Ο Xavier Dolan πειράζει (και) τα κινηματογραφικά κάδρα

Οι περισσότερες ταινίες προβάλλονται στις κινηματογραφικές αίθουσες σε αναλογία προβολής 1.85:1 ή 2.35:1. Όμως με το Mommy δεν ισχύει το ίδιο. Κάθεσαι στη θέση σου. Η ταινία ξεκινάει. Κάτι δεν πάει καλά. Η προβολή είναι πολύ στενή. Κάτι τρέχει με το κάδρο. Ή μήπως όχι; Ήδη ο Xavier Dolan έχει καταφέρει να παίξει με το μυαλό σου και τις προσδοκίες σου. Αντί γι’ αυτό που θα περίμενες να δεις, σου έχει πετάξει στη μούρη ένα τετράγωνο! 1:1! Απίστευτο κι όμως αληθινό...



Ποιός είναι ο Xavier Dolan

; Συνοπτικά, για όσους δεν τον ξέρουν, είναι το παιδί θαύμα του Καναδέζικου κινηματογράφου. Γεννήθηκε στο Montreal, το 1989. Η μητέρα του είναι δασκάλα και ο πατέρας του ηθοποιός-τραγουδιστής. Ξεκίνησε να παίζει από μικρός σε σειρές και ταινίες, αλλά τότε κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει την εξέλιξή του. Μόλις στα 20 του χρόνια σκηνοθετεί το J'Ai Tué Ma Mère και τον επόμενο χρόνο ξαναχτυπά με το Les Amours Imaginaires, αποδεικνύοντας πως δεν είναι φωτοβολίδα. Συνεχίζει το 2012 με το Laurence Anyways και το 2013 με το Tom A La Ferme. Η τελευταία του ταινία είναι το Mommy. Μιλάμε για ένα παιδί που στα 26 του έχει γράψει και σκηνοθετήσει 5 μεγάλου μήκους ταινίες! Και όχι μόνο αυτό. Σε κάποιες από αυτές πρωταγωνιστεί, ενώ σε όλες είναι παραγωγός, υπεύθυνος του μοντάζ και των κοστουμιών! Παράλληλα συνεργάζεται άψογα όσον αφορά τη μουσική επένδυση των ταινιών του, που ομολογουμένως έχουν όλες δυνατά soundtracks. Αν τσεκάρεις τη σελίδα του στο Imdb, έχει κερδίσει 55 βραβεία για αυτές τις 5 του ταινίες ενώ έχει ακόμα 71 υποψηφιότητες! Το αποκορύφωμα (έως τώρα) είναι το Βραβείο Της Επιτροπής στο περσινό Φεστιβάλ Καννών, εξ ημισείας με το Adieu Au Langage του –κατά 60 χρόνια μεγαλύτερου!- Jean-Luc Godard.



Το 2013 οι Indochine (ένα γαλλικό συγκρότημα) του ζήτησε να γυρίσει ένα video clip για το κομμάτι τους College Boy. Ο Dolan βρήκε την ευκαιρία να δημιουργήσει ένα συγκλονιστικό 6-λεπτο ασπρόμαυρο φιλμάκι για το σχολικό bullying και τον επιλεκτικό εθελοτυφλισμό. Εκεί είχε για πρώτη φορά την ιδέα να γυρίσει κάτι σε 1:1. Ήθελε να πειραματιστεί και να δει αν μπορεί να γυριστεί σε αυτήν την αναλογία και ολόκληρη ταινία. Η ευκαιρία του δόθηκε με το Mommy. Τετράγωνο πλάνο που παγιδεύει μέσα του τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών. Επίσης καθηλώνει, με τον τρόπο αυτόν, το βλέμμα του θεατή ακριβώς στα πρόσωπα, που καδράρονται ιδανικά, μην μπορώντας να δραπετεύσει σε ανούσιες λεπτομέρειες στα πλάγια. Στο Mommy οι πρωταγωνιστές είναι 3, και σπάνια είναι μαζί στο ίδιο κάδρο. Όταν όμως γίνεται αυτό, είναι αυτομάτως πιο δυνατό και καίριο.



