Οι βάρδοι της Μέσης Γης

Η πολυαναμενόμενη «Μάχη των πέντε στρατών» πραγματοποιήθηκε με εντυπωσιακή αγριότητα μπροστά στα μάτια μας και σήμανε την ολοκλήρωση του τριετούς ταξιδιού μας στον κόσμο της Μέσης Γης με οδηγό τον Πίτερ Τζάκσον, ο οποίος -για να λέμε και του στραβού το δίκιο- μπορεί να μας παρουσίασε μία ωραία τριλογία, αλλά τελικά τράβηξε το «Χόμπιτ» από τα αυτιά (λες και δεν ήταν ήδη αρκετά μεγάλα). Τα κακά νέα, λοιπόν, είναι ότι στο ορατό μέλλον δεν πρόκειται να δούμε κάποια άλλη ταινία που να βασίζεται στο μοναδικό σύμπαν που κατάφερε να δημιουργήσει ο Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν. Ο Κρίστοφερ Τόλκιν, γιος του καθηγητή, δεν ήταν ιδιαίτερα ικανοποιημένος με τις ταινίες του Πίτερ Τζάκσον. Και ο φορέας που είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση των έργων του Τόλκιν (το Tolkien Estate) δεν φαίνεται πρόθυμος να πουλήσει τα δικαιώματα του «Σιλμαρίλλιον» για την παραγωγή ταινιών. Αυτό πιστοποιείται και από τον ίδιο τον Τζάκσον

, ο οποίος σε μία πρόσφατη συνέντευξη τύπου απέκλεισε το ενδεχόμενο.

Τι μας απομένει πια; Πρώτα απ’ όλα, να ξαναδιαβάσουμε τα εξαιρετικά βιβλία: τον «Αρχοντα», το «Χόμπιτ», το «Σιλμαρίλλιον», τις «Ατελείωτες ιστορίες», τα «Παιδιά του Χούριν». Δεύτερον, να ξαναδούμε τις ταινίες - τα extended versions. Και τρίτον, να ακούσουμε τη μουσική που έχει γραφτεί με αστείρευτη πηγή έμπνευσης τη Μέση Γη, το Μπελέριαντ και άλλες γραφικές τοποθεσίες του κόσμου του Τόλκιν. Πρώτη στάση -πού αλλού;- στον Χάουαρντ Σορ, ο οποίος βρίσκεται πίσω από όλα τα soundtrack των ταινιών του Τζάκσον. Χρησιμοποιώντας το ιρλανδικό βιολί για τους Ροχίριμ, τον παιχνιδιάρικο ήχο της φλογέρας για τα Χόμπιτ ή τον ξέφρενο ήχο των ιαπωνικών τυμπάνων taiko για τα Ορκ, ο Σορ κατάφερε να δημιουργήσει ένα μοναδικό, χαρακτηριστικό μουσικό μοτίβο για κάθε λαό της Μέσης Γης. Για αυτήν του την επιτυχία, μάλιστα, ο Καναδός συνθέτης κέρδισε Οσκαρ Μουσικής Επένδυσης για τη «Συντροφιά του δαχτυλιδιού» και την «Επιστροφή του Βασιλιά», αλλά και Οσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού για το "Into the West" (από την τελευταία ταινία της πρώτης τριλογίας), το οποίο μοιράστηκε με τη Φραν Γουόλς και την Ανι Λένοξ. Η μουσική του Σορ είχε χαρίσει μία μοναδική βραδιά στους Αθηναίους το 2005, όταν παρουσιάστηκε σε μία αξέχαστη υπερπαραγωγή στο Ηρώδειο.

Πηγαίνοντας ακόμη πιο πίσω στον χρόνο, συναντάμε μία από τις καλύτερες μπάντες όλων των εποχών, η οποία δεν έκρυβε την αγάπη της για τον Τόλκιν, περνώντας την σε λίγα τραγούδια της. Ο λόγος για τους Led Zeppelin, οι οποίοι έκαναν άμεσες αναφορές στο έργο του καθηγητή στα τραγούδια “Ramble on”, “The battle of Evermore”, “Misty Mountain Hop”. Μολονότι πολλοί βάζουν και το “Stairway to Heaven” στη λίστα, οι Zeppelin είπαν ότι δεν έχει καμία σχέση. Και μιλώντας για τεράστιες μπάντες, οι Black Sabbath (επί εποχής Ozzy) εκδήλωσαν και αυτοί την αδυναμία τους στον Γκάνταλφ με το “The Wizard”. Ο μπασίστας και στιχουργός της μπάντας, Γκίζερ Μπάτλερ, είχε δηλώσει σε μία συνέντευξή του το 2005 για το τραγούδι: «Διάβαζα τον ‘Αρχοντα των δαχτυλιδιών’ τότε και στήριξα τους στίχους σε αυτόν». Στην ίδια λίστα ανήκουν οι Rush με το “Rivendell” και οι Styx με το “Lords of the ring”.

