Ο Λιβαθινός στο Εθνικό: Καίρια επιλογή

Μετά την αποπομπή του Σωτήρη Χατζάκη, ο Στάθης Λιβαθινός αναλαμβάνει το τιμόνι του Εθνικού Θεάτρου μέχρι τον Μάιο του 2016, δηλαδή ουσιαστικά έως τη λήξη της θητείας του Καλλιτεχνικού Διευθυντή. Η επιλογή του Αναπληρωτή Υπουργού Πολιτισμού, Νίκου Ξυδάκη, μοιάζει καίρια γιατί ο Λιβαθινός πληροί απολύτως τα κριτήρια για τη συγκεκριμένη θέση. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι το όνομά του είχε ακουστεί έντονα και πριν από δύο χρόνια, όταν έληγε η δεύτερη τριετία του Γιάννη Χουβαρδά.

Δεν έχει σημασία αν μας αρέσει ή όχι ο Λιβαθινός σαν σκηνοθέτης. Προσωπικά τον θαυμάζω ιδιαίτερα έχοντας δει πολλές παραστάσεις. Αυτό όμως έχει να κάνει με το προσωπικό γούστο του καθενός. Όταν αναλαμβάνεις μία θέση, όπως αυτή του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, πρέπει να έχεις ήδη αποδείξει μέσα από τη θεατρική σου διαδρομή ότι μπορείς να ανταποκριθείς στις απαιτήσεις ενός τέτοιου αξιώματος. Ο Λιβαθινός το έχει. Η βασική και κύρια περγαμηνή του ως προς αυτό ονομάζεται Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Είναι ο άνθρωπος, που από το 2001 έως το 2007 (με καλλιτεχνικό Διευθυντή του Εθνικού τον Νίκο Κούρκουλο) διεύθυνε υποδειγματικά ίσως την πιο ενδιαφέρουσα σκηνή του πρώτου κρατικού θεάτρου της χώρας.

Ήταν στις 5 Απριλίου του 2002 στο Γκαράζ του Εθνικού Θεάτρου όταν έκανε πρεμιέρα το «Αγάπης Αγώνας Άγονος» του Σαίξπηρ, σε σκηνοθεσία του Λιβαθινού. Οι ηθοποιοί, με εξαίρεση τη Μαρία Ναυπλιώτου, που ήταν αναγνωρίσιμη λόγω της τηλεοπτικής «Αίθουσας του Θρόνου», ήταν εντελώς άγνωστοι στο ευρύ κοινό. Κι όμως η παράσταση έγινε γρήγορα sold out. Για «εκρηκτική παράσταση – γεγονός» έκανε λόγο ο Γιώργος Σαρηγιάννης στον Ταυχδρόμο.

Δεν ήταν φυσικά η πρώτη φορά που ο Λιβαθινός σκηνοθετούσε. Το «Κτήνος στο φεγγάρι» του Καλινόσκι (με την πρωτοεμφανιζόμενη τότε στην Ελλάδα Ταμίλα Κουλίεβα) και το «Οικόπεδα με θέα» του Μάμετ, που σκηνοθέτησε το 1999 και το 2001 αντίστοιχα στο θέατρο Πορεία τον είχαν αναδείξει ως έναν από τους πλέον ικανούς και ταλαντούχους σκηνοθέτες του ελληνικού θεάτρου. Με το «Αγάπης Αγώνας Άγονος» πρότεινε όμως έναν άλλο τρόπο δουλειάς. Πρότεινε έναν άλλον δρόμο για το πώς μπορεί να γίνει καλό θέατρο. Όπως εύστοχα σημείωνε σε άρθρο του στην Καθημερινή (Απρίλιος 2002) ο Βασίλης Αγγελικόπουλος «η παράσταση είναι αποτέλεσμα ομαδικής, αλλά και παράλληλα πολύ εξατομικευμένης δουλειάς.»