- Spoiler Alert -

Σε ένα σημείο της ταινίας, που οι πρωταγωνιστές βιώνουν μια πραγματικά ευχάριστη στιγμή, ο Steve κατηφορίζει πάνω στο skate του χαμογελώντας. Ανοίγοντας διάπλατα τα χέρια του... ανοίγει και ολόκληρο το κάδρο σε 1.85:1! Πρόκειται για μια συγκλονιστική στιγμή κινηματογραφικής ευφυΐας. Δεν γίνεται να μη σε αγγίξει. Λέγεται πως ακόμα και στην πρεμιέρα της ταινίας στις Κάννες, το κοινό καταχειροκρότησε τη σκηνή αυτή κατά τη διάρκεια της προβολής. Βλέποντας την ταινία, μπορείς να φανταστείς πως οι χαρούμενες στιγμές αποτελούν εκλάμψεις για το ζευγάρι μητέρας και γιού. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που το κάνουν πιο δυνατό. Σταδιακά τα προβλήματα επιστρέφουν, οι έγνοιες επανεμφανίζονται και το κάδρο συρρικνώνεται, εγκλωβίζοντας ασφυκτικά τους ήρωες στο σκληρό τετράγωνό του...

- Τέλος Spoiler Alert -



Ορίστε τι δηλώνει και ο ίδιος ο Xavier Dolan πάνω στο θέμα αυτό:

«Αφού γύρισα πέρσι ένα βιντεοκλίπ σε 1:1, ξύπνησε μέσα μου η ιδέα ότι αυτή η αναλογία μεταφράζεται με κάποιο τρόπο σε ένα μοναδικό συναίσθημα και σε μια ειλικρίνεια. Το τέλειο τετράγωνο από το οποίο αποτελείται κάδραρε τα πρόσωπα με τέτοια απλότητα, και έμοιαζε σαν το ιδανικό πλαίσιο για πλάνα «πορτραίτων». Κανένας περισπασμός, καμία επιτήδευση δεν είναι δυνατή σε τόσο περιορισμένο χώρο. Ο χαρακτήρας είναι το κύριο αντικείμενό μας, βρίσκεται αναπόδραστα στο κέντρο της προσοχής μας. Τα μάτια μας δεν μπορούν να τον χάσουν. Το 1:1, άλλωστε, είναι η αναλογία στα εξώφυλλα των άλμπουμ στη μουσική βιομηχανία, και σε όλα αυτά τα περιβλήματα που έχουν εντυπωθεί στο φαντασιακό μας μέσα στο χρόνο. Με τη συλλογή «Die & Steve Mix 4ever» να αποτελεί ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο για μας, η χρήση του 1:1 βρίσκει μια επιπρόσθετη αντανάκλαση.
Είναι επίσης, για να είμαι ειλικρινής, η αγαπημένη αναλογία του διευθυντή φωτογραφίας μου, André Turpin, ο οποίος ονειρευόταν, κατά τα φαινόμενα, να τη χρησιμοποιήσει σε όλη του τη ζωή, χωρίς ποτέ να τολμήσει να το κάνει (είναι επίσης σκηνοθέτης, και σκηνοθέτησε το εξαιρετικά διασκεδαστικό Zigrail, ένα road trip στη Μέση Ανατολή, γυρισμένο σε ασπρόμαυρο και το οποίο περιλαμβάνει μερικές πρώιμες άγριες συνθέσεις του John Zorn!). Τώρα, έχοντας πλέον περάσει ένα χρόνο μαζί του να μου πρήζει τα αρχίδια για σχεδόν κάθε λήψη, μετανιώνοντας για την άτιμη αναλογία μας, έχω μάθει δύο πράγματα: Ο André αγαπά το σινεμασκόπ και εγώ πάλι δεν έχω απολύτως καθόλου τύψεις γι’ αυτή την απόφαση.»



Το Mommy είναι μια συγκλονιστική ταινία που αξίζει να δεις. Ανεξαρτήτως αυτού, ο Dolan έχει ήδη καταφέρει να διχάσει μέρος του κοινού. Φαντεζί, δήθεν, χίπστερ, εγωκεντρικός, ψώνιο, φαντασμένος; Αυτοδημιούργητος, πειραματιζόμενος, enfant terrible, καλλιτέχνης νέας γενιάς; Ό,τι από τα παραπάνω κι αν ισχύει, την εποχή που η αναλογία προβολής αλλά και τα γυρίσματα εξαρτώνται άμεσα από το μέσο προβολής (τηλεοράσεις, οθόνες υπολογιστών και smartphones), βλέπουμε ξαφνικά έναν τύπο να μας υποδεικνύει πως οι τέσσερις τοίχοι που περιβάλλουν την ταινία δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα ονειρικό τοπίο στο οποίο καλούμαστε να χαθούμε... Όπως και ο Wes Anderson που πειραματίζεται με διαφορετικά aspect ratios στις ταινίες του, έχουν μάθει πως να σκέφτονται outside of the box, πηγαίνοντας την τέχνη του κινηματογράφου ένα βήμα -αν όχι μπροστά- προς τα κάπου που δεν έχει πατηθεί ποτέ ξανά...

*Το Mommy κυκλοφορεί στις αίθουσες από την Weird Wave.