Ωστόσο, όσο περνούν τα χρόνια αναδύονται μπάντες (κυρίως από τον χώρο του μέταλ) που δίνουν αρκετά μεγαλύτερη έμφαση στο έργο του καθηγητή. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι Γερμανοί Blind Guardian, οι οποίοι έχουν γράψει πολλά τραγούδια με βάση τον «Αρχοντα» (όπως το αγαπημένο “The Bard’s song”, το οποίο έχει μεταφραστεί και στην Κουένυα), αλλά και ένα concept άλμπουμ με βάση το «Σιλμαρίλλιον». Ο τραγουδιστής του συγκροτήματος, Χάνσι Κουρς, έδωσε τη δική του εξήγηση για την απήχηση του Τόλκιν στο μέταλ: «Νομίζω ότι ταιριάζει σε αυτή τη μουσική, γιατί οι δυο τους δημιουργούν έναν νέο κόσμο. Στα έργα του [Τόλκιν] υπάρχουν τα πάντα: πνεύμα, μυθολογία, πολιτική, γλώσσες και το χέβι μέταλ ανταποκρίνεται σε όλα αυτά».

Ακόμα περισσότερη δουλειά έχει γίνει στον χώρο του μπλακ μέταλ, όπου ο Τόλκιν έχει δημιουργήσει μία τεράστια σχολή. Εδώ οι ονομασίες των συγκροτημάτων έχουν επηρεαστεί από ονόματα και τοποθεσίες που συνδέονται κυρίως με τους «Κακούς» που επινόησε ο καθηγητής. Για παράδειγμα, οκτώ μπάντες έχουν στον τίτλο τους τη λέξη Nazgul (από τα δαχτυλιδοφαντάσματα του Σάουρον), εκ των οποίων μία είναι από τη Ρωσία και μία από τη Γουατεμάλα! Περιττό να πούμε ότι οι Nazgul έχουν την τιμητική τους σε πάρα πολλά τραγούδια του είδους. Παρόλα αυτά, ο… δήμαρχος της πόλης είναι οι Summoning, ένα αυστριακό συγκρότημα που έχει καλύψει σχεδόν το σύνολο του έργου του Τόλκιν, από το «Σιλμαρίλλιον» μέχρι τον «Αρχοντα». Εχουν κάνει τόσο καλή δουλειά, μάλιστα, που και άλλες μπάντες διασκευάζουν κομμάτια τους, όπως οι Caladan Brood, ένα γκρουπ που εμπνέεται κατά βάση από το έργο ενός άλλου μάστορα του fantasy, του Steven Erikson.

Ρίχνοντας κανείς μία ματιά στο site www.tolkien-music.com (μία προσπάθεια καταγραφής όλων των μουσικών που έχουν συνθέσει έστω και ένα τραγούδι επηρεασμένοι από τον Τόλκιν), θα εντυπωσιαστεί από την παρουσία Ελλήνων καλλιτεχνών. Εχουμε και λέμε: Agnes Vein, Arkenstone, Battleroar, Dol Amroth, Herc, Rotting Christ, Valinor και πολλοί άλλοι. Μέχρι και ο Σωκράτης Μάλαμας δανείστηκε στίχους από ένα τραγουδάκι του Μπίλμπο στον «Αρχοντα» για να δημιουργήσει «Το παραγώνι» στον δίσκο «Δρόμοι».


Τέλος, για όσους αρέσκονται σε περισσότερο «κλασικές» επιλογές και δεν τους αρκεί ο Χάουαρντ Σορ, μία καλή επιλογή είναι οι Tolkien Ensemble, ένα δανέζικο μουσικό σύνολο που ιδρύθηκε το 1995 με σκοπό να μελοποιήσει το έργο του καθηγητή. Οι Δανοί κέντρισαν μάλιστα το ενδιαφέρον του Κρίστοφερ Λι, ο οποίος συνεργάστηκε μαζί τους. Οσον αφορά βέβαια τον κινηματογραφικό Σάρουμαν, είναι περιττό να πούμε πόσο λατρεύει το έργο του Τόλκιν - είναι μάλιστα ο μόνος ηθοποιός του καστ των ταινιών που είχε συναντηθεί με τον καθηγητή. Ο ίδιος έχει συνεργαστεί στο παρελθόν με μπάντες όπως τους Rhapsody of Fire και τους Manowar και συνεχίζει (στην ηλικία των 92 ετών!) να συμμετέχει στα μουσικά δρώμενα, με πιο πρόσφατες δουλειές το «100% χέβι μέταλ» άλμπουμ “Charlemagne: The Omens of Death” και το EP “Metal Knight”, από τα οποία ξεχειλίζουν τα επικά στοιχεία.