Στα επτά χρόνια που θα ακολουθήσουν ο Λιβαθινός δημιουργεί έναν καλλιτεχνικό πυρήνα, που θα μας χαρίσει σημαντικές παραστάσεις, θα προτείνει νέους σκηνοθέτες, άπαιχτα στην Ελλάδα έργα, θα συστήσει στο ελληνικό θεατρικό κοινό καινούριους Έλληνες και ξένους συγγραφείς, αλλά και εξαιρετικά ταλαντούχους ηθοποιούς που δουλεύουν πραγματικά σαν ομάδα, θα φωτίσει μέσα από ένα άλλο πρίσμα σημαντικά κλασικά έργα (η ανάγνωση του «Ηλίθιου» του Ντοστογιέφσκι μένει ανεξίτηλα χαραγμένη στις μνήμες μας) και θα μυήσει τους θεατρόφιλους και σε περιοχές έξω από τα στενά θεατρικά όρια (ποιος μπορεί να ξεχάσει το τόσο ξεχωριστό εκείνο πανόραμα της ελληνικής ποίησης το 20ου αιώνα μέσα από το καθηλωτικό «Αυτό που δεν τελειώνει»;).

Η Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου ήταν μία πολιτιστική όαση επί θητείας Λιβαθινού. Η μετέπειτα θεατρική του πορεία ήταν το ίδιο συνεπής. Πιστός στη τέχνη του και στο όραμά του ο Λιβαθινός, δουλεύοντας πάντα ομαδικά και ανεξάντλητα για μήνες ολόκληρους με τους σταθερούς του συνεργάτες, μας χαρίζει σπουδαίες παραστάσεις χωρίς να σταματά να πειραματίζεται. Η δε συνεργασία του με το Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας και τη Μπέτυ Αρβανίτη από το 2007 με τη «Βάσσα» του Γκόρκι μέχρι το 2012 με τη «Φόνισσα» του Παπαδιαμάντη γεννάει πραγματικά θεατρικά διαμάντια.

Ο Λιβαθινός έχει και το καλλιτεχνικό κύρος και την απαιτούμενη παιδεία (οι εξαετείς σκηνοθετικές σπουδές του στο Κρατικό Ινστιτούτο Θεάτρου της Μόσχας από το 1984 έως το 1990 είναι καθοριστικής σημασίας) αλλά και τις διοικητικές ικανότητες για να ανταποκριθεί με επιτυχία στη θέση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου. Δεν τον γνωρίζω προσωπικά, δεν ξέρω αν είναι καλός άνθρωπος, αλλά μία τέτοια ηθική διάσταση μάλλον δεν μετράει και ιδιαίτερα όταν μιλάμε για ανάληψη τέτοιων πόστων. Το θέμα είναι ότι είναι ο σωστός άνθρωπος στην κατάλληλη θέση. Και είναι ακόμα πιο ενθαρρυντικό ότι στο πλευρό του θα βρίσκεται ως Αναπληρωτής Καλλιτεχνικός Διευθυντής ο μέχρι πρότινος Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, Θοδωρής Αμπαζής. Ακόμα μία εξαιρετική επιλογή.

Το ζήτημα που προκύπτει, ωστόσο, είναι ότι με δεδομένο πως η θητεία του είναι μονοετής (αν και μάλλον πρέπει να θεωρήσουμε δεδομένο ότι θα ανανεωθεί του χρόνου) τι θα γίνει με το πρόγραμμα, που ανακοίνωσε ο Χατζάκης λίγο πριν ανακληθεί ο διορισμός του; Θα ισχύσει; Θα αναθεωρηθεί; Θα ανακοινώσει νέο πρόγραμμα ο Λιβαθινός; Μένει να το ανακαλύψουμε. Προς το παρόν, αναμένουμε την ανακοίνωση και τον διορισμό του νέου ΔΣ του Εθνικού Θεάτρου.


Δείτε τον Στάθη Λιβαθινό να μιλά στο Mstories για την παράσταση «Ομήρου Ιλιάδα» (00:40):


Ο Στάθης Λιβαθινός στο Citylifε για την παράσταση «Ο γάμος του Φίγκαρο»: