέλλον. Γιατί αυτό είναι και το συναρπαστικό. Με την εξέλιξη ο άνθρωπος έφυγε από τη Γη που τον έθρεψε και βγήκε στο αχανές Διάστημα.
Ενώ ο κροκόδειλος της Κρήτης, μπορεί να μένει αμετάβλητος, να είναι μια επιτυχημένη και παγιωμένη μορφή ζωής, αλλά θα συνεχίσει να περιφέρεται σε έναν αβάσταχτα περιορισμένο ζωτικό χώρο. Ακόμα και στο φράγμα του Ρεθύμνου!

*Καθηγητής Καρδιολογίας και σύμβουλος του πρωθυπουργού σε θέματα Υγείας και Παιδείας